Benedykt Korczyński i Witold Korczyński, dwa pokolenia polskich pozytywistów.

W powieści Elizy Orzeszkowej spotykamy dwa pokolenia polskich pozytywistów. Przedstawicielem starego pokolenia jest Benedykt Korczyński, właściciel majątku, który podczas powstania styczniowego stracił brata Andrzeja. Benedykt pamięta czasy sprzed powstania, zjednoczenie wszystkich stanów, patriotyczne porywy i bohaterskie czyny powstańców.

Benedykt należy do pokolenia, które zostało bardzo dotknięte restrykcjami zaborców, pozbawione możliwości wyrażania swoich myśli i wyznań. Bohater powieści początkowo realizuje postulaty młodych pozytywistów. Pragnie, aby mieszkańcy wsi nauczyli się czytać i dobrze gospodarować. W miarę upływu czasu Benedykt zmienia swoje poglądy na skutek drastycznych ograniczeń zaborców i obojętności. Zamyka się w Korczynie i walczy o utrzymanie rodzinnej ziemi, stawiając opór carskim urzędnikom. Popada w konflikt z mieszkańcami zaścianka Bohatyrowiczów, z którymi wcześniej Korczyńscy żyli w zgodzie i przyjaźni. Benedykt procesuje się z chłopami, jest wobec nich nieufny, boi się, że odbiorą mu jego własności. Uważa, że tylko on potrafi najlepiej gospodarować na tej ziemi. Mówi: „dla nas święta nie ma... kiedy parobcy świętują, najbardziej pilnować trzeba, aby nie zamorzyli koni, albo dworu z dymem nie puścili”

Denerwuje się, kiedy parobek uszkadza mu żniwiarkę, choć wie, że nie nauczył go obsługi tejże maszyny.

Jako ojciec dba o wykształcenie Witolda. Między nimi dochodzi do licznych konfliktów pokoleniowych. Mimo, iż oboje wyznają te same wartości: praca, patriotyzm, troska o ojczyznę i ziemię nie mogą początkowo się porozumieć. Benedykt to przykład obrońcy polskiej ziemi, której nie chce oddać w ręce rosyjskie. Troszczy się o majątek, aby móc zapłacić podatki. Benedykt to człowiek bardzo pracowity, dla którego ziemia jest największa wartością.

Witold Korczyński to reprezentant młodego pokolenia polskich pozytywistów, którzy realizują hasła pracy organicznej i pracy u podstaw. Uzyskuje wykształcenie w szkole agronomicznej. Zdobytą wiedzę i umiejętności wykorzystuje w życiu. Witold zafascynowany jest ludem wiejskim, jego kulturą, patriotyzmem oraz siłą. Chce ulepszyć sytuację polskich chłopów na wsi oraz ułatwić im pracę, służąc radą i pomocą. Uczy mieszkańców zaścianka jak posługiwać się narzędziami, maszynami rolniczymi usprawniającymi iułatwiającymi pracę. Witold pragnie porozumienia miedzy dworem Korczyńskich, a zaściankiem Bohatyrowiczów. Interesuje się losami powstańców i ideałami nieżyjącego już wuja Andrzeja Korczyńskiego. W sporze z ojcem wypomina mu odstępstwo od wyznawanych wartości. Potępia salonowe wychowanie siostry i popiera poczynania Justyny.

Witold to ideał młodego pozytywisty starającego się pogodzić zdobyte wykształcenie rolnicze z kulturą i obyczajami wsi poprzez wniesienie kaganka oświaty. W rozmowie z ojcem wypowiada słowa: „szczytem moich marzeń jest to, aby ludzie nie obchodzili się z ludźmi jak z bezmyślnymi bydlętami”

Syn Korczyńskich Witold jest częstym gościem Bohatyrowiczów. Interesuje go historia powstańców styczniowych i mogiła w lesie, którą odwiedza wraz z ojcem dzięki czemu dochodzi między nimi do pojednania. Witold zarzuca Różycowi i innym posiadaczom ziemskim, że nie troszczą się o dobro tej ziemi i jej mieszkańców prowadząc pasożytniczy tryb życia. Jako młody pozytywista jest świadomy swojej roli w społeczeństwie, któremu pragnie służyć.

Przedstawione w powieści Elizy Orzeszkowej zarówno stare jak i młode pokolenie pozytywistów to ludzie wykształceni, wartościowi, pozytywni. Mają swój system wartości, który realizują w życiu codziennym. Poprzez swoją pracowitość i zapał podnoszą poziom gospodarki, przyczyniają się do rozwoju oświaty i kultury na wsi. Pozytywiści to również patrioci, którzy kochają ziemię ojczystą, nie zapominają o swoich korzeniach, czczą pamięć przodków i ich bohaterskie czyny. Ich patriotyzm wyraża się w walce narodowowyzwoleńczej, jak również w dobrej, ciężkiej i rzetelnej pracy.
Myślę, że autorka powieści poprzez postacie Benedykta i Witolda chciała upowszechnić postawy nowego pokolenia pozytywistów reprezentujących wartości ważne dla ojczyzny i społeczeństwa.

Uważam, że zarówno pokolenie starych pozytywistów jaki i młodych zasługuje na głęboki podziw i uznanie. Jedni i drudzy potrafili się zrozumieć i mieli wspólny cel i tak jak dziś praca wciąż stanowi najwyższą wartość dla człowieka, a hasła pozytywistyczne mogą być używane, gdyż nadal są i będą aktualne.