Omów występowanie motywu arkadyjskiego w literaturze.

Odkąd pojawił się na ziemi człowiek, marzy o krainie spokoju i niczym nie zmąconego szczęścia. Jednak jak to zawsze z marzeniami bywa, daleko im do rzeczywistości, a piękne miejsce gdzie spokojne życie stałoby się codziennością powstało tylko i wyłącznie w ludzkich snach i marzeniach. Właśnie ta tęsknota za światem idealnym i doskonałym zrodziła na przestrzeni wieków wiele dzieł literackich poruszających arkadyjski topos.
Sama Arkadia zrodziła się jeszcze w starożytnej Grecji, uważano za nią górski lesisty kraj na środkowym Peloponezie zamieszkany przez prostych pasterzy i dzikie zwierzęta. Jest ona miejscem akcji wielu antycznych utworów, a symbolizuje krainę wiecznej szczęśliwości, ziemski raj. Dlatego Arkadie uważa się za krainę beztroską sielankową, gdzie życie płynie powoli i beztrosko.
W literaturze starożytnej arkadie rozsławiła poezja Wirgiliusza w zbiorkach poezji zwanej „bukolikami” Utwory te przedstawiały wyidealizowany obraz krainy spokoju i ładu. Dzieła te opisywały życie rolników i pasterzy, w sposób radosny podkreślający wzajemne stosunki człowieka i przyrody, z której się czerpie radość i spokój. Były to utwory sielankowe, pokazujące świat jako idealny i piękny, gdzie człowiek stanowił z naturą jedność a otaczająca go rzeczywistość była tylko pozytywna – arkadyjska.
Śladów toposu arkadyjskiego można się także dopatrzyć w najbardziej znanej światu chrześcijańskiemu księdze – Biblii. W starym testamencie mamy opis raju, idealnej krainy bez zmartwień i wrogości, gdzie człowiek wiódł dostatnie życie korzystając z dobrodziejstw przyrody. Jednak to nie jedyny obraz świata doskonałego, biblijnej Arkadii, może nią też być „ziemia obiecana” narodowi Izraelskiemu, który miał ją otrzymać w nagrodę za swe cierpienia i oddania.
Jednak nie tylko w antyku funkcjonuje pojęcie mitu arkadyjskiego, przetrwał on przez wiele epok i do dziś w literaturze każdej epoki możemy odnaleźć jego ślady. Ponieważ Arkadia to kraina marzeń a marzenie o spokoju i szczęściu trwa nadal w duszy każdego człowieka.
Arkadie możemy odnaleźć w renesansie odradzającym myśli filozoficzne antyku, i czerpiącym z niego swoje wzorce. Już sama filozofia renesansu silnie odradza motyw Arkadii jako wyspę szczęścia - Utopie. Widzimy ją w teorii Tomasza Morusa, który tworzy wymyśloną wyspę Utopie, na której ludzie żyją w idealnym państwie, równi wobec siebie oraz szczęśliwi.
Powieleniem tej teorii są dzieła pisarzy tego okresu, już w utworach Raja widzimy wzorzec ziemianina, jaki realizowany jest w „Żywocie Człowieka Poczciwego” Przedstawia on nam bogatego ziemianina czującego bliską więź z naturą, i uzależnionym od jej rytmu. Człowiek w tym utworze wpleciony jest w kolisty rytm natury, która wyznacza cykl pracy i odpoczynku a także symbolizuje życie człowieka, natomiast on sam akceptuje jej trwanie i przemijanie. Gospodarstw w tym utworze widziane jest jako dostanie ze względu na bliską więź z naturą a czas płynie tam w szczęściu i beztroskim dostatnim życiu, które możliwe jest tylko w symbiozie z przyrodą.
Kolejno wzorzec sielanki wiejskiej jako krainy szczęścia prezentuje nam Kochanowski, zarówno w fraszkach, jaki i pieśniach. On sam czół silny związek z naturą i darzył ja wielkim szacunkiem, czego możemy się dopatrzyć w fraszkach „Na Lipę” lub „No Dom w Czarnolesie” Jednak swoją Arkadie przedstawia nam najbarwniej w „Pieśni Świętojańskiej o Sobótce” W pieśni tej wytarza pochwałę życia wiejskiego, jego zalety przedstawia poprzez kontrast z dworem. Pokazuje nam ideał ziemianina, który prowadzi samowystarczalny pad wzglądem materialnym tryb życia, z dala od hałasu miejskiego i wojen. Ludziom na wsi Kochanowski przypisuje niezależność, stabilność, spokój duchowy, wzajemną życzliwość wobec siebie a także szacunek dla starszych. Pokazuje ludzi jako gospodarzy silnie związanych z kolistym czasem przyrody oraz zadowolonych z pracy i czerpiących z niej przyjemności oraz dobra.
Kolejne próby stworzenia wyspy szczęścia, krainy Arkadii podjął w epoce oświecenia Ignacy Krasicki. W „Mikołaja Doświadczyńskiego Przypadkach” pokazuje nam historie młodego szlachcica, który po burzliwych przygodach w europie trafia na nieznaną wyspę Nip. Jest to kraina izolowana o całkiem odmiennej kulturze niż Europa, ludzie tam są przywiązani do tradycji i nie znają oni wojen. Są łagodnie nastawieni do świata, a swoją społeczność bronią poprzez izolacje, nie dopuszczając na wyspę nowinek ze świata gdyż te są złe. Mikołaj zostaje mieszkańcem wyspy i uczy się żyć wśród tej społeczności, gdzie praca sprawia przyjemność a ziemia traktowana jest w wielkim szacunkiem. Na tej idealnej wyspie każdy był równy wobec siebie, nie było podziałów społecznych i nikt nie brzydził się pracą traktując ja nie tylko jako obowiązek, ale także przyjemność i rozrywkę. Tak, więc wyspa Krasickiego jest kolejnym przykładam tęsknoty za krainą wiecznego szczęścia i bliskiej więzi z przyrodą.
Jednak za wzór polskiej Arkadii uznaje się dzieło napisane w romantyzmie przez Adama Mickiewicza, który w „Panu Tadeuszu” prezentuje nam Soplicowo jako krainę szczęścia i dobrobytu, którego nie zakłóciło nawet ówczesne tło historyczne. Soplicowo zostało przedstawione jako kraina mniej lub bardziej zamożnej szlachty, jednak przesiąkniętej szlachecką kulturą, tradycją i patriotyczną atmosferą. Mickiewicz przedstawia życie w Soplicowie jako nieustanną ucztę, gdzie ludzie spędzają czas na zabawach, wieczerzach, polowaniach i miłych gawędach. Jest to obraz typowo idealny gdzie świat jest piękny i ludziom żyje się szczęśliwie, dlatego brak w nim buntowników, dlatego jest tam brak osób skłóconych ze społeczeństwem. Sam dworek stał się symbolem polskości, zakątkiem gdzie czas stanął w miejscu i przypomina lata dziecięce oraz przodków. Najważniejszą cechą Soplicowa jest towarzysząca mu harmonia, dworek jest samowystarczalny a w nim każdy ma swoje zadanie, zarówno ludzie jak i natura, dlatego panuje tam porządek. Rytm życia regulowany jest przez dawne zwyczaje i tradycje natura znajduje się w ścisłej więzi z człowiekiem, ludzie żyją z nią we wspólnym rytmie i czerpią z niej radość i korzyści. Soplicowo jest otwartym i życzliwym miejscem, drzwi świadczą o serdeczności a okna umożliwiają bliższy kontakt z naturą, która otacza dwór. Mickiewiczowskie Soplicowo jest, więc idyllą, stanowi utopię ludzkiej szczęśliwości, dzięki swoim pierwotnym cechą.
Innym przykładem może być dwór Korczyńskich znany z „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej tak jak Soplicowo, położony jest w pięknym litewskim krajobrazie literackim. Praca decyduje o społecznej przydatności jednostki. Według niej dzieli się bohaterów na pozytywnych i negatywnych, na tych, którzy pracują i w ten sposób wspomagają gospodarkę kraju, oraz tych, którzy żyją z pracy innych. Do pierwszej kategorii należą Bohaterowicze, którzy bardzo ciężko pracują. Uprawiają ziemię, hodują zwierzęta. Ich ciężkie życie jednak napawa ich radością i zadowoleniem. Zaścianek, mimo trudności i przeciwności losu, optymistycznie patrzy na świat, całkowicie spełniając się na polu pracy. Jest ona dla Bohaterowiczów motorem życia, jego celem i sensem. To właśnie Bohaterowiczowie, uboga szlachta, pełna sił życiowych, zdrowa, przechowująca i utrwalająca narodowe tradycje i obyczaje, dzięki czemu jej życie nabiera sensu, barw i blasku, jest przykładem żyjącego w idealnym świecie społeczeństwa. Natomiast kraina jest dla jej mieszkańców idealna, nawet stworzona pracą własnych rąk, jest swego rodzaju Arkadią.
Jak więc widać obraz arkadyjskiego szczęście spotykamy w różnych epokach od antyku aż po wiek XX, którego kolejnym przykładem mogą być „Chłopi” Reymontowscy. Autor pokazał tu ciężkie życie chłopów ich ciężką prace i codzienne życie. Jednak możemy wyróżnić w tej powieści grupę ludzi, takich jak Boryna, którzy kochają ziemie, odnoszą się do niej z szacunkiem a ta odwdzięcza im się plonami i dostatkiem. Dobroć ludzi jest wynagradzana, a człowiek żyje w symbiozie z naturom, która wyznacza jego czas pracy i odpoczynku. Mimo że życie na wsi jest trudne a praca ciężka, to sprawia ona przyjemność gospodarzowi, który czerpie z niej nie tylko korzyści, ale i także radość.
Tak, więc wyglądały wyobrażania arkadii w różnych epokach, z nieco innym wzorcem możemy się spotkać w „Przedwiośniu” gdzie Arkadia przedstawiona jest jako wizja szklanych domów. Seweryn Baryka opowiada synowi o szklanych domach gdzie ludzie żyją szczęśliwie i wiodą luksusowe życie. Była to nierealna wizja świata, gdzie każda jednostka była równa i żyła dostatni i godnie. Jednakże była to tylko wizja utopijna pozostająca w sferze ludzkich pragnień.
Mimo tego w „Przedwiośniu odnajdujemy Arkadie, którą stanowi Nawłoć. Żeromski przedstawił tam życie beztroskim, pełnym przepychu i dostatku, wszelakiej rozrywki, balów, polowań jazdy konno. W Nawłoci ważną role odgrywa stół i posiłki, ponieważ to one wyznaczają pory dnia i od nich uwarunkowane jest życie we dworze. Stoły są zawsze pełno zastawione, a w okolicy panuje atmosfera ciepła, serdeczności i gościnności. Nawłoć przedstawiona jest w sposób sielankowy, Baryka czuje się w niej jak w raju, czas upływa mu na miłostkach, próżniactwie i obżarstwie. Właśnie ta atmosfera, komfortu i dostatku jest charakterystyczna dla toposu arkadyjskiego, którego obraz na różny sposób zapisał się w każdej z epok.
Temat Arkadii jest bardzo popularny, tworzone są coraz to bardziej wymyślne opisy takiej krainy, krainy będącej wytworem ludzkiej wyobraźni. Mit Arkadii jest uniwersalny, ale i bardzo elastyczny, gdyż z biegiem czasu zmienia się wraz z cywilizacją. Topos ten jest silnie zakorzeniony zarówno w literaturze jak i w ludzkich marzeniach, a jego znaczenie jest ponad czasowe. Ludzie, bowiem od zawsze pragnęli znaleźć miejsce idealne i nie skażone przez cywilizacje. Gdzie nie było by żadnych podziałów a każdemu żyło by się dobrze i dostatnio w otoczeniu pięknej i malowniczej przyrody. Dlatego wydaje mi się, że owa kraina, Arkadia jeszcze niejednokrotnie pojawi się w literaturze i niewątpliwie trwać będzie tak długo jak będzie się o niej marzyło.