Gruczoł dokrewny | Hormon | Rodzaj h. | Położenie | Komórki,tkanki, narządy docelowe | Działanie | Skutki nadczynności | Skutki niedoczynności |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Podwzgórze | Wazopresyna | oligo | Część międzymózgowia | -wzmaga resorpcję zwrotną wody w nerkach (zmniejszenie ilości wody w moczu) | Moczówka prosta | ||
Oksytocyna | Oligo | -pobudzenie wydzielanie mleka i skurcze mięśni macicy. | |||||
h.hamujące przysadkę (-) statyna,(+)liberyna, kortykoliberyna, tyreoliberyna, somatokrynina, somatosratyna ,gonadoliberyna | -reagują na impulsy nerwowe płynące z mózgu wydzielając hormony zawiadujące u. dokrewnym, gł. za pośr. przysadki mózgowej (hamują lub pobudzają wydzielanie hormonów przez przysadkę). | ||||||
Przysadka mózgowa | Somatotropina | Białko | Cz. Międzymózgowia (podwzgórze) | -pośrednio wpływa na wzrost kości długich -wzmaga transport aminokwasów -Ukierunkowuje metabolizm -przyczynia się do wzrostu poziomu glukozy we krwi -pobudza układ tłuszczów zapasowych -zatrzymuje jony wapniowe i fosforanowe | Gigantyzm Akromegalia | Karłowatość | |
Prolaktyna | Białko | -Zapoczątkowuje i podtrzymuje wydzielanie mleka | Zaburzenia laktacji | ||||
Tyreotropina | Białko | -pobudza wydzielanie tyroksyny przez tarczycę | Podobne do nadczynności odpowiednich gruczołów | Podobne do niedoczynności odpowiednich gruczołów | |||
Adrenokortykotropina | Polipep. | -pobudza wydzielanie hormonów przez korę nadnerczy | |||||
Lipo tropina | -pobudza rozkład tłuszczów zapasowych | ||||||
Gonadotropiny:folitropina | -u kobiet: pobudzanie wzrostu i dojrzewania pęcherzyka jajnikowego -u mężczyzn pobudza spermatogenezę | ||||||
lutropina | -powoduje jajeczkowanie -pobudza wydzielanie testosteronu przez kom. śródmiąższowe jąder | ||||||
Szyszynka | Melatonina | Amino | W okolicy nadwzgórza | -powoduje agregacje ziaren barwnika melaniny -wpływa na ośrodki snu i czuwania -opóźnia dojrzewanie płciowe | Wcześniejsze dojrzewanie płciowe | Opóźnienie dojrzewania płciowego, bezsenność | |
Tarczyca | Tyroksyna, trójjodytyronina | Amino | Przylega do tchawicy( przód szyi) | Większość komórek ciała | -wzmaga podstawową przemianę materii -pobudza syntezę białek -zmniejsza poziom cholesterolu we krwi | Uczucie gorąca, nadmierne pocenie się , choroba Basedowa, chudość, nerwowość | U dorosłych wole i obrzęki, u dzieci niedorozwój umysłowy |
Kalcytonina | Polipep | -przesuwa wapń z krwi do kości zwiększając uwapnienie kości | |||||
Przytarczyce | Parathormon | Polipep | Tylna strona tarczycy | Kości, kanaliki nerkowe, nabłonek jelita | -reguluje gospodarkę wapniową w organizmie wraz z kalcytoniną -powoduje uwalnianie jonów wapnia z kości do krwi, gdy ich poziom we krwi spada | Łamliwość kości | Tężyczka |
Grasica | Tymozyna | W dolnej części przodu szyi | Grasica, szpik kostny | -pobudzanie powstawania i dojrzewania limfocytów | |||
Tymulina | Grasica | -pobudzanie podziałów limfocytów | |||||
Tymopoetyna | Obwodowe narz. Limfoidalne | -hamuje przewodzenie impulsów między neuronami a kom. mięśniowymi- kontroluje siłę skurczu mięśni -stymulacja powstawania przeciwciał | |||||
Trzustka: komórki α Komórki β | Glukagon | Polipep | Za żołądkiem w jamie brzusznej | Wątroba | -podwyższa poziom cukru we krwi -rozkład glikogenu | ||
Insulina | Białko | Kom. wątroby, tkanki tłuszczowej i mięśniowej | -obniża poziom cukru we krwi -zmniejsza stężenie glukozy we krwi ułatwiając jej transport do komórek -zwiększa syntezę białek i tłuszczów -synteza glikogenu | Hipoglikemia | Cukrzyca typu I (insulino zależna) | ||
Nadnercza kora | Glikokortykoidy(kortyzol) | Ster. | Narząd parzysty, na górnych biegunach nerek | Mięsień sercowy, m. gładkie, wątroba, u. nerwowy | -zwiększają poziom glukozy we krwi -hamują syntezę białek ograniczając odporność -odpowiada za długotrwałe reakcje stresowe -przyspieszenie pracy serca, wzrost ciśnienia krwi Rozluźnienie mięśni gładkich jelita | Obniżenie odporności, choroba Cushinga | Choroba Addisona |
Mineralkortyk.(aldosteron) | Ster. | -zwiększają resorpcję sodu z moczu pierwotnego -ułatwiają wydalanie potasu | |||||
Rdzeń | Adrenalina, noradrenalina | Amin. | Większość kom. ciała | -metabolizm białek cukrów i tłuszczów -regulacja gospodarki wodno-mineralnej -działanie przeciwzapalne -mobilizacja organizmu w sytuacjach stresowych | |||
Jądra | Androgeny (testosteron) | Ster. | W mosznie | Większość kom. ciała | -wpływa na dojrzewanie plemników -reguluje popęd płciowy -rozwój i utrzymanie cech płciowych męskich | Wysoki głos, brak owłosienia twarzy, niemęska budowa ciała, zaburzenia płodności | |
Jajniki | Estrogeny (estradiol) | Ster. | Po obu stronach macicy | Większość kom. ciała | -rozwój cech płciowych -popęd płciowy -regulacja cyklu menstruacyjnego | Męska budowa ciała, zaburzenia popędu płciowego i płodności | |
Progesteron | Ster. | Macica, gruczoły mlekowe | -ostateczne przygotowanie macicy do przyjęcia blastocysty -kontrola przebiegu ciąży | ||||
Relaksyna | -hamuje skurcze mięśni macicy -rozluźnia spojenie łonowe w czasie porodu | ||||||
Łożysko | Gonadotropina łożyskowa | Ciałko żółte | -wzrost ciałka żółtego | ||||
Progesteron | Ster. | Mięśnie gładkie macicy, gruczoł mlekowy | osłabienie pobudliwości mięśni macicy wpływ (wraz estrogenem) na wzrost sutków |
