Wstęp do socjologii

SOCJOLOGIA EGZAMIN:
Ad. 1.
Obszar zainteresowań socjologii:
-funkcjonowanie instytucji społecznych (rodzina, szkoła, wymiar sprawiedliwości itd.)
-grupy  (pierwotne, małe, duże, celowe, formalne)
-zbiorowości (lokalne, terytorialne)
- procesy społeczne (dezintegracja, ruchliwość społeczna, konflikty)
-stosunki (działania społeczne, więź, konflikty)
-zjawiska kulturowe (normy, wartości, ideologie)
-ruchy społeczne
Ad.2.
a ja na pytanie 2, odpowiedziałabym w ten sposob (bo wydaje mi się,ze o to jednak chodzi ) :)

Koncepcje społeczeństwa w socjologii:
a)      Demograficzna – najbliższy mysleniu potocznemu, gdzie społeczeństwo to tyle co populacja, wielość, zbiór jednostek
b)      Grupowa – gdzie społeczeństwo, to złożone z jednostek, zintegrowane całości, już nie luźne zbiory, lecz spoiste zbiorowości. Aby mówić o społeczeństwie pomiędzy jednostkami muszą występować jakieś relacje, powiązania łączące w całość.
c)       Systemowa – gdzie społeczeństwo to powiązany układ pozycji(statusów) i typowych dla nich ról. W systemie społecznym uczestniczą nie tyle konkretne jednostki ale raczej pewne wyróżnialne pozycje społeczne i związane z tymi pozycjami role.
d)      Strukturalna – gdzie społeczeństwo to sama sieć relacji międzyludzkich, a więc już nie obiektów, lecz form, schematów odnoszenia się ludzi do siebie. Jest to sieć relacji międzyludzkich, niezależnie od tego kogo one wiążą i w jakich zbiorowościach występują np. struktura konfliktu, która ma swoje prawidłowości.
e)      Aktywistyczna – gdzie społeczeństwo to konglomerat wzajemnie zorientowanych działań jednostek. Jednostki wchodzą ze sobą w relacje poprzez swoją aktywność.(interakcjonistyczny).
f)       Kulturalistyczna – gdzie społeczeństwo to matryca podzielonych przez zbiorowość znaczeń, symboli i reguł odciskających piętno na ludzkich działaniach. W każdym ludzkim działaniu jest zawarte znaczenie, sens, które ma znamiona faktu społecznego.
Fakt społeczny – każdy sposób działania, w którym społeczeństwo wywiera nacisk na jednostkę, np. religia, ekonomia, rynek pracy. Jest to coś narzucanego z zewnątrz, coś obowiązującego, wiążącego.
g)      Zderzeniowa (polowy) – gdzie społeczeństwo to nieustannie zmienne, płynne pole, pełne zdarzeń społecznych. Jednostki w polu podejmują wobec siebie nawzajem kulturowo wyznaczone i strukturalnie ukierunkowane działania i w toku tego procesu same modyfikują i wytwarzają grupy, systemy społeczne, struktury społeczne i kulturę, stanowiące z kolei kontekst dla przyszłych działań. Społeczeństwo „nie istnieje” lecz „staje się”.

Społeczeństwo- jest przedmiotem socjologii- zbiorowość ludzka znajdująca się na ograniczonej przestrzeni współdziałajaca ze soba tak iż jest w stanie zapewnić swoim członkom istnienie i rozwój. Społeczeństwo dla socjologa oznacza wielki kompleks stosunków ludzkich- SYSTEM INTERAKCJI.
Ad.3
Funkcje socjologii:
Społeczne-rejestruje i opisuje fakty społeczne oraz wyjaśnia je:
-humanistyczno-poznawcza
-inżynieryjno-organizatorska- jej celem jest intencjonalna modyfikacja zachowań jednostki i zbiorowości społecznych
Funkcje socjologii wg A.Podgóreckiego
1.diagnostyczna-dostarczanie praktykom wiedzy o sytuacji o pewnym wycinku wiedzy społecznej, celem usunięcia niepożądanego stanu rzeczy lub zebranie wiedzy ogólnej
2.apologetyczna- wychwalająca , zaznacza się gdy badacz zbierając niektóre dane, celowo omija inne aby zgromadzić tylko te które stanowić  mają empiryczną podstawę do wychwalania określonych celów sytuacji
3.demaskatorska- polega na wykrywaniu zakonspirowanych cech lub aspektów badanych rzeczywistości oraz na ustaleniu faktycznej motywacji ludzkiej aktywności lub jej braku.
4.teoretyczna – konstruowanie koncepcji , modeli teoretycznych potrzebnych do uporządkowania (wzajemnego) danych empirycznych oraz do wyjaśnienia opisywanych zależności
5.socjotechniczna- zaznacza się wówczas gdy badacz wykorzystuje teorie socjologiczne do formułowania zaleceń praktykom zajmującym się kształtowaniem i modyfikacją postaw i zachowań.
 
 
Ad.4.
Funkcje badań socjologicznych:
-funkcja deskryptywna (opisowa)- dążenie do tego żeby opisać rzeczywistość, do odpowiedzi na pytanie: jak jest? Jak się rzeczy mają?
- funkcja prewidystyczna – poszukiwanie w miarę trafnej prognozy co do biegu wydarzeń w bliższej lub dalszej przyszłości
- funkcja eksplantacja- wyjaśniamy coś, poszukujemy wyjaśnienia, wytłumaczenia dla wykrytego zjawiska
- ocenianie,szacowanie – główny  cel badań który ma dostarczyć odpowiedzi na pytanie o skuteczność działań w określony sposób np. czy kampania społeczna …. Jest skuteczna?
Ad.5.
1.       Technika- sposób zbierania materiałów, służy do bezpośredniego gromadzenia danych
Rodzaje technik badawczych-kryteria:
a) występowanie bądź nie, wzajemnego komunikowania się miedzy badaczem (ankieterem), a badanym
-ustnie bądź pisemnie badacz kieruje do badanego wypowiedź zawierającą żądanie udzielenia mu pewnej informacji
-w obserwacji nie ma komunikowania, a jedynie obserwacja zachowań bez żądań o udzielenie informacji
b) standaryzacja-ujednolicenie wg z góry przyjętego wzorca (standardów)
- oznacza dbałość o jednolitość wykonywanych czynności w ramach procesu badawczego- formułowanie przez badacza dyspozycje, dotyczące pozyskiwania informacji , muszą być w każdym przypadku takie same
TECHNIKI OBSERWACYJNE (OBSERWACJA WŁAŚCIWA)
TECHNIKI OPARTE NA WZAJEMNYM KOMUNIKOWANIU SIĘ

BEZPOŚREDNIM
POŚREDNIM
TECHNIKI NIESTANDARYZOWANE
Techniki obserwacji niekontrolowanej (I)
Techniki wywiadu swobodnego (II)
Techniki otrzymywania wypowiedzi pisemnych niestandaryzowanych (III)
TECHNIKI OBSERWACYJNE (OBSERWACJA WŁAŚCIWA)
TECHNIKI OPARTE NA WZAJEMNYM KOMUNIKOWANIU SIĘ

BEZPOŚREDNIE
POŚREDNIE
TECHNIKI STANDARYZOWANE
Techniki obserwacji kontrolowanej (IV)
Techniki wywiadu kwestionariuszowego (V)
Techniki ankiety (VI)
 
TECHNIKA ANKIETY- charakteryzuje się tym że odpowiada na zadane pytania, respondent rejestruje samodzielnie w dostarczonym kwestionariuszu bez udziału ankietera.
PODOBIEŃSTWA MIĘDZY TECHNIKĄ ANKIETY I WYWIADU:
Pomiędzy stronami procesu badawczego (respondent-badacz) zostaje nawiązany kontakt:
- wykorzystuje się kwestionariusz zapewniający standaryzację (porównywalność) pozyskiwanych informacji
- przekazywane przez respondenta informacje o jego postawach, opiniach, zachowaniach utożsamiane są z jego rzeczywistymi postawami, opiniami, zachowaniami
- badane osoby oraz pozyskane od nich informacje traktuje się statystycznie
RÓŻNICE MIĘDZY WYWIADEM A ANKIETĄ:
-sposób komunikowania- wywiad (komunikacja bezpośrednia; twarzą w twarz) respondent na ogół nie jest poinformowany o tym jakie pytania pojawia się w dalszej kolejności ; ankieta (komunikowanie pośrednie) respondent może najczęściej przed przystąpieniem do wypełnienia kwestionariusza przeczytać go do w całości
- możliwość oddziaływania, obserwowania i kontrolowania respondenta
- dokonywanie zapisu
            2.   Metoda badawcza-  sposób postepowania badawczego określa i wskazuje:
- zakres badanego wycinka rzeczywistości  (badamy wszystkich mieszkańców, czy tylko tych, którzy pracują)
- typ materiałów dowodowych tj. czy maja to być odpowiedzi badanych zebrane w trakcie wywiadu skategoryzowanego, czy też zawarte w pamiętnikach, a może sprawozdanie z obserwacji
- sposób analizy zebranych materiałów, czy ma to być analiza ilościowa (ilu jest…?), czy jakościowa (dlaczego ktoś np. kobiety, są bardziej niezadowolone z pracy niż mężczyźni)
Rodzaje metod badawczych:
1)      Metoda badań terenowych- stosowana w celu poznania zjawisk zachodzących w zbiorowości znajdującej się na ściśle określonym terenie (wieś, miasto, zakład pracy); możliwa tylko wtedy gdy badana zbiorowość jest na tyle przestrzennie skupiona, że badający może wejść w bezpośredni kontakt ze wszystkimi jej jednostkami; badacz może prowadzić obserwacje, wywiady, dokumenty osobiste, urzędowe
2)      Metoda reprezentacyjna- pozwala zdobyć wiedzę o dużej zbiorowości społ. Na podstawie zbadania jedynie niewielkiej jej części, będącej reprezentacją tejże dużej zbiorowości (próba reprezentacyjna); podstawową techniką jest wywiad kwestionariuszowy- z ankieterami, a opracowania na ogół ilościowe; kluczową sprawą jest dobór próby reprezentacyjnej (losowy z listy proporcjonalny wg zmiennych); wielkość próby zależy od stopnia jednorodności badanej zbiorowości, liczby kategorii statystycznych na jakie ma być podzielona próba
3)      Metoda eksperymentalna- stosuje się w badaniach nastawionych na znalezienie zależności między dwoma zjawiskami (czy zjawisko A wpływa na zaistnienie zjawiska B); badacz wybiera grupę eksperymentalną, wprowadza jakiś czynnik i obserwuje czy w jej zachowaniu nastąpiła jakaś zmiana wywołana tym czynnikiem w porównaniu do grupy kontrolnej pozbawionej tego czynnika
4)      Badania na materiałach historycznych- poznanie zjawisk z przeszłości, materiały można podzielic na pierwotne i wtórne. Pierwotne czyli pochodzące od bezpośrednich świadków zdarzenia (świadectwa ukończenia szkoły, akty urodzenia). Wtórne czyli opracowania bazujące na materiałach pierwotnych
5)      Socjometria- pozwala poznać system stosunków i zależności  oraz oddziaływań zachodzących między członkami poszczególnych grup danej społeczności, pozwala odkryć prawdziwe sympatie i antypatie (Moreno)
Ad.6.
Życie społeczne- ogół zjawisk wynikający z wzajemnego oddziaływania jednostki i zbiorowości znajdujących się na określonej przestrzeni
1. BIOLOGICZNE PODSTAWY ŻYCIA SPOŁECZNEGO CZŁOWIEKA: cechy  organizmu ludzkiego; cechy zachodzących w nim procesów fizjologicznych; mechanizm dziedziczenia cech; popędy, potrzeby i skłonności wynikające z cech organizmu i procesów fizjologicznych
 a) Cechy anatomiczne- postawa wyprostowana; chwytliwe ręce z przeciwstawnym kciukiem; duży mózg i złożony system nerwowy (rozwój życia intelektualno-emocjonalnego); mechanizm głosowy; wzrok kierowany na przód, możliwość widzenia trójwymiarowego
b)  Cechy socjalizacyjne- duża zależność dziecka od swoich opiekunów, czyli przgotowywanie do samodzielnego życia w sensie fizycznym i psychicznym
c) Popędy- są plastyczne, zaspokajane zgodnie z przyjętymi normami; popęd seksualny, który działa stale, a nie okresowo co wpływa na formę życia rodzinnego
2. GEOGRAFICZNE PODSTAWY ŻYCIA SPOŁECZNEGO CZŁOWIEKA: klimat (najlepszy umiarkowany); ukształtowanie terenu; zasoby naturalne; położenie geograficzne- osady są budowane wokół zbiorników wodnych
3. DEMOGRAFICZNE PODSTAWY ŻYCIA SPOŁECZNEGO CZŁOWIEKA: saldo migracji; wiek populacji, także produkcyjnej; przyrost naturalny- przekłada się na ekonomię, politykę oświatową, społeczną
Ad.7.
Komunikowanie interpersonalne- to proces przekazywania i odbierania informacji między dwiema osobami lub pomiędzy małą grupą osób wywołujących określone skutki i roje sprzężeń zwrotnych.
POZIOMY KOMUNIKOWANIA INTERPERSONALNEGO:
1.Fatyczny – zorientowany jest na rozpoczęcie rozmowy, z reguły jest to swobodna rozmowa na błahe tematy (pogoda)
2. Instrumentalny- cechuje zainteresowanie uczestników tego procesu osiągnięcie porozumienia w określonej sprawie, nawet wówczas gdy ich poglądy się różnią: intencja stron jest zmiana lub modyfikacja postaw inter….
3. Afektywny- wymaga od uczestników procesu komunikowania  głębszej znajomości, a nawet zażyłości, występuje wtedy gdy komunikujące się ze sobą osoby uzewnętrzniają swe emocje, postawy, wartości i są głęboko zaangażowane w proces komunikowania
Ad.8.
Rodzaje komunikacji niewerbalnej:
-proksemika- badania o użyciu przestrzeni publicznej i przestrzeni osobistej
-kinezyka- badania komunikacyjnych treści gestów ruchów ciała, mimiki
-chronemika- badania użycia czasu
-haptyka- badania roli dotyku w komunikacji
- okulestyka- badania kontaktu wzrokowego
-paralingwistyka- wiedza o niewerbalnych elementach głosu takich jak: intensywność, tonacja, zakres dźwięku; głosowe charakterystyki np.. płacz, śmiech; dźwięki oddzielające słowa np. uh, um, westchnienia
Rodzaje komunikacji werbalnej: