Ludowa koncepcja świata i człowieka w balladach i II części "Dziadów" Adama Mickiewicza.

W 1822 roku w Wilnie Mickiewicz wydał „Ballady i romanse”, w których nawiązał do twórczości ludowej wykorzystując pieśni, podania i legendy ludowe, a także zasady ludowej moralności. W otwierającej tom rozprawce „O POEZJI ROMANTYCZNEJ” oraz w balladach „ROMANTYCZNOŚĆ” i „ŚWITEŹ” wyłożył poeta zasady programowe literatury romantycznej. W pozostałych balladach dał przykład ich realizacji.
„Romantyczność” – ballada programowa. Poprzedzało ją motto z „Hamleta” Szekspira.

„Zdaje mi się, że widzę... gdzie ?
Przed oczyma duszy mojej”

Dwie postawy wobec świata: racjonalistyczna ( Starzec ) i romantyczna ( Karusia ).

„Czucie i wiara silniej mówi do mnie
Niż mędrca szkiełko i oko”

„Lilie” – temat do tej ballady zaczerpną Mickiewicz ze średniowiecznej pieśni „A STAŁA SIĘ NAM NOWINA” związanych z wyprawą Bolesława Śmiałego na Ruś i zdradą polskich żon ukaranych potem surowo przez króla.

„Zbrodnia to niesłychana
Pani zabija pana”

Pustelnik ( do którego zwraca się pani ) – symbol ludowej mądrości uświadamia kobiecie starą prawdę, że nie ma zbrodni bez kary.
„Świteź” – poeta przedstawia tu ludową wiarę w istnienie boginek wodnych i w zatopione na dnie jeziora miasto. Nikt nie ośmiela się oglądać pięknego jeziora nocą „Bo jakie szatan wyprawia tam harce! / Jakie się larwy szamocą!”.
Ukarane są wojska ruskie za napaść na bezbronne miasto.
Tuhan – władca miasta.
„Małżonki i córki Świtezi, / Które Bóg przemienił w zioła” – kwiaty cary.