DEMOKRACJA W ATENACH
DEFINICJE
Polis – miasto-państwo w starożytnej Grecji, rządzone przez obywateli.
Zgromadzenie Ludowe – zgromadzenie, na którym dorośli, wolni mężczyźni podejmowali najważniejsze decyzje.
Agora – plac zgromadzeń ludu.
Hoplita – ciężkozbrojny żołnierz greckiej piechoty.
Falanga – zwarty szyk hoplitów.
Oligarchia – ustrój polis; dostęp do urzędów mają tylko uprzywilejowani obywatele.
1. Rządy arystokracji; „niewola za długi” – zaciąganie pożyczek pod zastaw własnej osoby.
2. Reformy Salomona (594 pne)
- zniósł „niewola za długi”
- podział społeczeństwa na 4 grupy wg dochodów
- najważniejsze urzędy sprawowała 1. grupa, najbogatsi
- wszyscy obywatele brali udział w zgromadzeniu ludowym
- główną rolę odgrywała rada Areopagów (od wzgórza Areo)
3. Początek demokracji w Atenach;
- reformy Klejstenesa
- obalenie rządów arystokracji
- podział na okręgi wyborcze, obejmujące wszystkich obywateli *Instytut demokracji;
- Rada 500 (po 50 przedstawicieli z każdej prowincji Aten, było ich 10), przygotowywała projekty uchwał dla zgromadzenia ludowego, zarządzała dochodami państwa.
- Zgromadzenie Ludowe; zbierało się 4 razy w msc, uchwalało prawa, decydowało o wojnie i pokoju, wybierało urzędników, załatwiało sprawy bieżące.
4. Urzędnicy (wybierani 1 na rok) pobierali dietę (opłaty)
- Archonci – zajmowali się sprawami sądowymi i kultu
- Stratedzy – dowodzili wojskiem, kierowali polityką zagraniczną
- Apodekci – ściągali podatki
- Metronomowie – kontrola miar i wag
5. Sąd skorupkowy – ostracyzm
- 1 na rok
- sądziło 6 tys obywateli
- skazaną osobę wypędzano z Aten na 10 lat
DEMOKRACJA – WŁADZA LUDU
Demos = lud
Kratos = władza
6. Rozkwit demokracji Ateńskiej za panowania Peryklesa, V w pne;
7. Perykles;
- Wybitny polityk i mówca,
- Wprowadził pensje dla urzędników,
- Wybór urzędników przez losowanie.
8. Praw obywatelskich w Atenach nie mają:
- kobiety,
- cudzoziemcy,
- niewolnicy.
SPARTA
1. Społeczeństwo Sparty;
- Spartanie (mieli pełne prawa polityczne, sprawowali urzędy, stanowili 2-3 % ludności)
- Periojkowie (posiadali wolność osobistą, pochodzili z obcych miast, zajmowali się handlem, rzemiosłem, służyli w wojsku, nie mieli praw politycznych)
- Heloci (nie mieli żadnych praw, traktowani jak niewolnicy, pracowali na roli, nie można ich było sprzedać)
2. Ustrój Sparty;
- Określony przez prawodawcę Likurga (IX/VII w pne)
- Na czele państwa 2 królowie (urząd dziedziczny, pełnili funkcje kapłańskie, dowodzili armią).
- Geruzja – rada starsza (28 obywateli i 2 królów powyżej 60. roku życia, wybierana dożywotnie przez zgromadzenie ludowe, miała inicjatywę ustawodawczą).
3. Zgromadzenie Ludowe (Apella) – należeli wszyscy obywatele, powyżej 30. roku życia, przegłosowywało wybrane przez geruzję ustawy).
4. Eforowie – 5, wybieranych na 1 rok przez zgromadzenie ludowe, zajmowali się administracją, kontrolowali urzędników i królów, kierowali finansami i polityką zagraniczną.
5. Wychowanie w Sparcie.
