Wdrażanie do samokształcenia

Samodzielne uczenie się, przyswajanie wiedzy jest podstawą samokształcenia się. Ten proces wymaga od nas realizacji samodzielnego planowania zadań, które mają na celu samokształcenie i samodzielnego ich realizowania. W tych dwu sytuacjach dydaktycznych niezbędne są zarówno znajomość właściwej organizacji własnej pracy, jak również umiejętność jej prowadzenia z wykorzystaniem metod samodzielnej pracy umysłowej. W tych dwu zadaniach niezbędna jest pomoc i opieka dydaktyczna nauczycieli.

Samokształcenie jest procesem oświatowym, który odbywa się świadomie a nieodłącznym elementem jest wykorzystanie przeróżnych form pomocy innych osób czy nawet instytucji. Samokształcenie jest procesem, który ma na celu samodzielne przyswajanie wiedzy, uczenie się i wszelkie cele, treści, formy oraz metody dostosowuje osoba ucząca się. Samokształcenie zakłada zdobywanie wiedzy z zakresu wyraźnie ustalonego. Zadanie takie może się rozwijać, a także dynamizować a w konsekwencji wyniki działań mogą doprowadzić do zmian w osobowości rozumianych jako zespół stałych właściwości i procesów psychicznych jednostki, wyodrębniając ją od pozostałych. Poznanie współczesnych poglądów, a także propozycji dydaktycznych stanowi wstępny etap przygotowania do wdrażania uczniów do samokształcenia, kolejnym staje się poznanie uczniów, ich wiadomości i umiejętności w zakresie organizacji i metodyki pracy umysłowej, ich zainteresowań nauką i zamiłowań przedmiotowych, ich planów w stosunku do dalszej własnej edukacji, celu i ideału w życiu.

W systemie wdrażania uczniów do samokształcenia ważnym staje się, aby w szkole panowała atmosfera nauki i pracy a rezultaty samodzielnych osiągnięć uczniów były właściwie oceniane. W pracy wdrażającej uczniów do samokształcenia i dalszego doskonalenia oraz wzbogacania tego procesu należy zacząć od kształtowania umiejętności uczenia się, stosując różne wzajemnie przeplatające się formy i metody, które tworzą komplementarny system oddziaływań dydaktycznych.

Lekcje przedmiotowe są podstawową formą przygotowania uczniów do samokształcenia, ale nie wyczerpuje ona wszystkich skutecznych możliwości pracy z uczniami. Nauczyciel może rozbudzać zainteresowania ucznia poprzez przedstawiany materiał na lekcjach jednocześnie skłaniając go do samodzielnego pogłębiania interesujących go zagadnień. Odmianą lekcji przedmiotowych są lekcje wdrażające gdzie obok przekazu treści przedmiotowych występuje wprowadzenie nowych, ważnych sposobów pracy umysłowej. Lekcje wychowawcze gdy są realizowane w sposób zaplanowany gdzie uwzględnia się wdrażanie i przygotowanie do samokształcenia przy poznaniu przez wychowawcę zainteresować i zamiłowań uczniów mogą prowadzić do rozwoju osobowości i kształcenia kultury ogólnej wychowanków.

Lektura na temat uczenia się, samodzielnej pracy i samokształcenia ma duże znaczenie w procesie zapoznawania się uczniów z samokształceniem. W procesie wdrażania uczniów do samokształcenia pomocna może stać się forma samodzielnej pracy uczniów w domu, pozwala na powtarzanie i utrwalanie przez uczniów metod i umiejętności, które były wprowadzane w szkole. Inną formą realizacji procesu samokształceniowego staje się wzajemna pomoc w zespole uczniowskim.

Dzięki uczeniu się w grupach, zespołach uczniowie przygotowują się do samokształcenia a wzajemna pomoc powinna być planowo rozwijana i inspirowana przez nauczycieli, aby przygotowywać do wzajemnego wspierania się w działaniu samokształceniowym i wychowawczym.

Poza wymienionymi powyżej metodami i formami wdrażania uczniów do samokształcenia można wymienić jeszcze kilka innych t.j. rozmowy i porady indywidualne, wprowadzanie środków dydaktycznych, kontrola i ocena. Przedstawione formy i metody wdrażania uczniów do samokształcenia ujmuje się w 4 grupach a są to: rozwiązania lekcyjne, samodzielne zadania uczniów, praca wychowawcza, wykorzystanie niektórych elementów procesu dydaktycznego w szczególności przydatnych dla potrzeb doskonalenia umiejętności samokształceniowych. Powyższe formy stanowią jakby całość oddziaływań, których celem staje się przygotowanie uczniów do samokształcenia a więc łączne ich stosowanie staje się podstawowym warunkiem skuteczności wdrażania do samokształcenia.