Porównanie mogił w "Nad Niemnem".

Dokonaj analizy porównawczej dwóch mogił w „Nad Niemnem” i omów tradycje i wartości z nimi związane.

Budowanie mogił jest wyrazem pamięci szacunku dla zmarłych. Nieistotne jest to, czy grobem jest mały kurhan, stożek kamieni, czy wielki grobowiec, bowiem świadczy on o pragnieniu, aby pamięć o zmarłych, ich czynach i wartościach, pozostała w świecie żywych. Niezwykle ważne są dwie mogiły w „Nad Niemnem”, ponieważ są przypomnieniem o pewnych uniwersalnych wartościach. Są one niezwykłe pod względem swojego położenia, są wtopione w przyrodę. Jednak przyczyny takiego położenia grobów są zupełnie inne.

Mogiła Jana i Cecylii znajduje się głęboko w lesie, pokryta jest porastającymi trawami i krzewami. Można tam było ujrzeć gdzieniegdzie porastające zboże, rozłożyste grusze, cienkie sosny i „gibkie gałęzie ożyn i rozchodników”. Grób ten znajdował się na końcu alei, za kamieniem pełnym wgłębień i wypukłości, miejscami porosłym siwym i brunatnym mchem. Położenie to było odzwierciedleniem całego ich życia, które miało ogromny związek z przyrodą. Jan i Cecylia ciężką i wspólna pracą próbowali okiełznać przyrodę, jednocześnie żyjąc z nią w harmonii „(...)on zrąbywał drzewa, oprawiał kłody budował, ona zbierała orzechy i dzikie jabłka”. Ich praca i wytrwałość została nagrodzona przez Zygmunta Augusta. Król nadał im nazwisko oraz herb. „Nobilituję was i nakazuję, abyście nosili nazwisko Bohatyrowiczów, a pieczętowali się klejnotem Pomian”. Grób Jana i Cecylii wkomponowany był w przyrodę, był zadbany i pamiętano o nim.. „Były tam białym pokostem powleczone i ściśle do krzyża przylegające trupie głowy i różne narzędzia Chrystusowej męki, płaskie popiersi Marii, z tkwiącymi w nim siedmiu pozłacanymi niegdyś i w kształt miecza wyrzeźbionymi strzałami, wsparte na rękach i w zamyśleniu na podstawach z drzewa lub gliny siedzące wypukłe figury świętych”. Grób ten był bardzo ważny dla rodu Bohatyrowiczów, ponieważ był dowodem dalekiej przeszłości rodziny, poświęcenia przodków dla pracy. Bohatyrowicze dzięki pracy rozumieją świat, to ona daje im siłę, ład i szczęście. Ich przodkowie dzięki pracy czuli się szczęśliwsi, dzięki swojej wytrwałości założyli osadę. Mogiła ta jest także symbolem wielkiej miłości, jaką żywili do siebie Jan i Cecylia. Ponieważ nie mogli być małżeństwem w swoim kraju (ze względów nierówności społecznej), to razem wyruszyli szukać miejsca, gdzie nikt ich nie znajdzie i w szczęściu będą mogli przeżyć swoje życie. Szukali miejsca, gdzie będzie dużo pracy, bo ona daje im szczęście. Tak też wychowali swoje dzieci. Bohatyrowicze kontynuują tę tradycję poprzez czerpanie przyjemności z pracy. Dzięki nim Justyna poznała wartość pracy i dzięki niej odnalazła sens swojego życia.

Mogiła powstańców również była wtopiona w naturę: „(...)na której gdzieniegdzie były proste i wysokie łodygi kampanuli, mające, zda się, tuż, tuż, przy najlżejszym powiewie, w delikatne liliowe dzwonki uderzyć”. Jednakże położenie tej mogiły świadczyło o próbie zapomnienia wydarzeń, które zdarzyły się w przeszłości. Starano się zapomnieć o dawnych celach i dążeniach. Niewiele osób pamięta o tym grobie, są to Anzelm i Jan oraz Andrzejowa, która uczęszcza tam od czasu do czasu. Podobnie jak w „Gloria victis” Orzeszkowej pamięć o zmarłych pielęgnuje przyroda: „Chyba też ziemia i drzewa powieją cmentarnymi woniami jadłowcu i pleśni, a w letnie wieczory wysmukłe kampanule tknięte powietrzną pieszczotą uderzą w liliowe dzwonki na pacierz żałobny, który wyszepczą chyba niskie trawy...”. Prawda ta, niestety jest, jest bardzo gorzka- nikt nie pamięta już o powstańcach. Grób jest zaniedbany, jest to tylko „niewysoki pagórek(...) widocznie kiedyś ludzkimi rękami usypany”. Znajdował się on, podobnie jak grób Jana i Cecylii, w lesie. Dookoła pełno było różnej roślinności: smukłych jodeł, młodych zarośli, paproci, traw, dzięcieliny, nieśmiertelników. Ale położenie świadczy tylko o pragnieniu zniknięcia tej mogiły, staraniu ukrycia jej w przyrodzie. W przeciwieństwie do drugiej mogiły nie chciano o niej pamiętać. To zapomnienie świadczy o tym, ze niektórzy pragną zapomnieć o wspólnej walce, ideałach i poświęceniu. Można powiedzieć, ze Korczyńscy wstydzą się wspólnej przeszłości z Bohatyrowiczami. Mogiła powstańców jest symbolem walki o dobro ojczyzny, wspólnych ideałów i celów. Podczas powstania styczniowego zacierały się ślady warstw społecznych, wszyscy byli równi. Zapomnienie o tej mogile przez Korczyńskich świadczy o tym, że wstydzą się wspólnej przeszłości i poświęceniu.

Mogiły w „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej pełnią ważną funkcję. Przekazują i przypominają ważne wartości jak praca, miłość czy równość ludzi. Niestety, o niektórych wartościach ludzie pragną zapomnieć, ale im się to nie udaje. Orzeszkowa starała się przekazać czytelnikowi te prawdy, przypomniała o powstańcach, o ich poświęceniu i celu. Do wartości tych pragną powrócić Witold i Justyna. „Nie wiedziała nigdy bohaterstwa, poświęcenia, dobrowolnie podejmowanych śmierci, walk, których by pole nie mierzyło się rozległością majątku czy szczęścia jednostki, a celem były ludzkość, naród idea”. Ideały, które chcą przekazać innym Witold i Justyna, mają charakter utylitarny. Justyna podziwiała ludzi, którzy razem walczyli o dobro ojczyzny, bez względu na pochodzenie. Ich wspólnym celem było zwycięstwo. Dlatego Justyna podjęła próbę przypomnienia o tym grobie i pogodzenia zwaśnionych rodzin. Orzeszkowa chciała uświadomić wszystkim ludziom te prawdy, dlatego też stworzyła obraz dwóch mogił, na które czytelnicy zwrócili uwagę.