Obraz i ocena społeczeństwa polskiego w III części "Dziadów" Adama Mickiewicza.

III część „Dziadów” zwana jest także drezdeńskimi. Powstała w Dreźnie w 1832 r. Utwór ten pośredni odnosi się do sytuacji narodu po klęsce powstania listopadowego. Mickiewicz mówi o problemach wynarodowienia młodzieży polskiej przez Rosję. W swojej przedmowie podkreśla bezprawne działania władz carskich na Litwie. Działalność ta wymierzona była przeciwko młodzieży. Mówi o prześladowaniach i ogromie cierpień, przez które przeszła młodzież polska. Ziemie polskie określa jako wielkie więzienie i miejsce kaźni narodów. Cierpienia narodu polskiego poeta przyrównał do cierpień Jezusa Chrystusa na krzyżu. Utwór ten ma zarówno charakter dokumentalny jak i autobiograficzny.

W scenie 7 pt. „salon warszawski” Adam Mickiewicz opisuje dwie grupy Polaków: jedna to towarzystwo stolikowe (arystokracja) i towarzystwo przy drzwiach (młodzież polska). Mówi, że arystokracja nie interesuje się losami narodu, ci ludzie myślą tylko o zabawie i własnym dorobku. Mickiewicz krytykuje ich za to, że byli kosmopolitami, a nie znali realiów polskich i ich nie rozumieli. Poeta mówi o głupocie, lekkomyślności i braku patriotyzmu arystokracji. Oni chcą mieć dwór tylko dla zabaw, jest im obojętne, kto będzie rządził w Polsce. Arystokracja zaakceptowała niewolę, ci ludzie byli kolaborantami. Mickiewicz całkowicie przekreśla tę część narodu. Natomiast bardzo pozytywnie ocenia młodzież polską. Mickiewicz porównuje naród do lawy, mówi:

„(........) Nasz naród jak lawa,
Z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa,
Lecz wewnętrznego ognia sto lat nie wyziębi:
Plwajmy na tę skorupę i zastąpmy do głębi."

Mówi o młodzieży, że jest wewnętrznym ogniem. Mówi, że młodzież, która stanowi większą część narodu jest patriotami. Poeta jest przekonany, że tego patriotyzmu nie zniszczą żadne zabory. Mickiewicz wzywa do przyłączenia się do tej wartościowej części narodu, gdyż to młodzież interesuje się losami narodu. Poeta wierzy w patriotyzm młodzieży. Adam Mickiewicz ukazuje w III cz. „Dziadów” jeszcze jeden obraz narodu polskiego. W scenie piątej poeta opisuje widzenie ks. Piotra. Naród w jego widzeniu ukazany jest jako cierpiący na krzyżu, a u jego podnóży stoi Moskal zamierzający się nad jego kopią. Jest tu zawarta taka myśl, że naród polski cierpi po to, aby uratować inne narody. W ten sposób Mickiewicz chce zwrócić uwagę na to, że cierpienia narodu polskiego mają sens, tak jak miały sens cierpienia Jezusa Chrystusa na krzyżu. Dzięki tym cierpienia zostanie uwolniona Polska i pozostałe narody.