Rywalizacje mocarstw
a) rywalizacja angielsko – francuska o kolonie (konflikt faszodański) 1898r.
b) rywalizacja angielsko – niemiecka o rynki zbytu i panowanie na morzach
c) rywalizacje Austro–Węgier z Rosją na półwyspie Bałkańskim
d) Francja chce odzyskać od Niemiec Alzację i Lotarynię utraconą w 1870 roku.
e) rywalizacja Francji i Niemiec o Maroko
f) rywalizacja Francji i Włoch o Tunezję
g) rywalizacja Rosji i Anglii na obszarze Afganistanu
h) Rosja chciała otwarcia cieśnin Czarnomorskich, będących w rękach Turcji
Powstanie bloków polityczno – militarnych
Trójprzymierze Trójporozumienie
- 1879 – Sojusz Niemiec i Austro-węgier
- 1882 – przyłączenie się Włoch
Państwa centralne: (później Turcja, Bułgaria)
- 1891 – 1893 – sojusz Rosji z Francją
- 1904 – entente cordiae, serdeczne porozumienie Angli i Francji
- 1907 – sojusz Rosji i Anglii (ententa) później Włochy, USA, Japonia, Rumunia)
Kocioł Bałkański
a) 1908 – aneksja Bośni i Hercegowiny przez Austro-Węgry
b) 1912 – I wojna bałkańska: Bułgarii, Czarnogóry , Serbii, Grecji przeciwko Turcji
c) 1913 – II wojna bałkańska: Serbia, Grecja, Rumunia, Turcja przeciwko Bułgarii
d) 22 czerwca 1914 – zamach w Sarajewie, zabicie arcyksięcia austriackiego Franciszka Ferdynanda Habsburga.
28 lipca 1914 – wybuch I wojny światowej
Przyczyny klęski państw centralnych:
- przewaga militarna państw Ententy
- przystąpienie USA do wojny
- wojna pozycyjna
- blokada gospodarcza państw centralnych
Rewolucje w Rosji spowodują rewolucję w Niemczech i rozpad monarchii Austro-Węgierskiej.
Władzę stracą dynastie:
- Romanowów
- Habsburgów
- Hohenzollernów
Przyczyny rewolucji lutowej 23 lutego 1917.
- absolutyzm carski
- kryzys gospodarczy (brak rąk do pracy, głód, szerząca się spekulacja)
- afery wokół mi. Rasputina
- klęski armii rosyjskiej w froncie
- dążenie burżuazji i ziemiaństwa do wprowadzenia rządów parlamentu.
Rewolucja lutowa miała charakter burżuazyjny. Doprowadziła do obalenia caratu. W Rosji nastąpił okres dwuwładzy.
Dwuwładza:
I władza burżuazyjna – Rząd Tymczasowy na czele z Jerzym Lwowem (później Aleksandrem Kiereńskim)
II ośrodek władzy – Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich (władza ludowa)
Rewolucja październikowa 24 – 25 październik 1917 – rewolucja socjalistyczna w wyniku której Bolszewicy na czele z Leninem przejęli władzę.
Zmiany w Rosji wprowadzone przez Bolszewików:
- władzę przejęła Rada Komisarzy Ludowych na czele z Leninem
- Wprowadzono dyktaturę Proletariatu (robotników i biedaków)
- urzędy zastrzeżone dla członków partii bolszewickiej
- wprowadzono kalendarz gregoriański
- kościół prawosławny, podporządkowany państwu
- utworzono Armię Czerwoną
- rozbudowano aparat bezpieczeństwa – Czeka i NKWD
Zmieniono nazwę państwa na Rosję Radziecką (kraj rad)
- pozbawiono praw politycznych właścicieli ziemskich, kupców, bankierów w myśl zasady „kto nie pracuje ten nie je”
Front Zachodni
1914
- Plan Schlieffena „błyskawicznej” wojny – atak wojsk niemieckich na Belgię i Luksemburg
- 6 – 9 listopad – bitwa nad Marną; klęska Niemiec; początek wojny pozycyjnej na linii rzeki Aisne
- Japonia wypowiedziała wojnę Niemcom, zajmując kolonie z Pacyfiku
- wzajemna blokada morska Niemiec i Anglii
1915
- przystąpienie Włoch do Ententy
- wojna na morzach, zatopienie brytyjskiego statku pasażerskiego „Lusitania”
- bitwa pod Ypres (użycie gazów bojowych)
- walki pozycyjne
1916
- luty – lipiec – krwawe starcia pod Verdun
- maj – bitwa Jutlancka; flota niemiecka została zmuszona do ucieczki
- czerwiec – wrzesień – bitwa pod Sommą (czołgi)
1917
- ogłoszenie przez Niemcy nieograniczonej wojny podwodnej
- przystąpienie USA do ententy
- wojna pozycyjna na froncie zachodnim
1918
- ofensywa Niemiec pod Marną i Sommą – wyparcie wojsk niemieckich
- 11 listopad kapitulacja Niemiec – rozejm w Compiegne
Front Wschodni
1914
- sierpień – atak Rosji na Prusy Wschodnie – zwycięstwo Niemiec nad Dannenbergiem
- zwycięstwo Rosji nad Austro-Węgrami; zajęcie Galicji (bez Krakowa) i Bukowiny
- zwycięstwo Serbii – wyparcie wojsk Austro-Węgier
- ententa wypowiedziała wojnę Turcji
1915
- Bułgaria przystąpiła do państw osi
- zajęcie Serbii przez państwa osi
- klęska Rosji – front na linii Zatoka Ryska Dniestr
- desant angielsko-francuski w Dardanelach; nieudana próba opanowania cieśnin
1916
- ofensywa gen. Aleksieja Brusiłowa – początkowe sukcesy Rosji; zajęcie Bukowiny i części Galicji
- zajęcie Rumunii przez państwa centralne
1917
- rewolucje w Rosji – klęski Rosji na froncie
- przystąpienie Grecji do ententy
- operacje brytyjskie w Palestynie
1918
- 3 marzec – pokój brzeski państw osi z Rosją
- 29 września – kapitulacja Bułgarii
- 30 październik – kapitulacja Turcji
- rozpad monarchii austro-węgierskiej
- 3 listopad – kapitulacja Austrii