Zasady zgodnego z prawem wykorzystywania programów komputerowych
Licencja oprogramowania - umowa na korzystanie z utworu jakim jest aplikacja komputerowa, zawierana pomiędzy podmiotem, któremu przysługują majątkowe prawa autorskie do utworu, a osobą, która zamierza z danej aplikacji korzystać.
Umowa taka powinna określać przede wszystkim pola eksploatacji (formy wykorzystania utworu), czyli warunki na jakich licencjobiorca jest uprawniony do korzystania z programu. W Polsce Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych jako podstawowe elementy określające pola eksploatacji wskazuje zakres, miejsce i czas korzystania z utworu, przy czym jest to wyliczenie przykładowe i strony umowy mogą dowolnie kształtować charakter licencji (biorąc jednak pod uwagę treść przepisów ustawowych, których strony nie mogą modyfikować - tzw. ius cogens).
Rodzaje licencji
* licencje niewyłączne, w których udzielający licencji może zezwolić na korzystanie z utworu wielu osobom równocześnie, które nie muszą mieć formy pisemnej,
* licencje wyłączne (rzadkość w przypadku aplikacji komputerowych), spotykane głównie w przypadku znacznych kontraktów np. na wykonanie systemów bankowych itp.
* sublicencja, w której licencjobiorca może udzielić dalszej licencji, pod warunkiem wszakże takiego upoważnienia w jego umowie licencyjnej.
Licencja
Pojęcie to można rozumieć jako rodzaj (i typ) licencji oprogramowania (zazwyczaj zamkniętego). Rozumiane w tym sensie Adware jest oprogramowaniem rozpowszechnianym za darmo, ale zawiera funkcję wyświetlającą reklamy, zwykle w postaci bannerów. Wydawca oprogramowania zarabia właśnie na tych reklamach. Zwykle jest też możliwość nabycia wersji programu bez reklam za opłatą.
Prawa użytkowników:
Użytkownicy komputerów najczęściej mogą spotykać się z licencją w odniesieniu do tzw. licencji użytkownika (EULA), które są używane przez producentów oprogramowania do wiązania użytkowników dodatkowymi ograniczeniami.
Licencje na oprogramowanie są najczęściej bardzo restrykcyjne i większość użytkowników nie czyta ich w całości. Standardowym elementem każdej niemal licencji oprogramowania jest klauzula o wyłączonej odpowiedzialności producenta z tytułu używania oprogramowania przez licencjobiorcę, której znaczenie polega na braku jakiejkolwiek odpowiedzialności producentów oprogramowania za np. skutki błędów w programach.
Licencja GPL i inne licencje FLOSS są reakcją na restrykcyjność licencji na oprogramowanie własnościowe.
Abandonware - oprogramowanie, którego twórca już nie sprzedaje i nie zapewnia dla niego obsługi. Spotyka się również użycie tego określenia w stosunku do oprogramowania, którego twórca świadomie zaprzestał rozwoju i wsparcia produktu.
Ponieważ wiele z tych programów, a szczególnie gier, nadal jest chętnie używanych, powstały w Internecie miejsca pozwalające je uzyskać.
Podstawowym argumentem przeciwko określaniu programu jako abandonware jest jego potencjalna wartość dla producenta przy adaptacji na nowe platformy, jak na przykład GameCube, Game Boy Advance czy też PlayStation 2.
Programy abandonware
Jako abandonware są głównie udostępniane stare gry (z lat osiemdziesiątych i początku dziewięćdziesiątych). Innym przykładem jest edytor płytek drukowanych Autotrax firmy Altium (Protel), wyparty wśród profesjonalnych użytkowników przez potężne pakiety takie jak Protel 99 SE.
Adware rodzaj (i typ) licencji oprogramowania. Adware jest oprogramowaniem rozpowszechnianym za darmo, ale zawierającym funkcję wyświetlającą reklamy.
Adware jest najczęściej używane w aplikacjach łączących się z Internetem ze względu na wymianę wyświetlanych bannerów. Najbardziej znanym tego typu programem jest w Polsce komunikator Gadu-Gadu.Podobnie jak w przypadku innych reklam internetowych da się je zablokować za pomocą odpowiednio skonfigurowanych pośredników HTTP.
W sposób całkowicie niezależny od powyższego adware może oznaczać również programy, które bez zgody odbiorcy (w przypadku licencji zgoda następuje w zamian za bezpłatne udostępnienie), w sposób utrudniający obsługę komputera, wyświetlają niechciane reklamy.
Reklamy wyświetlane w ramach licencji, z którą użytkownik zgadza się przed instalacją programu (lub nie zgadza i nie instaluje) zazwyczaj są dużo mniej inwazyjne, a wraz z deinstalacją usuwane są kody odpowiedzialne za ich wyświetlanie z tego względu należy odróżnić adware jako licencji od sensu związanego ze złośliwym oprogramowaniem w tym drugim przypadku zgody brak, a deinstalacja jest mocno utrudniona.
Affero General Public License, inaczej nazwana także Affero GPL lub AGPL (także licencja Affero) oznacza dwie licencje wolnego oprogramowania: (1) Affero General Public License, wersja 1 (wydana przez Affero, Inc, bazująca na drugiej wersji GNU General Public License oraz (2) GNU Affero General Public License, wersja 3 (wydana przez Free Software Foundation w listopadzie 2007 roku, ściśle bazująca na GNU General Public License, wersja 3.
Apache License (przed wersją 2.0 Apache Software License - ASL) jest licencją wolnego oprogramowania autorstwa Apache Software Foundation. Licencja ta dopuszcza użycie kodu źródłowego zarówno na potrzeby wolnego oprogramowania, jak i zamkniętego oprogramowania komercyjnego. Pod tą licencją rozpowszechniane jest oprogramowanie tworzone przez Apache Software Foundation.
Apple Public Source License (APSL) - licencja oprogramowania stworzona przez Apple Inc. dla systemu operacyjnego Darwin. Free Software Foundation zatwierdziła Apple Public Source License 2.0 jako licencję wolnego oprogramowania.
Licencja ta nie jest zgodna z GNU General Public License i Copyleft, ponieważ zezwala na łączenie z plikami objętymi prawami autorskimi.
Beerware to określenie licencji na oprogramowanie. Pozwala użytkownikowi końcowemu na dowolne korzystanie z oprogramowania, pod warunkiem, że w wypadku spotkania autora użytkownik postawi mu piwo.
Licencja została wymyślona przez Johna Bristora 25 kwietnia 1987 roku. Od tego czasu powstało wiele programów dystrybuowanych na jej podstawie, zmieniano też jej znaczenie (np. na tak, by użytkownik był zobligowany jedynie do wypicia piwa "za zdrowie" autora).
BOX (ang. pudełko, opakowanie) jedna z wersji sprzedaży sprzętu lub oprogramowania komputerowego. Jest to wersja pudełkowa, zwana także "pełną". Produkty w wersji BOX wyposażone są najczęściej w tekturowe opakowanie (stąd angielska nazwa), dodatkowe okablowanie oraz oprogramowanie, a także często aplikacje multimedialne i gry. Jest to najdroższa ze sprzedawanych masowo wersji.
Zalety:
W odróżnieniu od wersji OEM, oprogramowanie BOX może być zainstalowane na dowolnym komputerze posiadanym przez użytkownika tego oprogramowania. W odróżnieniu od oprogramowania OEM które jest przypisane do urządzenia na którym jest zainstalowane, oprogramowanie BOX można wielokrotnie przenosić pomiędzy komputerami jest przypisane do użytkownika.
Wady:
Oprogramowanie typu BOX jest znacznie droższe od wersji OEM.
Common Development and Distribution License (CDDL) - wzorowana na licencji Mozilli (MPL) licencja oprogramowania zatwierdzona przez Open Source Initiative jako licencja zgodna z ideą Open Source. Kod objęty licencją CDDL można swobodnie łączyć z kodem na innych licencjach; jedynym wyjątkiem jest GPL, której postanowienia zakazują linkowania z kodem na innych, niezgodnych licencjach.
W ramach projektu OpenSolaris, na licencji CDDL jest stopniowo udostępniany kod źródłowy systemu operacyjnego Solaris 10. Solaris 11 (nazwa kodowa Nevada) będzie w całości zbudowany z wolno dostępnego kodu źródłowego OpenSolaris.
CPL (Common Public License) jest jedną z licencji wolnego oprogramowania, która została sformułowana w 1988 przez IBM. Treść licencji została zatwierdzona przez Open Source Initiative. Środowisko programistyczne Eclipse jest przykładowym projektem rozprowadzanym na licencji CPL.
CPL jest licencją copyleft, w treści bardzo podobną do GNU General Public License. Główną zmianą jest dodanie klauzuli uniemożliwiającej zmiany w kodzie programu mające na celu czerpanie korzyści ze sprzedaży zmienionego programu. W takich sytuacjach treść licencji CPL pozwala jedynie na darmowe rozprowadzanie programu. Ten dodatek powoduje, że licencja CPL nie jest zgodna z GPL (jest to opinia Ebena Moglena oraz strony internetowej GNU), ale możliwe, że przyszła wersja licencji GPL przyjmie podobną klauzulę.
Donationware jest jednym z typów licencji Otherware. Oprogramowanie na tej licencji może być dowolnie modyfikowane, kopiowane i dystrybuowane pod warunkiem, że licencjobiorca zapłaci autorowi symboliczną kwotę. Wielkość opłaty zależy od licencjobiorcy.
Freeware – licencja oprogramowania umożliwiająca darmowe rozprowadzanie aplikacji bez ujawnienia kodu źródłowego. Czasami licencja freeware zawiera dodatkowe ograniczenia (np. część freeware jest całkowicie darmowa, a część darmowa jedynie do użytku domowego).
Sam termin został wymyślony przez Andrew Fluegelmana.
Programy na licencji freeware mogą być nieodpłatnie wykorzystywane, jednak zabrania się czerpania korzyści finansowych z ich dystrybucji przez osoby trzecie. Licencja nie dotyczy dystrybucji produktów (dokumentów, grafiki, innych programów itd.) stworzonych przy użyciu programów na licencji freeware, więc nie ogranicza możliwości ani nie narzuca konieczności pobierania opłat za wytworzone produkty.
Termin freeware bywa również używany jako synonim oprogramowania objętego tą licencją.
Powszechna Licencja Publiczna GNU (GNU General Public License) - licencja wolnego i otwartego oprogramowania stworzona w 1983 roku przez Richarda Stallmana i Ebena Moglena na potrzeby Projektu GNU, zatwierdzona przez Open Source Initiative. Pierwowzorem licencji była licencja Emacs General Public License. Wersja druga licencji GNU GPL została wydana w roku 1991, a wersja trzecia – 29 czerwca 2007.
Celem licencji GNU GPL jest przekazanie użytkownikom czterech podstawowych wolności:
* wolność uruchamiania programu w dowolnym celu (wolność 0)
* wolność analizowania, jak program działa i dostosowywania go do swoich potrzeb (wolność 1)
* wolność rozpowszechniania niezmodyfikowanej kopii programu (wolność 2)
* wolność udoskonalania programu i publicznego rozpowszechniania własnych ulepszeń, dzięki czemu może z nich skorzystać cała społeczność (wolność 3).
Jeżeli program nie gwarantuje użytkownikowi chociaż jednej z powyższych wolności, wówczas, według FSF, nie może być uznany za Wolne Oprogramowanie
Historia:
Pierwsza wersja licencji powstała w styczniu 1989 roku.
Dwa lata później, w czerwcu 1991, pojawiła się wersja druga.
29 czerwca 2007, po 18 miesiącach prac (w czasie których wydano 4 szkice licencji oraz przeprowadzono kampanię zachęcającą do przejścia na nową wersję za około pół miliona dolarów), wydano trzecią wersję licencji.
Zmiany w wersji 3. są umiarkowane i mają na celu głównie dostosowanie ochrony licencyjnej do współczesnego stanu informatyki. GPLv3 bierze pod uwagę między innymi systemy prawne poza USA, kwestie patentów na oprogramowanie, ochronę DRM, proceder tiwoizacji oraz problem istnienia wielu niezgodnych ze sobą .
Kompatybilność z innymi licencjami :
Większość licencji wolnego oprogramowania, jak na przykład licencja X11, licencja BSD i LGPL jest kompatybilnych z GPL. Znaczy to, że kod źródłowy oparty na nich może być włączony bez problemu do programu na GPL (całość będzie wtedy objęta GNU GPL). Są jednak licencje open source, które nie są kompatybilne z GPL. Z tego powodu wiele osób odradza używanie takich licencji, ponieważ oparty o nie kod trudno jest ponownie użyć w innych projektach.
Kod na licencji GNU GPL nie może być użyty w programach o innych licencjach.
GNU Lesser General Public License, LGPL (mniejsza ogólna powszechna licencja GNU), poprzednio GNU Library General Public License (powszechna licencja GNU dla bibliotek) - licencja wolnego oprogramowania zaaprobowana przez FSF, zaprojektowana jako kompromis między GNU GPL a liberalnymi licencjami jak licencja BSD lub licencja X11 (MIT). Napisana w roku 1991 (a następnie poprawiona w roku 1999) przez Richarda Stallmana z pomocą Ebena Moglena.
Założenia:
Licencja LGPL nakłada ograniczenia określane jako copyleft na poszczególne pliki źródłowe, ale nie na cały program, pod warunkiem używania odpowiedniego mechanizmu bibliotek współdzielonych (ang. shared library) oraz przestrzegania pewnych dodatkowych ograniczeń. Licencja jest głównie przeznaczona do bibliotek, chociaż używają jej też aplikacje składające się z wielu połączonych ze sobą bibliotek, np. pochodzące z pakietu OpenOffice.org lub KOffice.
LGPL różni się od GPL głównie tym, że pozwala na łączenie z programami nieobjętymi licencjami GPL czy LGPL, niezależnie czy będą one wolnym czy własnościowym oprogramowaniem.
Jedną z cech LGPL jest możliwość przekształcenia każdego kawałka kodu z LGPL na GPL (sekcja 3 licencji). Dzięki temu można stworzyć wersję kodu, której nikt nie będzie mógł rozprowadzać jako oprogramowanie własnościowe.
Nazwa licencji została zmieniona, ponieważ pierwotna nazwa (GNU Library General Public License) sugerowała, że FSF zaleca jej stosowanie dla wszystkich wolnych bibliotek. W 1999 roku, jeszcze przed zmianą nazwy, Richard Stallman napisał esej, w którym odradzał domyślne stosowanie GNU LGPL dla wszystkich tworzonych bibliotek i wyjaśnił, że z punktu widzenia FSF wybór licencji dla konkretnej biblioteki jest kwestią strategii.
Publikacja owego eseju („Dlaczego nie powinniście zastosować Library GPL dla swej kolejnej biblioteki”) bywała błędnie odczytywana jako sugestia, że LGPL jest przestarzała, i zalecenie, by nie stosować jej dla żadnych nowych bibliotek. Tymczasem w tekście tym czytamy:
Stosowanie zwykłej GPL nie dla każdej biblioteki jest szczególnie korzystne. Istnieją przyczyny, dla których w pewnych przypadkach lepiej jest użyć Library GPL.
Kontrowersyjne zapisy:
Licencja LGPL zawiera pewne kontrowersyjne sformułowania, tzn. frazę „derived works” w odniesieniu do dzieł pochodnych. Zanim popularne stało się programowanie obiektowe, owa fraza nie sprawiała nikomu problemu. Obecnie, fraza ta jest rozumiana przez niektórych inaczej. Zakładając, że aplikacja napisana obiektowo zawiera klasy dziedziczące (ang. derived) po klasach z biblioteki na licencji LGPL, niektórzy traktują ową aplikację jako dzieło pochodne (derived work) i mogą zażądać udostępnienia kodu aplikacji na licencji LGPL. Właśnie owa możliwość innej interpretacji słów „derived work” sprawiła, że m.in. biblioteki klas projektu Mono są udostępniane na licencji X11/MIT, która nie jest licencją wirusową (ang. viral license). Na oficjalnej stronie GNU widnieje sprostowanie.
Jednakże dopóki nie zostało ono włączone do prawnego tekstu licencji, nie miało ono mocy prawnej i nie mogło zapobiec drugiej z możliwych interpretacji zapisu „derived works”. 29 czerwca 2007 została opublikowana trzecia wersja licencji LGPL, która wyjaśnia w swej treści jak należy rozumieć obiektowe dziedziczenie w kontekście licencji.
Initial Developer's Public License (IDPL) - jedna z licencji wolnego oprogramowania. Na takiej licencji udostępniany jest kod źródłowy serwera Firebird SQL dodany do oryginalnego kodu źródłowego serwera InterBase 6.0.
Jest to modyfikacja licencji Mozilla Public License v.1.1.
InterBase Public License (IPL) - jedna z licencji wolnego oprogramowania, opracowana przez firmę Inprise Corp (obecnie Borland Software Corp) na potrzeby udostępnienia kodu źródłowego serwera InterBase 6.0.Jest to modyfikacja licencji Mozilla Public License v.1.1.
Licencja Artystyczna (lub Twórcza) to licencja oprogramowania używana głównie dla Perla, PHP i modułów CPAN oraz projektu Parrot, najczęściej alternatywnie do Powszechnej Licencji Publicznej GNU (GNU GPL), czyli jako licencja Perla.
Autorem tekstu licencji jest Larry Wall.
Pierwsze brzmienie licencji (tzw. Pierwotna Licencja Artystyczna) zawierało niejasności, które nie pozwoliły na uznanie jej przez projekt GNU za zgodną z licencjami Wolnego Oprogramowania, dlatego powstała tzw. Wyjaśniona Licencja Artystyczna, pozbawiona tej wady - podobnie jak ich nowsza wersja, Licencja Artystyczna 2.0.
W myśl Licencji Artystycznej wszelkie modyfikacje oryginalnego kodu muszą spełnić jeden z poniższych warunków:
* zostać udostępnione do dyspozycji jego autorom
* wyraźnie zmienić nazwę i odpowiednie narzędzia tak, aby nie wchodziły w konflikt z oryginalną gałęzią
* pozwolić i zachęcać użytkowników zmienionej wersji do swobodnego udostępniania
Krytyka Licencji Artystycznej
Pomimo że obecnie Licencja Artystyczna jest uznawana za licencję Wolnego Oprogramowania, jest często krytykowana za niejednoznaczność, wewnętrzną sprzeczność oraz stopień skomplikowania utrudniający zrozumienie.
Licencja BSD (Berkeley Software Distribution License, BSDL) – jedna z licencji zgodnych z zasadami Wolnego Oprogramowania. Powstała na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley.
Licencja typu BSD skupia się na prawach użytkownika. Jest bardzo liberalna, zezwala nie tylko na modyfikacje kodu i jego rozprowadzanie w takiej postaci, ale także na rozprowadzanie produktu bez postaci źródłowej czy wręcz włączenia do zamkniętego oprogramowania, pod warunkiem załączenia do produktu informacji o autorach oryginalnego kodu i treści licencji.
Licencja BSD. Pierwszymi programami udostępnionymi na licencji non-copyleft były elementy wydanej w latach 70. dystrybucji 1BSD, ale pierwszym oprogramowaniem w całości rozpowszechnianym na warunkach tej licencji była wydana w czerwcu 1989 roku dystrybucja Networking Release 1. Jej licencja to 4-klauzulowa licencja BSD, zwana także starą licencją BSD. Licencja ta zezwala na użytkowanie i redystrybucję oprogramowania, z modyfikacjami lub bez, w formie kodu źródłowego lub binarnego, pod warunkiem zachowania informacji o prawach autorskich w kodzie źródłowym i dokumentacji programu, oraz pod warunkiem nie używania nazwy Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley i nazwisk jego współpracowników do reklamowania produktów pochodnych od danego programu, bez uzyskania pozwolenia. Konsekwencją tych liberalnych warunków licencji jest zezwolenie na włączanie oprogramowania nią objętego do produktów na innych licencjach, zarówno otwartych, jak i zamkniętych. Licencja ta, tak jak większość licencji wolnego oprogramowania, zawiera także informację o braku jakichkolwiek gwarancji oraz nie ponoszeniu przez autorów i dystrybutorów programu odpowiedzialności za szkody wynikłe z użytkowania programu.
Licencja X11 (powszechnie, ale nieprecyzyjnie nazywana Licencją MIT) to jeden z najprostszych i najbardziej liberalnych typów licencji. Daje użytkownikom nieograniczone prawo do używania, kopiowania, modyfikowania i rozpowszechniania (w tym sprzedaży) oryginalnego lub zmodyfikowanego programu w postaci binarnej lub źródłowej. Jedynym wymaganiem jest, by we wszystkich wersjach zachowano warunki licencyjne i informacje o autorze.Podobna do zmodyfikowanej licencji BSD (bez klauzuli ogłoszeniowej).
MOLP (Microsoft Open License Pack) zwana też OLP - grupowa licencja oprogramowania Microsoft. Najpopularniejsza obok wersji OEM.
Korzystna cenowo zwłaszcza dla edukacji. Poza tym cenowo zbliżona do wersji BOX.
Netscape Public License(NPL) - jedna z licencji FLOSS, opracowana przez firmę Netscape na potrzeby projektu Mozilla. Uznawana przez FSF za licencję wolnego oprogramowania.
NPL opiera się na poprawkach do licencji MPL.
OEM (ang. Original Equipment Manufacturer, dosłownie Producent Oryginalnego Wyposażenia) - organizacja sprzedająca pod własną marką produkty wytworzone przez inne firmy. Termin jest mylący, gdyż OEM nie zawsze jest wytwórcą, lecz czasem sprzedawcą sprzętu dla użytkownika końcowego, choć zdarza się też, że jest jego projektantem.
W większości przypadków OEM nie dodaje wartości do wyposażenia, a jedynie znakuje je własnym logo. Nazwa OEM jest umieszczana na urządzeniach przez wytwórcę, na mocy zawartej umowy. Niekiedy OEM dodaje wartość do produktu, łącząc np. sprzęt i oprogramowanie w gotowe systemy (zobacz też: Value Added Reseller).
Istnieją liczne firmy specjalizujące się w produkcji na rzecz OEM i nigdy nie sprzedające produktów pod własną marką - są to tzw. producenci kontraktowi. Niektóre firmy zajmują się zarówno produkcją, jak i działalnością typu OEM.
Nazwa OEM jest też stosowana w odniesieniu do producentów komputerów osobistych, gdy sprzedają je razem z oprogramowaniem będącym standardowym wyposażeniem. Oprogramowanie OEM jest nierozerwalnie połączone z komputerem (lub jego częścią), na którym jest ono zainstalowane. Nie wolno go przenosić na inne komputery oraz odsprzedawać.
Przykłady:
Typowym przykładem produktu OEM jest system operacyjny MS Windows, a także oprogramowanie biurowe dla firm, jak Microsoft Office lub dla biura domowego, jak Microsoft Works. Firma sprzedaje swój produkt bez obsługi technicznej firmom produkującym sprzęt komputerowy w bardzo niskich cenach, firmy te same muszą zapewnić obsługę techniczną produktu.
Innym przykładem ze świata komputerów może być produkcja płyt głównych dla światowych potentatów w produkcji komputerów. Tak wyprodukowane płyty mimo iż mają logo swojego producenta, mają inne oznaczenia niż produkowane przez nie te same płyty główne w tzw. "wersjach pudełkowych". Producent nie dostarcza do nich żadnej pomocy technicznej aktualizacji, sterowników i opieki serwisowej, natomiast należy się w tym zakresie kontaktować wyłącznie ze sprzedawcą czyli w tym przypadku producentem całego zestawu komputerowego.
Zobowiązania wobec klienta:
Pociąga to także przeniesienie zobowiązań producenckich wynikających z tytułu rękojmi i gwarancji na sprzedawcę. To oznacza że sprzedawca zobowiązany jest zapewnić serwis gwarancyjny, pomoc techniczną oraz zwrot kosztów za produkt oddany, który sprzedaje, a którego nie produkował.
Zwrot produktów OEM jest utrudniony. Oprogramowania OEM nie można oddać do pierwotnego producenta, a tylko do producenta zestawu komputerowego. Często okazuje się, że oprogramowanie to nie ma określonej wartości, na podstawie której należna byłaby refundacja kosztów produktu, a jedyny przypadek zwrotu kosztów zakupu w przypadku zwrotu mógłby mieć miejsce przy zwrocie całości zestawu.
Zalety i wady modelu OEM:
* Zalety: Oprogramowanie OEM jest znacznie tańsze od oprogramowania typu BOX.
* Wady: Przypisanie oprogramowania do jednego komputera lub jego części. Uniemożliwia to ponowną instalację oprogramowania na nowszym sprzęcie zakupionym przez użytkownika tego oprogramowania.
Postcardware (lub Cardware) - rodzaj licencji oprogramowania wywodzący się od Freeware i Shareware. Używany przez autorów, którzy udostępniają swoje programy za darmo: w zamian za to oczekują, że użytkownik przyśle im kartkę pocztową (najczęściej z miejscowości, w której mieszka). Wymóg ten bywa mniej lub bardziej kategoryczny w zależności od konkretnej licencji. Niektóre uzależniają od tego legalność używania programu, inne pozostawiają to dobrej woli użytkownika jako sposób na wyrażenie wdzięczności autorowi. Istnieje też wersja emailware wymagająca przysłania emaila.
Pierwszym programem rozpowszechnianym jako postcardware był JPEGView Aarona Gilesa. Innym znanym przykładem jest gra Ancient Domains of Mystery, dzięki której autor kolekcjonuje kartki pocztowe z całego świata.
Domena publiczna (ang.: public domain) – w najwęższym znaczeniu jest to twórczość, z której można korzystać bez ograniczeń wynikających z uprawnień jakie mają posiadacze autorskich praw majątkowych, gdyż prawa te wygasły lub twórczość ta nigdy nie była lub nie jest przedmiotem prawa autorskiego. Pojęcie to wywodzi się anglosaskiego common law i początkowo oznaczało grunty należące do państwa, które zostały udostępnione do bezpłatnego użytku publicznego, co później zostało rozciągnięte na własność intelektualną, która z różnych względów nie jest objęta ochroną prawa autorskiego i może w związku z tym być wykorzystywana bezpłatnie przez każdego.
Pojęcie to jest nie tyle ściśle zdefiniowanym terminem prawniczym ile raczej popularną nazwą koncepcji, zgodnie z którą istnienie zasobu twórczości dostępnej bez ograniczeń dla każdego jest warunkiem swobodnego rozwoju kultury i nauki i dlatego czas i zakres ochrony prawno-autorskiej oraz również patentowej powinien stanowić kompromis między interesami twórców i całego społeczeństwa. W tym znaczeniu pojęcie to pojawia się np. w dokumentach i dyskusjach Światowej Organizacji Własności Intelektualnej. W dokumentach tych to pojęcie ma znaczenie dużo szersze niż tylko zbiór dzieł, do których nie występuje ograniczenie dostępu ze względu na ochronę praw autorskich, ale ogólnie do wszystkich, które nie mają finansowych lub instytucjonalnych barier publicznego wykorzystania - np. dostępnych na tzw. wolnych licencjach. W zbliżony sposób definiuje też to pojęcie UNESCO.
Terminu domena publiczna używa się też czasami w odniesieniu do oprogramowania, które z jakichś względów nie jest objęte majątkowymi prawami autorskimi. Mylnie do tej kategorii zalicza się też niekiedy oprogramowanie dostępne na zasadach licencji copyleft oraz freeware lub nawet shareware.
Domena publiczna w Polsce W polskim systemie prawa autorskiego pojęcie domeny publicznej zasadniczo nie występuje wcale. Posługują się nim jednak środowiska związane z rozwojem tzw. wolnej kultury i otwartej edukacji. Koalicja Otwartej Edukacji organizuje coroczne obchody Dnia Domeny Publicznej.
W polskim systemie prawa autorskiego nie istnieje możliwość wyzbycia się autorskich praw osobistych a ich czas trwania jest nieograniczony w czasie. Część twórczości nie stanowi jednak przedmiotu tego prawa. W stosunku do twórczości, która stanowi przedmiot tego prawa można jedynie mówić o wygasaniu praw majątkowych. Prawa osobiste takie jak: obowiązek przypisywania autorstwa czy nienaruszalność formy i treści pozostają w mocy nawet po wygaśnięciu majątkowych praw autorskich. Ponadto, nawet jeśli do twórczości pierwotnej wygasły już prawa majątkowe, to do dzieła stanowiącego opracowanie (tłumaczenie, przeróbka, adaptacja) wygasanie praw majątkowych rozpoczyna się od dnia upublicznienia tego opracowania lub od daty śmierci autora opracowania.Wreszcie, nawet od użycia dzieł, które nie są objęte ochroną autorskich praw majątkowych, należy odprowadzać od 5 % do 8 % wpływów brutto ze sprzedaży ich egzemplarzy na odpowiedni dla danego pola eksploatacji fundusz promocji twórczości.
Shared Source - termin stworzony przez Microsoft, określający podobną do Otwartego Oprogramowania licencję udostępniania kodu źródłowego oprogramowania.
Różnice z Open Source Zgodnie z Shared Source, kod źródłowy udostępnia się razem z oprogramowaniem. Różnica w stosunku do Open Source polega na tym, że tu autorzy zachowują ścisłą kontrolę nad korzystaniem z tego kodu, np. wiele licencji Shared Source dopuszcza wyłącznie użytek akademicki czy niekomercyjny.
Zalety:
Zdaniem twórców Shared Source to krok naprzód od programowania, w którym wyłącznie twórca ma dostęp do źródła, a użytkownik dostaje gotowy produkt. Kod udostępnia się użytkownikom, a oni mogą pracować nad jego doskonaleniem i rozwojem.
Wady:
Shared source ma jednak sporo przeciwników, mówiących, że to przychodzi za późno i daje zbyt mało w porównaniu do już rozwiniętego ruchu FLOSS. Wielu sceptyków przychyla się też do zdania, że Shared Source ma posłużyć nie tylko rozwojowi i doskonaleniu oprogramowania, ale też pozyskiwaniu talentów i potencjalnych konkurentów przez wielkie korporacje.
Shareware to rodzaj licencji programu komputerowego, który jest rozpowszechniany bez opłat z pewnymi ograniczeniami lub z niewielkimi opłatami do wypróbowania przez użytkowników. Czasami po okresie próbnym (wersja trial) lub po określonej liczbie uruchomień (limit uruchomień) za taki program trzeba płacić lub zrezygnować z korzystania z niego.Czasami producent oprogramowania wydaje jedną wersję na licencji shareware, a drugą (zazwyczaj z ograniczeniami, np. z blokadą dostępu do niektórych funkcji) na licencji freeware.
Historia:
W 1982 Andrew Fluegelman stworzył program dla IBM PC zwany PC Talk, program telekomunikacyjny, do którego użył terminu freeware.
Niedługo później Bob Wallace producent PC-Write'a edytora tekstowego nazwał to shareware.
SMSware - rodzaj licencji oprogramowania, w której aby móc skorzystać z programu, należy wysłać wiadomość SMS na podany numer telefonu.
Trial (z ang. próba) – rodzaj licencji na programy komputerowe polegający na tym, że można go używać przez z góry ustalony czas (od 7 do 90 dni). Programy na tej licencji są w pełni funkcjonalne. Po upływie ustalonego czasu, jedyną rzeczą, na którą pozwoli program to rejestracja albo usunięcie z dysku twardego. Zazwyczaj wersje próbne rozprowadzane są na tej licencji. Przykłady oprogramowania rozprowadzanego jako licencja trial:
* Paint Shop Pro
* Adobe Flash.