Charakterystyka Anny Stogowskiej "Biruty" z "Syzyfowych prac"

Stogowska, zwana przez innych „Birutą” jest bohaterką powieści Stefana Żeromskiego „Syzyfowe prace”. Jej przezwisko to również żeńskie imię pochodzenia litewskiego – Birutė.

Jej ojciec pracował jako lekarz wojskowy, który upodobał sobie naród Rosjan i ów język. Matka Anny, której nacją była właśnie Rosja – przez krzywdy, jakie zostały wyrządzone narodowi polskiemu w głębi serca czuła się Polką. Wyuczyła się języka polskiego i sprawiła, że posługiwano się nim w domu, a córki wychowała w kulcie polskiej tradycji narodowej. Zmarła jednak kiedy jej córka miała czternaście lat.

Anna chodziła do żeńskiego gimnazjum i była jedną z lepszych uczennic klasy siódmej. Na podstawie własnych obserwacji małżeństwa jej rodziców, panna Stogowska przyrzekła sobie, iż nigdy nie zostanie niczyją żoną oraz że pozostanie dziewicą. Swój czas poświęciła na opiekę nad młodszymi braćmi i siostrami. Tak samo, jak matka czuła się zawsze Polką. Była pierwszą miłością Marcina Borowicza. Wyjechała z ojcem w głąb Rosji.

O wyglądzie „Biruty” wiadomo niewiele, jednak bazując na fragmentach można powiedzieć, że była całkiem urokliwa. Była dziewczyną o średnim wzroście. Miała włosy o jasnej barwie oraz długie rzęsy. Jej oczy zaś, miały barwę zbliżoną do lazurowego, niebieskiego. Ponadto wynika, iż w późniejszym czasie jej wygląd zewnętrzny był korzystniejszy, gdyż jej urodę dostrzeżono. Opisuje to ten fragment: "twarzą dziewiczą o rysach tak pięknych, jakby to z nich właśnie czerpano wzór do boskich profilów Pallady-Ateny (…) Błyszczące oczy dziewczynki były duże jak monety.". Pasma blond włosów zdobiły twarz Anny, natomiast "chude ramiona podlotka, przekształcone teraz na barki dziewicze (…)".

Do jej cech charakteru zaliczyć można opiekuńczość, na przykład dla własnego rodzeństwa oraz naturalną troskę. Doskonale znała swoją tożsamość narodową i cierpiała z powodu niewoli Polski, co zostało ukazane jako jej wpis w pamiętniku koleżanki. Nie miała charyzmatycznej osobowości. Była cicha, spokojna oraz niezwykle inteligentna. Ponoć uczyła się więcej niż było to potrzebne, przez co jej wiedza stawała się rozleglejsza.

Anna Stogowska była bardzo zamknięta w sobie oraz nieśmiała wobec innych, a także obojętna uczuciowo. Jako postać literacka jest doskonałym przykładem osoby interpersonalnej z elementami osobowości schizoidalnej tj. dystans uczuciowy (wobec chłopców), brak reakcji na pochwały czy nagany (Stogowska miała problemy z nauczycielami w sferze przystosowania się do zasad), działania ambicjonalne (jej nauka i dobre wyniki) czy działania na ogół samotnie. Dopiero w późniejszym okresie zaczęła odczuwać głębsze uczucia, kiedy odwzajemniła zauroczenie młodzieńca Borowicza.

Z jednej strony była pilną, gorliwą uczennicą o dobrych notach w szkole, a z drugiej strony nie dążyła do afirmacji przez ojca czy szkołę, buntowała się przed gimnazjalnymi regułami oraz nie chciała, aby traktowano ją jak Rosjankę.

Wykazywała się również odpowiedzialnością i samodzielnością. Dzięki staraniom dziewczyny jej bracia i siostry pobierali edukację. Jest z pewnością silna psychicznie, gdyż po śmierci matki zajęła jej miejsce, choć w pewnym stopniu.

W moich oczach „Biruta” jest nietuzinkową oraz z pewnością ciekawą postacią właśnie do charakterystyki szablonowej, czy nawet psychologicznej. Młoda dziewczyna o wspaniałym charakterze, która poznała częściowo smak pierwszej miłości. Niestety nie dowiadujemy się z utworu jak dalej potoczyły się jej losy, jednak miejmy nadzieję, że jej polski duch nie zagubił się pośród rosyjskiej nacji, a ona w końcu odnalazła szczęście.