Na przełomie wielu wieków poeci ukazywali obraz polskiego społeczeństwa. W swoich utworach ujawniali cechy Polaków zarówno pozytywne jak i negatywne, chociaż częściej społeczeństwo polskie jest krytykowane za swoją próżność, krótkowzroczność oraz prywatę. Błędy ich postępowania są ukazywane przez zwrócenie uwagi pisarzy na bohaterów narodowych, zwycięskie wojny, a także tradycje, o których często zapominają oraz ich nie kontynuują.
Moje stanowisko do słów Aleksandra Świętochowskiego nie jest jednoznaczne, ponieważ uważam, że w różnych wiekach Polacy zachowywali się w inny sposób- dla niektórych najważniejsza była prywata i los państwa ich za bardzo nie interesował, inni poświęcali swoje życie, aby bronić ojczyzny, a jeszcze inni w trakcie rozwoju sytuacji zmieniali swój pogląd i z osób nie zainteresowanych losami państwa zmieniali się w prawdziwych patriotów. Niektórym życie wypełniała troska o losy ojczyzny i właśnie tym celom się poświęcali, chcieli poświęcić swoje życie ojczyźnie i zginąć w walce za nią oraz stać się sławnymi bohaterami narodowymi. Jednak nie wszyscy tak postępowali- za przykład możemy wziąć Księdza Robaka z „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza, który martwił się o losy ojczyzny i w tajemnicy organizował powstanie, aby wyzwolić ojczyznę w ten sposób nie chciał rozgłosu, ponieważ na nim mu nie zależało. W literaturze mamy także ukazaną szlachtę, która jest bardzo kłótliwa, nie interesuje ich los państwa, ponieważ dla nich najważniejsze jest wygodne życie, czyli prywata. Często ocena tej warstwy społecznej jest negatywna, lecz niektórzy poeci ukazują, że w decydujących momentach potrafi się zjednoczyć i walczyć razem w obranym celu.
Często społeczeństwo polskie żyje nie zastanawiając się co czeka ich w przyszłości, czyli są krótkowzroczni, jednak nie dotyczy to wszystkich. Są Polacy, którzy zastanawiają się nad dalszym losem, czyli dalekowzrocznie, a tym samym rozumnie. Właśnie dlatego nie potrafię jednoznacznie ustosunkować się do słów zawartych w temacie.
PLAN
Renesans:
Mikołaj Rej - „Krótka rozprawa między trzema osobami: Panem, Wójtem, a Plebanem”( całościowy obraz polskiego społeczeństwa, które jest rozwarstwione-stany między którymi nie ma zgody i współpracy. Społeczeństwo jest leniwe i zainteresowane swoimi sprawami).
Mikołaj Rej - „Żywot człowieka poczciwego” ( pochwała życia na wsi oraz szlachcica ziemianina, który jest pracowity, jest to człowiek przeciętny, który nie dokonuje bohaterskich czynów, cieszy go praca na wsi, wszystko ma dobrze zaplanowane- wie kiedy co ma robić).
Jan Kochanowski - „Odprawa posłów greckich” ( ukazanie stanu współczesnej Kochanowskiemu Polski, ostrzeżenie, że prywata może doprowadzić obywateli do zguby państwa, krytyka krótkowzroczności, prywaty i odstąpienia od tradycji rycerskich).
Barok:
Wacław Potocki - „Zbytki polskie” ( brak zainteresowania szlachty sprawami ojczyzny, która podupada, krytyka krótkowzroczności szlachty- wraz z upadkiem kraju upadnie ich pozycja społeczna, krytyka rozrzutności szlachty, która wydaje pieniądze na zbytki, a nie na wojsko)
Wacław Potocki - „Transakcja wojny chocimskiej” (ukazanie waleczności szlachty, która walczy w obronie ojczyzny, wskazanie na tradycje przodków, a także możliwość zdobycia sławy ).
Oświecenie:
Ignacy Krasicki – satyra „Świat zepsuty” ( przedstawione są wady społeczeństwa, a mianowicie odchodzenie od cnót przodków, kłótliwość, nierząd, szerzenie się kłamstwa, brak pobożności).
Romantyzm:
Adam Mickiewicz – „Pan Tadeusz” ( przedstawienie świata staroszlacheckiego, ale bez krytyki tego świata; na szczególną uwagę zasługuje Ksiądz Robak, który przygotowuje powstanie w celu wyzwolenia kraju; zjednoczenie się szlachty)
Juliusz Słowacki – „Kulik” ( wyrażenie głębokiej wiary w naród polski, który potrafi zrezygnować z prywaty, poświęcić swoje sprawy, zmobilizować się do walki i potrafi zjednoczyć się w tej walce).
Juliusz Słowacki – „Grób Agamemnona” ( obwinianie szlachty za upadek powstania- szlachta jest pazerna, zatraciła poczucie tożsamości narodowej, nie kontynuuje tradycji, przestali być Polakami; muszą się zjednoczyć i walczyć o niepodległość).
W utworach literackich najczęściej przedstawiany jest bohater zbiorowy, a więc całe społeczeństwo, które przeważnie jest bardzo podzielone. Znajdują się w nim i patrioci, i chwalcy cudzoziemszczyzny, a także osoby których interesuje tylko własne życie, a nie kraj. Właśnie dlatego nie można ich wszystkich wrzucić jakby do jednego „worka”, w którym wszyscy chcą pięknie umrzeć nie żyjąc rozumnie. Nie mogę się z tym zgodzić całkowicie, ponieważ występują także osoby, które myślą o przyszłości, a nie tylko o chwili obecnej, wszystkie ich działania są dokładnie zaplanowane i wykonywane skrupulatnie według ustalonego porządku. Z drugiej strony mamy grupę ludzi, którzy żyją z dnia na dzień nie zastanawiając się nad przyszłością. Są też ludzie, którzy na pierwszym miejscu w swoim życiu stawiają ojczyznę, chcą walczyć za nią i stać się bohaterami choćby za wszelką cenę. Moja ocena nie jest, więc jednoznaczna, ponieważ są w społeczeństwie polskim zarówno ludzie, którzy żyją rozumnie, ale są także ludzie, którzy nie zwracają uwagi na przyszłość. Właśnie dlatego nie można wszystkich oceniać jednakowo. Podziwiam ludzi podobnych do Księdza Robaka, który potrafił przemienić się w prawdziwego patriotę, który żyje rozumnie, prowadzi przemyślane działania i ginie w walce o ojczyznę. Choćby na tym przykładzie widać, że ginie wspaniale żyjąc rozumnie.