Teoria sportu

1) Ćwiczenia ruchowe są tym czynnikiem, który rozwija somatyczne i motoryczne właściwości organizmu.
Ćwiczenia ruchowe kształtujące właściwości morfologiczne organizmu. Praca mięśniowa mobilizuje funkcje całego organizmu, rozwijając je. Wychowanie fizyczne i sport w najbardziej widoczny sposób wpływają przede wszystkim na sprawność dzieci i młodzieży oraz staja się głównym czynnikiem ich rozwoju motorycznego . Poziom sprawności fizycznej zależy w duzym stopniu od trybu zycia, a w nim od poziomu aktywności ruchowej,stopniowa redukcja ogólnej aktywności ruchowej prowadzi do obniżenia wydolności fizycznej i ograniczenia możliwości rozwoju osobniczego, a także zmniejsza zdolnisci adaptacyjne do stale zmieniających się warunkow zycia. Aktywność ruchowa poprawia stan zdrowia na rozne sposoby. Jest najtańszym i najprostszym sposobem zapobiegania wielu schorzeniom. Lekarze alarmuja, iż obecny sedenteryjny tyb zycia : „ nałogowe spedzanie wolnego czasu przed telewizorem czy monitorem komputera”, a co za tym idzie ogolny brak nawyku ruchu, w sposób zdecydowanie negatywny wpływa nie tylko na samopoczucie ale przede wszystkim na zdrowie człowieka. Najistotniejsze zmiany w wyniku uprawiania jakichkolwiek form ruchowych, zachodzą w czynnościach układu oddechowego, krążenia, mechanizmach kontroli metabolizmu oraz mięśniach szkieletowych. Trening, zwłaszcza areobikowy, powoduje zwiekszenie się powiekszenie się pojemności zyciowej pluc, wzrasta ich maksymalna wentylacja przez co dochodzi do zwiekszenia ogolnej wytrzymałości organizmu. Regularnie ćwicząc, zwiekszamy objętość krwii krążącej w ustroju co powoduje szybsze usuwanie szkodliwych substancji i produktow przemiany materii z organizmu, powodując szybsza odnowe boilogiczna
Zagrozeniami wynikającymi z braku aktywności ruchowej jest m.in. zwiekszenie ryzyka wystapienia następujących schorzen :
• Nadciśnienie tetnicze
• Choroby serca
• Otyłość
• Osteoporoza
• Udar mózgu
• Depresja
• Rak jelita grubego
Korzyści jakie płyna ze zwiekszonej aktywności fizycznej :
• Szybsza utrata masy ciala
• Zmiejszenie ilości tk. Tluszczowej bez utraty tk. Mięśniowej
• Zwiekszenie wydolności organizmu
• Poprawa samopoczucia oraz wzrost energii zyciowej
• Zmiejszenie napiecia i stresu
• Poprawa ogolnego stanu zdrowia
• Obniżenie cisnienia tetniczego
• Obnizanie całkowitego poziomu cholesterolu oraz LDL we krwii
Reasumując zatem : stala, systematyczna i optymalna aktywność ruchowa , stanowi warunek ciągłego podnoszenia na wyższy poziom nie tylko sprawności fizycznej, ale przede wszystkim walorów zdrowotnych naszego organizmu.
2.Testy sprawności fizycznej- pojecie testow i ich rodzaje.
Oceny rozwoju poszczególnych zdolności motorycznych dokonuje się przy pomocy naukowo opracowanych tekstow.
Każdy dobry test do oceny sprawności fizycznej powinien być trafny i rzetelny. Pod pojeciem trafności testu rozumie się czy test zierzyl to co chcieliśmy zbadac. Rzetelnością natomiast nazywamy zgodność wynikow uzyskanych przez tych samych badanych w testowaniu doskonalym w roznym czasie.

Poza rzetelności i trafnością każdy test winien być latwy, do zastosowania w roznych warunkach powinien oceniac podstawowe zdfolnosci motoryczne. Dokonywanie pomiarow nie powinno pochlaniac wiele czasu i wymagac od badanego specjalnych umiejętności..

Waznym warunkiem jest dobrego testu także jego obiektywizm. Test obiektywny to taki w którym w przypadku dwukrotnie czy wielokrotnego pomiaru przez co najmniej dwie osoby i przy uzyciu tych samych przyrządów i metod otrzymamy takie same lub zlozone wyniki

Mnogość testow i roznych metod pomiaru sprawności fizycznej spowodowalo podjecie działań w celu ich uporządkowania i ujednolicenia.
Z uwagi na zastosowanie pomiarow w praktyce wychowania fizycznego dzieli się testy na 3 grupy:
1. Metody oceny stanu ogólnych zdolności motorycznych
2. M. o. s. roznych zdolności motorycznych
3. M.o.s. specjalnej-technicznej sprawności w poszczególnych dyscyplinach sportowych(np. pilka nozna, koszykowka). Metody roznia się miedzy soba, gdyz maja służyć roznym celom. Roznice mogą występować miedzy testami przeznaczonymi do tego samego celu, np. do oceny polnej sprawności fizycznej. Spowodowane jest to tym, iż pojecie sprawności fizycznej jest dowolnie interpretowane. Do oceny poziomu sprawności fizycznej niezbędne SA tabele punktacyjne dla chłopców i dziewczat . uzyskane wyniki( w cm,s,kg)SA przeliczane na punkty ze wszystkich osmiu prob, możemy je porównać do norm klasyfikacyjnych i na tej podstawie ustalic poziom sprawności fiz.
Testy oceniające sprawność fizyczna
1. Testy zagraniczne :
o Międzynarodowy test sprawności fizycznej
o EUROFIT-europejski test sprawności fizycznej
o Test minimalnej sprawności fizycznej Krausa-Webera
o Test sprawności fizycznej Dzieci i Młodzieży YMCA
o Testy sprawnościowe stosowane w Anglii, Holandii , USA, Chinach, Japonii, Singapurze
o Test L.Larsona
o Test do oceny uzdolnien ruchowych ucznia:
-Test uzdolnien ruchowych Brace’a
- bariera testow McCloya
- zestaw prób wg M. Sottiaux
o Test oceniające wydolność fizyczna dzieci i młodzieży:
- proba Cramptona
- proba Ruffiera
- proba bawardzka(zmodyfikowana proba harwardzka)
-test 12-min. K.H. Coopera

2.Testy polskie :
o Indeks sprawności fiz. K. Zuchory
o Test Chomińskiego
o Miernik Trześniowieskiego
o Test sprawności motorycznej Densiuka??
o Wroclawski test sprawności fizycznej dla dzieci i mlodziezy 3-7 lat
o Test sprawności fizycznej dla dzieci i mlodziezy 8-18lat
4. Charakterystyka struktury rzeczowej treningu sportowego
Struktura rzeczowa treningu- tworzą elementy składające się na stan wytrenowania, tzn. różne aspekty przygotowania zawodnika. Jest to jakby katalog prac, które trzeba realizować dla badania stanu wytrenowania, czyli elementów struktury rzeczowej.
Elementy struktury rzeczowej to :
- przygotowanie sprawnościowe
- przygotowanie szybkościowe
- przygotowanie siłowe
- przygotowanie wytrzymałościowe
- p. kondycyjne
-p. gibkościowo-okolicznosciowe
-p. techniczne
-p. taktyczne
-p. psychiczne
-p. teoretyczne, intelekt
WYTRZYMAŁOŚĆ- jest to uwarunkowana stanem całego organizmu zdolność do wykonywania długotrwałych wysiłków o określonej intensywności bez objawów wyczerpania(120- 160) skurczów serca na minutę.Wytrzymałość zależy od układu krążenia, oddychania, wydzielania i termoregulacji oraz od takich czynników psychicznych jak silna wola i motywacja. Rozwijanie wytrzymałości a więc jej kształtowanie w sposób systematyczny i przemyślany, powinno rozpoczynać się jeszcze w fazie przed po kwitaniowej. Najwieksze przyrosty wytrzymałości u dziewczat obserwuje się w wieku 12 lat. Wytrzymalosc to cecha motoryczna człowieka, która wyraza się najogolnej w braku przejawow zmeczenia przy wykonywaniu znacznych wysiłków ruchowych.
Wytrzymałość zatem zależy od :
- sprawności narządów wegetatywnych(ukl. Krążenia, oddychania, wydzielania, termoregulacji)
-ekonomiczności pracy
-czynników psychicznych (woli, motywacji)
Metodyka kształtowania wytrzymałości polega na wielokrotnym doprowadzeniu organizmu do optymalnego poziomu zmecczenia, co przez mechanizmy adaptacyjne prowadzi do zjawiska „superkompensacji” (odbudowy z „nadmiarem”) i przyczynia się lacznie z efektami adaptacji psychicznej do podnoszenia poziomu wytrzymałości.
3 rodzaje wytrzymałości:
- ogólna-zdolnosc do wykonywania przez dłuższy czas dowolnej, często niespecyficznej pracy fizycznej, angażującej rozne grupy mięśniowe

-ukierunkowana- charakteryzujaca stopniowa adaptacje ustroju do przyszłych wysiłków specjalistycznych(skocznościowych, rzutowych, biegowych)

-specjalna- oznacza zdolność do wykonywania w pelni specyficznego wysilku w obrebie danej dyscypliny czy konkurencji.
Trzy grupy metod w metodyce kształtowaniu wytrzymałości:
a.metody nieprzerywalne: - metody ciągłe o jednostajnej intensywności-metody o zmiennej intensywności
b.metody przerywalne:- metoda powtórzeniowa
- metoda interwałowa
c.metody startowe i kontrolne.

Zawody i sprawdziany spełniają ważną rolę w kształtowaniu wytrzymałości specjalnej. Współzawodniczenie przenosi umiejętność i sprawność nabytą w ramach treningu na specyficzne wymogi startowe konkurencji. Uzyskanie trwałego i wysokiego efektu treningu wytrzymałości wymaga stosowania kombinacji metod, tzw. treningu kompleksowego
Dla celów wszechstronnego treningu stosuje się: - gry i zabawy o wydłużonym czasie trwania , zawierające elementy wysiłkow o róznej intensywności
- marszobieg
-trucht
-zaprawa terenowa
-zabawy biegowe
-bieg ciągły
-bieg zmienny
-bieg przełajowy
- biegi interwałowe
-biegi na orientację
Gibkość czyli ruchomość odcinków ciała w poszczególnych stawach, należy do predyspozycji z pogranicza cech strukturalnych i funkcjonalnych , jest to właściwość układu ruchu, umożliwiająca osiągania duzej amplitudy wykonywanych ćwiczen zgodnie z możliwościami fizjologicznego zakresu ruchow w stawach. W sporcie gibkość określa się jako zdolność do wykonywania ruchow w stawie lub kombinacji stawow w optymalnym zakresie ruchow.
Do czynności mających wpływ na poziom gibkości i jej rozwijanie należą:
a.temperatura i elastyczność miesnia
b.ruchomosc stawu uwarunkowana jego budowa anatomiczna
c. elastyczność wiązadeł i ścięgien
Gibkość jest zwiazana z wiekiem, płcią i aktywnością fizyczną. Efekty ćwiczeń gibkościowo- rozciągających to zwiększenie zakresu ruchu, doskonalenie postawy, zredukowaniu bólów mięśniowych, zapobieganie urazom mięśniowo-szkieletowym, zapewnienie relaksacji i zmiejszenie napięcia nerwowego
Gibkość zależy m.in. od :
-temperatury i elastyczności mięśni
- wieku(im człowiek jest młodszy, tym większą gibkością się charakteryzuje)
-elastyczność ścięgien i więzadeł
-płci(kobiety są bardziej gibkie)
-budowy anatomicznej stawów
-aktywności fizycznej
Wśród ćwiczen podnoszących ruchomość bierną wyróżniamy:
- ruchy bierne wykonywane przy pomocy partnera
-ruchy bierne wykonywane z obciążeniem
-ruchy bierne wykonywane z pomocą sprężyn lub amortyzatorów
- ćwiczenia statycznee polegające na utrzymaniu pozycji odwodzenia przez 3-6sek.

Do ćwiczeń rozwijających ruchomość czynną należą wymachy i krążenia ruchy proste obejmujące skłony i wyprosty oraz ruchy pogłębiające oraz ćwiczenia z przeciwdziałaniem- z obciążeniem, ze współćwiczącym z przedmiotem sprężystym
Programowanie treningu gibkości:
Wymaga uwzględnienia uwarunkowań ruchomości stawów i reakcji mięśni na rozciąganie. Wyróżnia się 2 zasadnicze podejścia metodyczne. Pierwsze z nich polega na wielokrotnym powtarzaniu ruchów o jak największej amplitudzie(wymachy,odrzuty, krążenia konczyn,skłony, skręty). Drugie podejście oparte jest na działaniu w warunkach prawie statyki. Jej przykładem jest stretching. Stosowane w nim ćwiczenia statyczne charakteryzują się rozciąganiem mięśni i wytrzymywaniem określonej pozycji w bezruchu.
Koordynacja . określa zdolność do wykonywania zlozonych przestrzennie i czasowo ruchów, przestawiania się z jednych zadan ruchowych na inne, jak również rozwiązywania nowych, nieoczekiwanie pojawiających się sytuacji ruchowych.

Mieści się to również w umiejętności szybkiego dokładnego i trwałego uczenia się ruchu. Jest również zdolność sterowania ruchem. Koordynacja ruchowa mieści w sobie szereg specyficznych właściwości, takich jak: zwinność(zdolność precyzyjnego i szybkiego władania ciałem)zręczność( ruchy manualne rąk, czucie czasu, czucie przestrzeni, czucie równowagi, czucie ruchu.

Zasadniczą metodą doskonalenia koordynacji jest ciagle poznawanie nowych, różnorodnych warunków. Załozenia te znalazły praktyczne zastosowanie w tzw. metodzie zmienności ćwiczeń.
W rozwijaniu zdolności koordynacyjnych ważne jest przestrzeganie określonych reguł:
-wprowadzaj nowe i nieznane ćwiczenia
-dobieraj różne warunki wykonywania ćwiczeń
-wykorzystuj ćwiczenia lustrzane
- łacz zadania w różnorakie łańcuchy ruchowe
- zmieniaj techniki wykonywania zadan
-wprowadzaj okresowo dodatkowe utrudnienia lub zakłócenia akustyczne, swieetlne
- zmieniaj przestrzenne warunki wykonywania ruchu
- wprowadzaj czasami dodatkowe obciążenia zewnętrzne
-zmieniaj środowisko ćwiczeń
I poziom koordynacji- działania , które charakteryzują się dokładnością przestrzenną i przy których nie ma znaczenia szybkość ich wykonywania
II poziom koordynacji- dokładne ruchy wykonywane są w określonym czasie. Zadanie postawione brzmi: kto bezbłędnie wykona ćwiczenie w najkrótszym czasie lub w określonym czasie popełni mniej przestrzennych błędów
III poziom koordynacji- dyscypliny charakteryzujące się ciągła zmiennością warunkow. Zadanie zawodnika nie podlega wówczas tylko na tym by wykonać określony ruch dokładnie, bezbłędnie i możliwie szybko ale by był on zawsze odpowiedni do ciagle zmieniających się warunków
Czynniki warunkujące rozwoj koordynacji:
1.stan i stopien sprawności ukl.nerwowego
2.uzdolnienia ruchowe
3.doświadczenie
4.dotychczasowe umiejętności
5.wyobrażenie
6.pamięć ruchowa
Grypy ćwiczeń koordynacyjnych:
1.doskonalące zachowanie równowagi w miejscu i w ruchu
2.kształtujace umiejętności wykonywania szybkich obrotów, zwrotów i przewrptw
3.asymetryczne
4.z zastosowaniem nietypowych pozycji wyjściowych
5.z wprowadzeniem dodatkowych ruchow do zasadniczej ich formy
6. z wykorzystaniem nietypowych warunkow
Siła mięśniowa- to zdolność do pokonywania oporów zewnętrznych lub przeciwstawiania się nim kosztem wysiłku mięśniowego.
Źródłem siły są skurcze, których wielkość zależy od :
-czynników osobniczych,np.wiek, płeć,uwarunkowania genetyczne
-czynników fizjologicznychnp.powierzchnia przekroju fizjologicznego, stan pobudzenia, budowa morfologiczna mięśnia
-czynników biomechanicznych,np. kąt zgięcia stawowego, siła mięśnia przy jego długości spoczynkowej
-innych czynników, np. rytm dobowy i sezonowy,promieniowanie nadfioletowe, charakter odnowy
Metodyka treningu siły: W układzie długofalowym procesu kształtowania siły powinno przebiegać w 3 etapach: przygotowania wszechstronnego,ukierunkowanego,specjalnego. W kształtowaniu siły mięśniowej stosuje się dwie , bardzo rozbudowane grupy metod:dynamiczne i statyczne.
Kontrola poziomu przygotowania siłowego.
Współczesne urzadzenia kontrolno-pomiarowe pozwalaja zmierzyc poziom sily zarówno w warunkach statyki, jak i dynamiki, również w funkcji czasu trwania pracu. Stosujemy tu rozne techniki:
-dynamiczno-dynamograficzne
-sprawdziany i testy oceny sprawności silowej
-afilacji

Poziom sily ogolnej wiarygodnie oddaja wskaźniki momentow sil glownnych partii mięśniowych mierzonych podczas pracy statycznej
Skoczność jest wieloczynnikowa funkcja dwoch cech podstawowych: szybkości i siły oraz budowy i proporcji ciała. Wyraża moc pracy mięśniowej i określa zdolność przemieszczania ciala w przestrzeni [oprzez faze lotu: najwyżej, najdalej bądź tez zaleznie od zaistniałej sytuacji ruchowej.
Ćwiczenia skoczności realizuje się metoda powtorzeniowa.
Metodyka treningu skoczności uwzglednia dwa podejścia:1.oddzielne doskonalenie sily i szybkości 2. Specyficzne cwiczenia skocznościowe- dzielimy na cw sily odbicia oraz właściwe cw skoczności
Siłe odbicia kształtujemy przy wykorzystaniu następujących grup cw:
- wyskoki z półprzysiadu
-wyskoki na podwyższenie ze zmiana nog
-marsz głębokimi wypadami
-skoki ze zmiana nog
-wyskoki z glebokiego przysiadu
-skoki na prostych nogach
-bieg w miejscu i lekki bieg z wysokim unoszeniem kolan.
Własciwe cw skoczności to roznego rodzaju formy wyskokow,skokow , i wieloskokow. Można je podzielic na nadstepujace grupy:
-cw skoczności w miejscu
-skoki z rozbiegu
-wieloskoki plaskie
-wieloskoki przez przeszkody
-zeskoki w glab
-skoki i sytuacyjne zadania okolicznościowe
- skoki dosiezne i specjalne zadania techniczne
Szybkość okreslana jest jako zdolność do wykonywania ruchow w najmniejszych dla danych warunkow odcinkach czasowych. Ocena ta przejawia się przez 3 skladowe: czas reakcji, czas ruchu prostego i częstotliwość ruchow cyklicznych
Metodyka treningu szybkości. Wyróżniamy w nim 3 elementy sklafdowe: doskonalenie czasow reakcji, właściwy trening szybkości oraz trening wspomagajacy
W ramach właściwego treningu szybkości zasadnicza metoda jest metoda powtorzeniowa . polega ona na powtarzaniu cw ruchow z maksymalna lub submaksymalna intensywnością. Przerwy wypoczynkowe powinny umożliwić taka odnowe by można było rozpocząć nastepny element cw z taka jak poprzednio intensywnością

Efektem stosowania treningu wspomagającego ma by ukształtowanie warunkow do podniesienia dyspozycji szybkościowych.
Piśmiennictwo
w.starosta-koordynacyjna ruchowa w sporcie, motoryczne zdolności koordynacyjne, globalna i lokalna koordynacja ruchowa.
Henryk krol-kryteria doboru i oceny cw doskonalących technike sportowa
Wybrane zagadnienia uczenia się i nauczania techniki sportowej-Bogdan czabański
Nauczanie techniki sportowej- Zbigniew Czajkowski
Trening-ulatowski
Czasopismo- ruch dla kultury
Podstawy teorii treningu sportowego- Sozański
Znaczenie i klasyfikacja techniki w optymalizacji treningu:
-test na zdolność szybkiej reakcji”chwyt pałeczki Ditricha”
-zdolnosc zachowania równowagi statycznej i dynam.”test Fleminga”
-zdolnosc sprężenia ruchow-przykład laski Gim.
-zdolnosc orientacji przestrzennej-marsz do celu
-zdolnosc szybkiej reakcji- zatrzymanie toczącej się kuli
-z.kinestetycznego roznicowania-skoki na Line
-z.orientacji przestrzennej- bieg do kolorowych pilek
-z. do wysokiej częstotliwości ruchow- taping plaski