Charakterystyka Fausta.

Tytułowym bohaterem dramatu Goethego jest Henryk Faust doktor, uczony, mag i alchemik. Przez wiele lat studiował różne dziedziny wiedzy: filozofię, medycynę, prawo, teologię, lecz ciągle czuł niedosyt i uważał się za „głupca, który stoi u wrót mądrości”. Jego wiedza jest wiedzą książkową, teoretyczną, tymczasem dręczy go pragnienie poznania metafizycznej zagadki istnienia. Aby zrealizować swoje pragnienie poznania, bez wahania podpisuje diabelski cyrograf. Mówił : „Ja pragnę zawrotu głowy, / Użycia, które cierpienia ma w skutku, /(..)/ Wszystko, co ludzkość cała w sobie mieści, To ja chcę uczuć w głębi mego łona.”
Niewiele możemy powiedzieć o wyglądzie Fausta. Wspomina tylko, że ma długą brodę. Dopiero za sprawą Mefistofelesa zmienia się w atrakcyjnego i eleganckiego młodego mężczyznę. Mamy zatem dwóch Faustów – zgrzybiałego starca i atrakcyjnego mężczyznę.
Nasz bohater marzył o nadludzkiej wiedzy i nieustannie do niej dążył, był zafascynowany urokami życia; pragnął młodości i miłości. Chociaż był uczonym w swoich poszukiwaniach zwracał się również w stronę magii. Dramat Fausta ,,buntującego się geniusza’’ polegał na uświadomieniu sobie paradoksu własnej egzystencji – zdobyta mądrość uzmysławia jedynie granice ludzkiego poznania. . Rozczarowany swoim życiem, zamierza skończyć ze sobą. W części pierwszej, w rozdziale zatytułowanym ‘Noc’ w słowach Fausta znajdziemy parafrazę słynnych słów przypisywanych Sokratesowi ‘Wiem, że nic nie wiem’: „I widzę jawnie, że nie dla nas wiedza, / Że próżno o niej się marzy”. Wiedza to biblijne ‘słowo’ , które Faust pragnie zastąpić czynem. U podstaw jego paktu z diabłem leży poczucie przemijalności i wiecznego niezaspokojenia. Jest odważny i zdecydowany – jako teolog zdawał sobie sprawę z ryzyka jakie niesie pakt z diabłem. Jednak otwierające się przed nim możliwości znaczą dla niego więcej niż widmo potępienia. Jest ryzykantem, gotów poświęcić wszystko dla swoich marzeń – nawet oddać duszę. Nienasycony poznania świata, wiedzą. Jest maksymalistą, chce mieć wszystko albo nic. Kiedy poznajemy Fausta jest on pesymistą, twierdzi ,że Mefistofeles nie zdoła spełnić jego bardzo wysokich oczekiwań: osiągnięcia wewnętrznego zadowolenia, duchowego ładu, pogodzenia z życiem, pełnej harmonii. Sądzi też, że wielka podróż po świecie w towarzystwie diabła potwierdzi jego sceptycyzm, ale zachowuje również odrobinę nadziei, iż będzie inaczej. Wciąż pozostaje we władaniu destruktywnego demona niepokoju, nic co ziemskie, skończone nie daje mu satysfakcji Sam obnaża dwoistość swej natury ; zarazem realistycznej i idealistycznej.„ W mym łonie żyją dwie odrębne dusze, / Obydwie dążą do innego celu : /Jedna palącym pragnieniem miłości/ Trzyma się świata klamrowym organem ;/ Druga za widmem nigdy niedognanym/ Gwałtem wyrywa się z prochu ziemskości.” Nasz bohater wątpi w rozumowe poznanie, a pod wpływem rozmowy z Mefistofelesem wyrzeka się miłości, nadziei, wiary i cierpliwości, zaczyna postrzegać je jako złudzenia. Diabeł początkowo chciał nauczyć go radości życia i zabawy. Faust jednak nie odnalazł w tym satysfakcji. Odmłodzony o trzydzieści lat przez wiedźmę zmienił się w atrakcyjnego i eleganckiego młodzieńca, który pragnął zaznać rozkoszy miłości. Zakochał się w niewinnej, czternastoletniej Małgorzacie i od tej pory kierował się wyłącznie namiętnością i żądzą. W jego sercu namiętność miesza się z idealizacją ukochanej : „(…)Tu anioł wcielony / Spoczywał, ciepłym oddychając życiem,/Tu on sny błogie prześnił(…)” [słowa Fausta z pokoju Małgorzaty] .Jeżeli chodzi o jego stosunek do Boga to dla niego Najwyższy objawia się w całym stworzeniu, nazywamy to panteizmem. Prawdziwym wstrząsem dla Fausta była śmierć niewinnej i naiwnej Małgorzaty. Za jej sprawą wyzwolił się spod wpływu Mefistofelesa, zrozumiał, że powołaniem człowieka nie jest tylko realizacja egoistycznych celów i poszukiwanie wyłącznie własnego szczęścia.
Trudno jednoznacznie ocenić tą postać. Można uznać go za postać pozytywną, wzbudzającą sympatię – patrzy na siebie z dystansem, jest wielką indywidualnością, ma wielkie marzenia do których potrafi niestrudzenie dążyć. Faust to człowiek samotny, wielokrotnie popełniający błędy, które prowadziły do tragedii. Jego miłość do Małgorzaty sprawiła, że skrzywdził dziewczynę i przyczynił się do jej nieszczęścia. Gwałtowny, często podejmował zbyt pochopne decyzje, których później żałował.