Romantyzm jako formacja kulturowa- światopoglądowe uwarunkowanie Europy.

Podstawową cechą postawy romantyka jest bunt. Bunt romantyczny wyraża się w różnych dziedzinach życia. Będzie to np. bunt przeciwko zastanej rzeczywistości społ.- pol. (przeciw władzy, nierówności wobec prawa, niesprawiedliwości). Bunt przeciwko pewnym schematom myślenia, przeciw wyobrażeniom o świecie, sposobie wyrażania poglądów na temat rzeczywistości czyli przeciw oświeceniu (racjonalizmowi, sensualizmowi) a w kategorii estetycznej (klasycyzmowi). Uważali, że rozum jest niewystarczający do rozumienia świata. Cały świat opiera się na „Antynomiach”(sprzeczności, przeciwieństwach). Najczęstsze antynomie to materia i duch; zło i dobro; rozum i uczucie, krzywdziciele i pokrzywdzeni; zbiorowość i jednostka.

Intuicjonizm – metoda poznawcza świata. Dla romantyków jedyna metoda poznawania świata.

Sentymentalizm J.J. Rousseau może być podstawą romantyzmu. Po załamaniu się pewników (prawd oczywistych) nastąpił chaos. Romantycy zakładają, że świat jest chaosem. Mamy dwa światy: widzialny i niewidzialny. Świat który opiera się na antynomii ducha i materii. Bóg jest absolutem. Transcendentny – nieograniczony, wieczny, doskonały, znajdujący się poza zasięgiem ludzkich doświadczeń. Absolut – wartość wieczna i doskonała. Każdy człowiek jest bytem niepowtarzalnym, odmiennym.

Egocentryzm – skrajny przejaw indywidualizmu. Człowiek patrzy na swoje doświadczenia. Nadrzędne są jego przeżycia. Świat to chaos, ogromna przestrzeń bez granic. Istnieje przekonanie, że istnieje coś poza nami. Nawrót do augustynizmu- człowiek jest mieszkańcem Ziemi. Jest pomiędzy Bogiem a szatanem.

Demonologia- wiara w złe duchy. Człowiek jest często w centrum zainteresowania. O jego duszę toczy się walka. Istnieje przekonanie że człowiek kontaktuje się z duchami.

Aktywizm – przekonanie że każdy człowiek jest stworzony do działania. Każdy rodzi się z pewną misją. Obowiązkiem człowieka jest spełnienie tej misji. W spełnieniu tej misji mogą przeszkadzać siły nadprzyrodzone. Za pomocą określonych słów możemy prowokować te duchy do pomocy.

Animizm –wiara w to że wszystko co istnieje ma swój duchowy wymiar. Przyroda ma także swoją duszę. Według romantyków z duchami mogły porozumiewać się dzieci, ludzie prości (wieśniacy). człowiek obłąkany (obłąkanie nie jest wadą lecz przymiotem, ponieważ człowiek ma możliwość zobaczenia drugiego świata), poeta wieszcz (wieszcz potrafi przewidywać przyszłość). Są łącznikami pomiędzy światem niewidzialnym.

Ludowość – szczególne zainteresowanie się ludem prostym. Polegało na interesowaniu się pieśniami ludowymi. Prosty lud wierzy w duchy. Jest przekonany że żadna zbrodnia nie jest bez kary.

Eskapizm – objawiał się samotnością człowieka. Człowiek indywidualista jest z góry skazany na samotność. Postawa ta polega na ucieczce od świata. Można uciekać w samotność.

Orientalizm – szczególna fascynacja odległymi kulturami zwłaszcza krajami dalekiego wschodu. Skrajny sposób ucieczki to samobójstwo.

Przyroda jest traktowana jako łącznik między Bogiem a człowiekiem. „Co w przyrodzie, to w człowieku”. Wyjatkowe wartości dla czlowieka to miłość i przyjaźń. Prawdziwa przyjaźń miała polegać na związku dusz. Nic nie było w stanie zepsuć tej przyjaźni. Najczęściej jest to miłość nieszczęśliwa i niespełniona. Ludzie są sobie przeznaczeni przed urodzeniem. Z miłością kojarzy się koncepcja kobiety. Kobita to anioł.

Kobieta demoniczna – kobieta która potrafi zniszczyć mężczyznę