Obraz Polaków XVII wieku w "Potopie" Henryka Sienkiewicza.

Jaki obraz Polaków XVII wieku wyłania się z Potopu Henryka Sienkiewicza? Punktem wyjścia swoich rozważań uczyń wnioski z analizy danych fragmentów powieści. Zwróć uwagę na ich znaczenie dla całości utworu.

Henryk Sienkiewicz w swojej powieści „Potop” opisuje losy Rzeczpospolitej Polskiej podczas najazdów Szwedów w latach 1655-1657. Autor prezentuje nam negatywny oraz pozytywny obraz siedemnastowiecznych Polaków. Jeden przedstawia cudzoziemiec, w dawnych czasach na usługach polskiego króla, Wrzeszczowicz, drugi Dama serca miłościwie panującego Króla. W porównaniu obu stron, negatywnej i pozytywnej, pomogą mi dwa fragmenty z powieści. Fragment pierwszy opowiada o podsłuchanej przez Kmicica rozmowy Wrzeszczowicza z Lisolą, drugi zaś słowa królowej, jakie wypowiedziała ona w czasie narady z Janem Kazimierzem, które Kmicic usłyszał już po przybyciu do Częstochowy.

Wrzeszczowicz w swojej opinii o Polakach nie jest grzecznościowy, przypisuje im lekceważenie i łamanie prawa mówiąc "nie masz posłuchu, bo posłuch wolności się przeciwi; nie masz sprawiedliwości, bo wyroków nie ma komu egzekwować i każdy możniejszy je depce", można tu odwołać się do zachowania Kmicica,gdy podpalił Wołmontowicze oraz porwał Oleńkę. Uważa,że państwo polskie pogrążone jest w anarchii, czego dowodem jest słaba władza królewska, brak dyscypliny Polaków, zrywanie sejmów. O braku dyscypliny świadczy także tumult wywołany przez Zagłobę w Warszawie. Słowa: "nie masz w tym narodzie wierności, bo oto wszyscy pana swego opuścili; nie masz miłości do ojczyzny, bo ją Szwedowi oddali za obietnicę, że mu po staremu w dawnej swawoli żyć nie przeszkodzi” ukazują braku patriotyzmu.

Zdrada Janusza i Bogusława Radziwiłłów ujawnia prywatę Polaków. Wrzeszczowicz swoją opinię opierał na braku rozumu, słabości do pijaństwa i wrodzonej skłonności do zła. Jedyne czym Polacy mogli się pochwalić była znakomita jazda, co by wskazywało na posiadanie cnót żołnierskich i dobrego opanowania żołnierskiego rzemiosła. Zdaniem Wrzeszczowicza Polacy zasługują na zgubę. Kmicic przyznał mężczyźnie rację, być może dlatego, że przypomniał sobie o swoim nikczemnym zachowaniu oraz zachowaniu swojej kompanii w Lubiczu podczas uczty. Opinia Wrzeszczowicza jest nie obiektywna,gdyż nienawidził on Polaków.

Królowa przedstawia Polaków w pozytywnym świetle. Słowa: "Próżno patrzę, gdzie drugi naród, gdzie państwo, w którym by o tak piekielnych bluźnierstwach, subtelnych zbrodniach i nigdy nie przejednanych zawziętościach, jakich pełne są obce kroniki, nigdy nikt nie słyszał...

Niechże mi pokażą ludzie, w dziejach świata biegli, inne królestwo, gdzie by wszyscy królowie własną spokojną śmiercią umierali." dowodzą o braku wielkich zbrodni Polaków. W Polsce nie było królobójstwa. Winą złych czynów była lekkomyślność. Ważną cechą była gotowość do poświęceń dla króla i ojczyzny: "Oto już się obejrzeli, już przychodzą, bijąc się w piersi, do twego majestatu... już krew przelać, życie oddać, fortuny poświęcić dla ciebie gotowi…". Chociaż popełnili błędy, królowa zwróciła uwagę na fakt,że potrafią się przyznać do swoich win i są gotowi do poprawy. Najlepszym tego przykładem jest Kmicic i jego przemiana wewnętrzna. Obrona Jasnej Góry była oznaką wielkiej wiary - najważniejszej cnoty Polaków. Władczyni jest pełna wiary w Polaków. Wierzy,że wygrana walki o Jasną Górę spowoduje przyszłe triumfy i wydobycie się z doczesnych klęsk.

Analizując te fragmenty można zauważyć,że obie opinie są bardzo subiektywne. Zarówno opinia Wrzeszczowicza jak i królowej jest przesadnie wyolbrzymiona. Królowa hiperbolicznie przedstawią cnotliwość kraju, a cudzoziemiec wyolbrzymia jego podłość. Pomiędzy dwoma wypowiedziami występuje kontrast,ponieważ przedstawione są z dwóch różnych punktów widzenia: Wrzeszczowicza - zdrajcy i królowej: matki narodu.

Uważam,że społeczeństwo polskie przedstawione przez H. Sienkiewicza w powieści cechuje się zróżnicowaniem. Błędem jest szukanie obiektywnych sądów. Główna idea „Potopu” to ukazanie przemiany polskiego narodu. Ważna jest zdolność do naprawiania błędów i obrona własnego narodu. Autor celowo w swoim dziele zawiera mit kompensacyjny, aby wzbudzić we współczesnych sobie czytelnikach nadzieję na odzyskanie wolności. Próbował zachęcić Polaków do walki o własne dobro, ponieważ tylko walka oraz rezygnacja z dbałości o własne korzyści dla dobra ogółu, może doprowadzić do zwycięstwa.