Stanisław August Poniatowski jako taki, a jak nie taki, to jak i dlaczego

Stanisław August Poniatowski

Urodził się w 1732 roku a zmarł w 1798 roku. Był ostatnim królem elekcyjnym , a zarazem i ostatnim królem Polski panującym w latach 1764-1795. Był synem Stanisława Poniatowskiego, kasztelana krakowskiego, i Konstancji z Czartoryskich. Został starannie wykształcony, a w młodości wiele podróżował po krajach Europy Zachodniej. Podczas pobytu w Anglii po raz pierwszy zapoznał się z systemem rządów parlamentarnych. W roku 1764 jako kandydat Familii, stronnictwa politycznego magnatów z rodziny Czartoryskich, przy zdecydowanym poparciu carycy rosyjskiej Katarzyny II, wybrany na króla Polski.

Jedną z jego pierwszych reform przeprowadzonych na początku swego panowania była reforma w armii. Zastąpił on kawalerię piechotą i innymi rodzajami broni. Założył także odlewnię dział i utworzył komisję menniczą, która zajęła się uporządkowaniem spraw monetarnych, a komisje dobrego porządku dla miast miały się zająć skarbowością i gospodarką miejską. Również z jego inicjatywy założono w 1765 roku Szkołę Rycerską, która kształciła młodych chłopców na przyszłych oficerów i wyższych urzędników państwowych.

Reformy zaniepokoiły Katarzynę II, która przy pomocy swego ambasadora w Polsce
N.W. Repnina próbowała im przeciwdziałać. Ambasador ów zainicjował m.in. zawiązanie w 1767 roku przez szlachtę konfederacji przeciwko królowi i reformom Familii. Na sejmie w latach 1767-1768 konfederacja uchwaliła tzw. prawa kardynalne, których gwarantem została Rosja. W imię obrony wolności szlacheckiej oraz wolności Polski, przeciwko Rosji i królowi zawiązała się w Barze konfederacja (1768-1772). Zarzuca się tutaj iż Stanisław August Poniatowski dopuścił do ingerencji Rosji w wewnętrzne sprawy Polski.

W roku 1772 nastąpił I rozbiór Polski, a król pod naciskiem O.M. Stackelberga 1773 powołał Sejm Rozbiorowy, który zatwierdził traktaty rozbiorowe. W czasie trwania sejmu królowi jednak udało się powołać Radę Nieustającą (namiastka przyszłego rządu) oraz Komisję Edukacji Narodowej (pierwsza tego typu placówka w Europie).

Sprawując rządy w państwie o ograniczonej suwerenności Stanisław August dążył do rozwoju gospodarczego i kulturalnego kraju. Popierał manufaktury, założył liczne wytwórnie fajansów, wyrobów marmurowych i broni. Z jego inicjatywy przebudowano również zamek królewski oraz wzniesiono zespół pałacowy w Łazienkach. Był on szanowanym mecenasem nauki, literatury i sztuki, dlatego dbało rozwój kultury i nauki w Polsce.

Największym sukcesem dążeń reformatorskich króla stało się uchwalenie podczas Sejmu Czteroletniego w 1791 Konstytucji 3 Maja. Był to pierwszy tego typu dokument wydany w Europie, a drugi na świecie. Było to wspaniałe zwieńczenie wieloletniej polityki Poniatowskiego. Jednak1792 po wkroczeniu wojsk rosyjskich do Polski Stanisław August przystąpił do konfederacji targowickiej, mając nadzieję na uratowanie państwa i części reform. Wyszła tutaj na wierzch wielka nieznajomość spraw militarnych przez króla, wiec tak jak był świetnym mecenasem sztuki tak był beznadziejnym dowódcą. Podjęta kampania obronna przeciw Rosjanom szybko poniosła klęskę. Przyłączenie się do targowiczan zostało ocenione negatywnie przez społeczeństwo i przyniosło królowi miano "zdrajcy narodu". W tym momencie nic nie stanęło na przeszkodzie Rosji, Austrii i Prusom w dokonaniu II rozbioru Polski.

W czasie powstania kościuszkowskiego w 1794 roku został odsunięty od władzy, sprzyjał jednak powstańcom mimo braku wiary w ich końcowy sukces. Po upadku powstania, w styczniu 1795 został wywieziony do Grodna, mimo nalegań rosyjskich abdykował dopiero w listopadzie 1795. Zmarł w 1798 roku w Petersburgu. Obecnie jego prochy spoczywają w krypcie katedry Św. Jana w Warszawie.

Stanisław August Poniatowski wprowadził liczne reformy w państwie, założył Szkołę Rycerską i ustanowił Konstytucję 3 maja. Unowocześnił on wojsko, założył Komisję Edukacji Narodowej. Sam będąc kustoszem i mecenasem sztuki dbał o rozwój kultury i nauki w kraju.

Lecz Właśnie te reformy sprowadziły na Polskę zgubę. Stanisław August pozwolił na ingerencję Rosji w wewnętrzne sprawy Polski. Był też niezdecydowany i nieco uległy. Również jego nieznajomość nawet podstaw sztuki militarnej pogrążyła jego reformy i starania, aby armia była liczebniejsza i lepiej uzbrojona.

Uważam iż rządy Stanisława Augusta Poniatowskiego należą do udanych. Lecz gwałtowność reform doprowadziła do tego iż Prusy, Rosja i Austria zaczęły się przyglądać naszej polityce, a nawet w nią ingerować. Obawiając się wzmocnienia władzy w Polsce trzykrotnie dokonali rozbiorów Polski. Moim zdaniem król powinien przeprowadzać reformy wolniej (choć te rozciągnęły się na okres 30 lat) i dążyć do sojuszu z jednym z mocarstw.
Wówczas może jego panowanie nie byłoby tak tragiczne w skutkach...