Życie polityczne koloni w XIX wieku

Sorry za niedociągnięcia z mojej strony (szczególnie małe literówki) ale mam nadzieję, że się spodoba ;)

Swoje kolonie posiadała większośc państw europejskich, Stany Zjednoczone, Japonia, Chiny. Każde państwo kolonizatorskie stworzyło własną ideologię, doktrynę, metody i specyficzny system zarządzania koloniami. Różnice te doprowadziły do odmiennych skutków ekonomicznych, społecznych i gospodarczych. W wielu krajach systemy polityczne z czasów kolonializmu mają duży wpływ na terażniejsze systemy polityczne.

AFRYKA

Kolonie Wielkiej Brytanii

Brytyjska ekspansja na południu Afryki napotkała na opór Burów – protestanckich chłopów z Holandii. Już w latach 1834 i 1854 byli oni zmuszeni do ucieczki z Kolonii Przylądka, później ponownie – z Natalu. Następnie Brytyjczycy założyli niepodległe republiki Transwalu oraz wolne państwo Oranii. Po odkryciu w tych krajach złoży złota i diamentów wzmógł się napływ brytyjskiej ludności i napięcie w stosunkach z burami. Ekspansjonistyczna polityka Cecila Rhodesa doprowadziła do wojny burskiej – 1899-1902. Atak na Burow zakończył się przegraną.
Do kolonii brytyjskich w Afryce w roku 1887 został przyłączony kraj Zulusów.
Kolonie Francji


Podboju Algierii dokonano w czasach monarchii parlamentarnej. W 1830 roku zajęto Algier. Proklamacja świętej wojny przez Abd El-Kadera spowodowało zajęcie całego kraju. Kabylia poddała się dopiero po 1871 roku. Konferencja, która odbyła się w Algierze w 1905 roku powierzyła porty marokańskie nadzorowi francuskiemu.
Madagaskar przed kolonizacją był królestwem o określonej strukturze, własnym rządzie, administracji, armii i posiadającym własny język – malgaski. Jean Laborde - polityk francuski zdołał po wielu kłopotach zawrzeć w 1833 roku wstępny układ z królową Madagaskaru Ranavaloną I, a w 1868 roku – traktat francusko-malgaski. Śmierć Laborde'a oraz klęska Francji w 1870 roku podczas wojny francusko-pruskiej spowodowały rozluznienie stosunków z Madagaskarem. W 1885 roku polityk francuski Jules Ferry chciał ustanowić rodzaj protektoratu Francji, ale królowa Ranavalona III została uznana za władczynię całego terytorium. Powstania i zamachy na Francuzów doprowadziły do zbrojnej interwencji – kampania generała Duchesne’a zakończyła się sukcesem w pażdzierniku 1896 r. Rząd francuski wydał dekret o „przejęciu w posiadanie” – Madagaskar. Stał się on francuską kolonią. Generał Gallieni objął dowództwo korpusu okupacyjnego i przez 9 lat prowadził politykę pacyfikacyjną – zniósł niewolnictwo, ograniczył pańszczyznę, rozwinął gospodarkę oraz szkolnictwo.

AZJA

Indie

Wielka Brytania była pierwszym mocarstwem, które tuz po roku 1870 rozpoczęła kolonizować. W królestwie toczyła się walka polityczna o reformę wyborczą.
Pierwszym ruchem do kolonizacji wolnych obszarów ziemskich było wykupienie przez Beaconsfielda w 1875 roku francuskich akcji Kanału Sueskiego – zwanego w tamtych czasach „kluczem do Indii” .
Już dwa lata później, w 1877 roku za radą Benjamina Disraelego ogłoszono królowę angielską - Wiktorię - cesarzową Indii, która przejęła tym samym sukcesję po dawnym państwie mongolskim. Co prawda Anglicy byli obecni w Indiach już od XVII wieku, a zdobyli ten półwysep w 1763. Aby panować nad krajem Anglicy podzielili Indie na Indie Brytyjskie i 565 księstw hinduskich i muzułmańskich, które podlegały władzą maharadżów, nawabów lub nizamów. W sprawach polityki zagraniczenj decyzje należały do Brytyjczyków, a administrację nadzorowali rezydenci brytyjscy.
Zostało też stłumiona powstanie sijapów - tubylców indyjskich.
W latach pięćdziesiątych XIX wieku zdecydowano na budowę w Indiach linii kolejowych, kanałów, dróg – umożliwiające postęp gospodarki i uprzemysłowiono niektóre porty. Brytyjczycy eksportowali z Indii bawełnę, jutę, indygo, co było niekorzystne dla gospodarki tego państwa. W latach 1866 – 1914 prawie 36 milionów Hindusów zmarło z głodu lub z powodu zakażenia dżumą.

Indochiny

Kolonizacja Indochin przez Francuzów wiązała się z otwarciem rynku chińskiego, do którego starali się dotrzeć przez Mekong, następnie przez rzekę zwaną Czerwona. Król Norodom I wyraził zgodę na francuski protektorat w roku 1863, ale wkrótce zmienił zdanie – zakończyło się to interwencją zbrojną. W 1887 roku ustanowiono Związek Indochiński. Jedynie Syjam (obecnie Tajlandia) obroniła się przed imperializmem kolonialnym.

Chiny
Chiny były niepodległym nikomu cesarstwem. W 1839 roku chiński urzędnik Lin Zexu wydał zakaz przemytu opium - rośliny podobnej do tytoniu, którą popierali Brytyjczycy. Zakaz ten stał się przyczyną natychmiastowego konfliktu zbrojnego. Armia chińska była zbyt słaba więc Anglicy pokonali ją bez problemu. W wyniku wojny opiumowej Zachód uzyskał dostęp do pięciu portów, między innymi do Szanghaju. Handel przynosił umiarkowane zyski Brytyjczykom.
W 1842 roku Chiny odstąpiły Wielkiej Brytanii Hong Kong – jedyne do chwili dzisiejszej todstąpione terytorium chińskie. W 1898 roku Wielka Brytania uzyskała prawo dzierżawy na 99 lat.

Birma
Birma znalazła się pod panowaniem angielskim.

Japonia
Japonia została zmuszona przez Stany Zjednoczone do otwarcia portów. Japonia została niepodległa, sama prezentowała dążenia imperialne, toteż prowadziła wojnę z Cesarstwem Rosyjskim o Koreę i Sacharini, ale głównie o port Artura. Wojnę wygrała Japonia


Afganistan
Europejskie państwa kolonialne stopniowo opanowały kraje muzułmańskie. Anglikom, którzy rządzili w Indiach szczególnie zależało na Azji Środkowej aby powstrzymać ekspansje Rosji od północy. Na zachodzie Indii napotkali jednak opór Afganów – ludu górali i doskonałych jeźdźców, którzy odparli ich atak.W roku 1842 roku pokonali oni zupełnie armie angielską.
Kolejna próba podbicia kraju, w 1897 roku także się nie powiodła, zawarto więć układ ustanawiający Afganistan krajem neutralnym między imperium brytyjskim oraz rosyjskim.


AMERYKA POŁUDNIOWA

Hiszpania

Imperium hiszpańskie w Ameryce Południowej w XIX wieku było podzielone na 4 wicekrólestwa: Nowej Hiszpanii, Nowej Grenady, La Platy i Peru. Do tego dochodzą także wyspa Kuba i Santo Domingo
Mieszkańcy wszystkich kolonii domagali się już od 1750 roku większej wolności i odpowiedzialności ekonomicznej i politycznej. Największym bohaterem walk niepodległościowych stał się wenezuelski przywódca wojskowy Simon Bolivar, który w czasie 20-letnich walk zdążył obalić hiszpański system kolonialny. Celem walki Bolivara było utworzenie demokratycznych republik, w których kolor skóry nie miałby żadnego znaczenia. W latach 1810-1814 poniósł on wiele klęsk militarnych i politycznych, po których musiał opuścić ojczyznę. Kiedy powrócił do miasta Angostura nad rzeką Orinoko, Bolivar poprowadził „Wspaniała Kampanię” i w sierpniu 1819 roku pokonał hiszpanów w kolumbijskim Boyaca. W czerwcu 1921 walczył z wiernymi Hiszpanii rojalistami w Wenezueli, a w sierpniu 1824 rozbił wojska hiszpańskie na równinie Junin. Ostateczną klęskę zadał im w grudniu 1824 roku Antonio Jose de Sucre.
Brazylia, będąca kolonią portugalską odzyskała niepodległość po powrocie króla portugalskiego Jana VI z Rio de Janeiro do Lizbony, który przekazał regencję synowi don Pedro. Podczas inspekcji don Pedro rzucił hasło „Wolność albo śmierć!”, a 1 grudnia Pedro I przyjął tytuł konstytucyjnego cesarza niepodległej Brazylii. W 1824 roku przyjęto nową konstytucję brazylijską. Pedro I abdykował na rzecz swojego syna Pedro II, po powstaniach, w roku 1889 proklamowano Federacyjną Republikę Brazylii. Pedro II opuścił kraj.
W 1898 roku Hiszpania wypowiedziała Stanom Zjednoczonym wojnę. W odpowiedzi USA zaatakowało Filipiny (kolonię hiszpańską) i Kubę. W tym samym roku zostaje podpisany traktat paryski – Hiszpania traci Kube, Puerto Rico, wyspę Guam i Filipiny. USA założyło tam bazy wojskowe.


AMERYKA PÓŁNOCNA

W Ameryce Północnej Meksyk podlegał Hiszpanii, Kanada – Wielkiej Brytanii, a Stany Zjednoczone same stały się mocarstwem kolonalnym, który walczył o wpływy z Hiszpanią.

Kanada
Powstania kanadyjskie w 1837 r. doprowadziły do podjęcia przez Londyn decyzji o połaczeniu prowincji angielskich i francuskich. Zjednoczenie ludności anglo- i francuskojęzycznej nie powiodło się jednak, dlatego ustanowiono federację. Z obawy przed wielkim sąsiadem – Stanami Zjednoczonymi, Londyn zgodził się na utworzenie w 1867 roku konfederacji, która jednoczyła francuskojęzyczny Quebec, anglojęzyczne Ontario oraz prowincje morskie – tak narodziło się dominium kanadyjskie – państwo to posiadało autonomiczną władzę z instytucjami politycznymi na wzór angielski.


AUSTRALIA I OCEANIA
Pierwszymi Europejczykami w Australii byli zesłańcy brytyjscy. Wolni kolonizatorzy oraz uwolnieni skazańcy osiedlali się na przydzielonych im działkach od 1820r. W 1830 roku imigracją kierowało Towarzystwo Kolonijne. W Australii brakowało kobiet, więc rząd angielski organizował ich wyjazdy. Wyjeżdżały najczęściej nędzarki zebrane z ulic angielskich miast.
Każda z sześciu brytyjskich kolonii w Australii uzyskała ograniczoną autonomię w roku 1851. Pięćdziesiąt lat później pod wpływem trudności kolnialnych, zakusów Niemców i Japończyków a także niechęci do „kolorowych” emigrantów utworzono federalny związek australijski.
Złoto odkryte w roku uzyskania ograniczonej autonomii przyciągało emigrantów. W 1893 roku odkryto żyłę złota w Australii Zachodniej co wpłynęło na powstanie w miasta w śropdku pustyni – Kalgoorlie. Adelajda, Melbourne i Perth stanowiły nadbrzeżne bazy kolonizacji , ale szybko przemieniły się w stolice poszczególnych kolonii.
Kiedy Nowa Zelandia uzyskała autonomię w 1852r, odmówiła ona przystąpienia do federacji australijskiej i w 1907 roku tworzyła dominium z własnym rządem, ale uzależnione gospodarczo od Wielkiej Brytanii.

PODSUMOWANIE
Wiek XIX tak jak i poprzednie stulecia był czasem rywalizacji między mocarstwami. Tak samo jak kiedys tak i w epoce wiktoriańskiej powstawały konflikty, toczyły się wojny. W latach kolonizacji nowych terytoriów nastąpił rozwój przemysłu, handlu, floty.
Ale czy w zjawisku kolonializmu możemy widzieć same pozytywy? Z pewnością nie, bo wielu historyków uważa spory o ziemie za pośrednią przyczynę wybuchu I wojny światowej.