Izrael

Panstwo Izrael
Palestyna przedizraelska Panstwo starozytne Palestyna nowozytna do 1918 roku Utworzenie wspólczesnego panstwaPalestyna przedizraelska Palestyna, kraina historyczna na bliskim wschodzie, od najdawniejszych czasów zamieszkana byla przez ludy semickie, zwane Kananejczykami. Miasta kananejskie Megiddo, Lachisz i Gaza juz w XXIV w. p.n.e. utrzymywaly scisle kontakty handlowe z Syria. Palestyna nazwe swa zawdziecza Filistynom (jeden z tzw. ludów morskich, niesemicki, pochodzacy prawdopodobnie z Krety), którzy osiedlili sie w poludniowej Palestynie po nieudanym najezdzie na Egipt w XII w. p.n.e.Panstwo starozytne W XIII-XII w. p.n.e. tereny Palestyny opanowane zostaly przez plemiona i izrael. Zjednoczone w XI w. p.n.e. przez pierwszego króla zydowskiego Saula, utworzyly panstwo rzadzone nastepnie przez Dawida i Salomona. Okolo 930 p.n.e. nastapil rozpad panstwa na Izrael (czesc pólnocna, ze stolica w Samarii) i Jude (tereny poludniowe, ze stolica w Jerozolimie). W 772/771 p.n.e. Asyria podbila Izrael, a ok. 587 p.n.e. pod ciosami Nabuchodonozora II, króla Babilonii, upadla Juda. W ciagu nastepnych stuleci Palestyna przechodzila z rak do rak. Od ok. 538 p.n.e. byla prowincja perska, o nazwie Jehud. W 323 p.n.e. król perski Dariusz pobity zostal przez Aleksandra Macedonskiego, który przejal Palestyne. Po przedwczesnej smierci Aleksandra Palestyna znalazla sie pod kontrola egipskiej dynastii Ptolomeuszów. Od 198 p.n.e. na tron egipski wstapila dynastia Seleucydów, a pierwszym królem zostal Arystobulos III. Arystobulos i jego nastepcy próbowali wytepic wiare i kulture zydowska. Dlatego w 142 p.n.e. Zydzi palestynscy, pod przywództwem kaplana Matatiasza, wzniecili powstanie przeciw Seleucydom i wywalczyli niezaleznosc. Powstanie, po smierci Matatiasza, prowadzone bylo przez jego synów, glównie Jude, znanego jako Machabejczyk, czyli "mlot". Dlatego bunt ten okresla sie jako powstanie Machabeuszów. Rzadzacy Palestyna potomkowie Matatiasza utworzyli rodzima dynastie Hasmoneuszów. Rzadzili kolejni synowie kaplana: Juda, Jonatan i Szymon. Od 63 p.n.e. Palestyna pozostawala pod zwierzchnictwem Rzymu jako panstwo sprzymierzone. Korzystajac z okresu niepokojów Herod, syn idumejskiego króla Antypatra, podbil Jude i wlaczyl ja do imperium rzymskiego jako prowincje o nazwie Judea, otrzymujac w 37 p.n.e. tytul króla Zydów. Po antyrzymskich powstaniach zydowskich w I i II w. n.e., zburzeniu w 70 Jerozolimy przez cesarza Tytusa i wygnaniu Zydów, nazwa "Judea" zostala zastapiona przez "Palestyna".Palestyna nowozytna do 1918 roku W VII w. Palestyne podbili Arabowie. W koncu XI w. na terenie Palestyny i Syrii krzyzowcy utworzyli królestwo jerozolimskie, opanowane w XIII w. przez muzulmanskich wladców Egiptu. Od XVI w. do 1917 Palestyna nalezala do imperium osmanskiego.Utworzenie wspólczesnego panstwa Tragedia narodu zydowskiego w czasie drugiej wojny swiatowej stala sie bezposrednia przyczyna utworzenia w Palestynie niepodleglego panstwa zydowskiego. Ujawnienie w pelni okropienstwa Holocaustu przekonalo nawet umiarkowanych syjonistów o koniecznosci istnienia panstwa zydowskiego. Zydzi, wyswobadzani z obozów zaglady, nie mogli wrócic do swych dawnych domów - zasiedlonych po wywózce innymi rodzinami, do dawnych spolecznosci - niechetnie ich przyjmujacych, gdyz powrót Zydów oznaczal koniecznosc zwrotu ich zrabowanego i rozparcelowanego mienia. Wspomniec nadto nalezy aspekt psychologiczny. Jak Zydzi mogli zyc na kontynencie, który utopil we krwi szesc milionów ich braci? Ta trudna sytuacja znalazla zrozumienie posród wladz panstw alianckich. Nalozyla sie na nia specyficzna sytuacja w Palestynie. Palestyna, kolebka cywilizacji zydowskiej, od 1918 roku znajdowala sie pod okupacja Wielkiej Brytanii. W latach 1922-48 podleglosc ta przyjela forme terytorium mandatowego. Sytuacja wewnetrzna w Palestynie w ostatnich latach wojny stawala sie coraz trudniejsza do opanowania przez Brytyjczyków. Zydzi z Palestyny walczyli o swoje prawa. Unia Syjonistycznych Rewizjonistów byla zdeterminowana pracowac nad ustanowieniem niepodleglego panstwa zydowskiego. Nawet przed wojna wycofala swoich czlonków z legalnie istniejacych oddzialów milicji i utworzyla wlasna grupe Irgun. W 1943 roku Manahem Begin przejal nad nia dowództwo, zdecydowany posluzyc sie wlasna taktyka, by zmusic Brytyjczyków do odejscia. Po wojnie w Palestynie zostal utworzony zydowski ruch oporu. Irgun kontynuowala swoja kampanie terroru i sprawa, o która walczyla, rzeczywiscie przyciagnela uwage swiata po eksplozji bomb podlozonych w hotelu Króla Dawida w Jerozolimie. Zaogniona sytuacja zmusila Wielka Brytanie do przekazania odpowiedzialnosci za Palestyne nowoutworzonej ONZ. Jej Zgromadzenie Ogólne, po wyraznym poparciu prezydenta USA Harrego Trumana udzielonym idei syjonistycznej, 29 listopada 1947 zdecydowalo o podzieleniu Palestyny na dwa niepodlegle panstwa - zydowskie i arabskie, oraz Jerozolime posiadajaca status terytorium miedzynarodowego. Przewidywano, ze zywot panstwa zydowskiego bedzie krótki. Otoczone ze wszystkich stron wrogo nastawionymi Arabami, panstwo zydowskie skazane bylo na upadek. Wkrótce po ogloszeniu rezolucji ONZ osiedla zydowskie w Palestynie staly sie obiektem ataków. Zdarzenia przybraly jednak niespodziewany obrót. Zydowski oddzialy zbrojne, pod wladza Ben Guriona, nie tylko zdolaly utrzymac osiedla, ale nawe poszerzyly posiadane terytorium. 14 maja 1948r. Ben Gurion oficjalnie proklamowal powstanie panstwa Izrael. Ostatecznie tzw. wojna o niepodleglosc zakonczyla sie zawieszeniem broni podpisanym miedzy Izraelem a Egiptem, Libanem, Syria i Jordania. Akt ten usankcjonowal zdobycze terytorialne Izraela, wykraczajace poza ziemie przyznane Zydom przez ONZ. Dalsze losy Izraela przecinaly przez kolejne konflikty zbrojne - w 1956 (nieudana interwencja izraelsko- brytyjsko- francuska po egipskiej nacjonalizacji Kanalu Sueskiego), 1967 (wojna z Egiptem, Jordania i Syria, a w jej wyniku aneksja Wzgórz Golan, Zachodniego Brzegu i arabskiej czesci Jerozolimy) i latach 1973-79. Ostatnim powaznym konfliktem militarnym w rejonie byla izraelska inwazja na Liban w 1982 roku, w celu zniszczenia baz Organizacji Wyzwolenia Palestyny. Ta akcja wojskowa i dzialania powstalego w 1987 roku palestynskiego ruchu oporu Intifada zwrócilo uwage swiata na bliski wschód. Presja opinii swiatowej sklonila obie strony do rozmów pokojowych, które - przerywane okresami niepokojów - trwaja do dzis.


Kalendarz zydowski
Kalendarz zydowski uformowal sie podczas niewoli babilonskiej (VI w. p.n.e.). Posiada on niezmiernie wazne znaczenie w zyciu religijnego Zyda, poniewaz wedlug niego ustalany jest termin wszystkich swiat. Rachuba kalendarza zaczela sie, wedlug tradycji, od dnia stworzenia swiata lub (jak sadza niektóre autorytety) od szóstego dnia swiata, tj. od stworzenia czlowieka. Obecnie mamy rok 5762 (rozpoczety we wrzesniu 2001 roku kalendarza gregorianskiego). Kalendarz zydowski ma charakter ksiezycowo-sloneczny. Miesiace okreslane sa w oparciu o cykl faz Ksiezyca, natomiast lata - w oparciu o ruch Slonca. Miesiac ksiezycowy liczony jest od nowiu (molad - narodziny ksiezyca) do nowiu i trwa 29,5 dnia. W zwiazku z tym dwunastomiesieczny rok ksiezycowy trwa 354 dni, podczas gdy rok sloneczny 365,25 dnia, co daje ok. 11 dni róznicy. W ciagu 19 lat (gdy fazy ksiezyca przypadaja ponownie na te same dni tygodnia) róznica ta urasta do 210 dni, a wiec siedmiu trzydziestodniowych miesiecy. Dlatego w ciagu tych 19 lat siedmiokrotnie dolaczany jest dodatkowy miesiac (w 3, 6, 8, 11, 14, 17 i 19 roku cyklu). Dodatkowy miesiac nazywany jest Adar bet (lub Adar szeni). Dla dokladnego wyrównania rachunku niekiedy w miesiacach Cheszwan i Kislew dodaje sie po jednym dniu. W zaleznosci od konfiguracji dlugosci tych miesiecy rok przyjmuje nastepujace nazwy:Dlugosc miesiacaNazwa rokuCheszwanKislew2929Haser2930Kesidrach3030Szelemach Rok zydowski sklada sie z 12 miesiecy. W roku przestepnym, jak juz wspomnialem, dodawany jest trzynasty miesiac. Rok nieprzestepny sklada sie z 354, 355 lub 356 dni, a przestepny z 383, 384 lub 385. Pierwszym miesiacem kalendarza jest Nisan, zaczynajacy sie wczesna wiosna. Poczatek roku przypada natomiast na miesiac siódmy - Tiszri (w poczatkach jesieni).dni:354/383355/384356/385.Dni tygodnia w kalendarzu zydowskim nie maja swych nazw, lecz sa okreslane kolejnymi literami alfabetu od alef do waw (jednoznacznymi z cyframi od 1 do 6). Ostatni, siódmy dzien tygodnia nazywa sie Szabat (w wymowie aszkenazyjskiej - Szabas). Doba rozpoczyna sie wieczorem i konczy wraz ze zmierzchem dnia. Tradycja ta wyplywa ze slów Tory "I nastal wieczór, i nastal poranek - dzien pierwszy..." W starozytnosci sprawami kalendarza i czasu zajmowali sie kaplani. Wspólczesnie kalendarze zydowskie sa drukowane i dostepne powszechnie. Podaje sie w nich dane dotyczace swiat, w tym dokladne godziny i minuty rozpoczynania i konczenia Szabatu na kazdy tydzien.