Prawo Unii Europejskiej

Zagadnienia:
1.Geneza WE
2.Rozwój WE
3.Niezrealizowane plany dotyczące rozwoju WE
4.Od WE do UE
5.Prawne aspekty i etapy rozszerzenia UE
6.Polska na drodze do członkostwa w UE
7.WE jako szczególny podmiot prawa międzynarodowego
8.Osobowość prawna UE i WE
9.Status prawny UE
10.Pojęcie prawa unijnego i wspólnotowego
11.Organizacja - system instytucjonalny UE
12.Źródła prawa unijnego - pierwotne i wtórne
13.Bezpośrednie stosowanie prawa unijnego (zasada bezpośredniego skutku, zasada prymatu prawa wspólnotowego)
14.Procedury tworzenia prawa (konsultacyjna, współpracy, współdecydowania, zgody)
15.Podział instytucji UE (główne, pomocnicze, wyspecjalizowane)
16.Prawo unijne a prawo krajowe
17.Podstawowe swobody w UE
18.Prawo do zabezpieczenia społecznego
19.Uznawalność dyplomów
20.Prawo do podejmowania pracy
21.Obywatel jako konsument
22.Obywatelstwo UE
23.Aksjologia prawa wspólnotowego

ODPOWIEDZI
1. Geneza wspólnot europejskich
Lata 50' - rozpoczęcie integracji europejskiej, samo pojęcie integracji/scalenia w kulturze europejskiej pojawiło się w starożytnej Grecji. Grecy zachowując suwerenność polis tworzyli
struktury. Wspólni bogowie, język, kultura - przesłanki integracji. Drugi etap - starożytny Rzym, integracja przez podbój. Wartości aktualne do dziś to prawo rzymskie, lex retro non agit (prawo nie działa wstecz), pacta sund servanda (przestrzeganie umów). Prawo rzymskie obowiązuje w państwach o różnych systemach politycznych.
Kościół katolicki - upowszechniony system wartości, łacina
Rola Napoleona Bonapartego - integracja przez podbój, do dziś funkcjonuje "kodeks Napoleona". Śluby/rozwody cywilne, wywodzą się z osobistego doświadczenia Napoleona.
I Wojna Światowa - 1918 r. Traktat Wersalski, idea integracji, ale nie praktyka. Idea paneuropejska, świeże, suwerenne państwa niecętnie wchodziły w nowe struktury.
II Wojna Światowa - III Rzesza integruje przez podbój; II WŚ katalizatorem (przyspieszacz) integracji w Europie. Po Wojnie Europa przestała być priorytetowym kontynentem,
skutki/przesłanki:
- podział kontynentu, po I WŚ nie było rozgranioczenia ideologicznego opierającego się na
stosunku do własności
- podział na ideologie - wcześniej podziały tylko religijne
- zniszczenia - w I WŚ były mniejsze
- pyrrusowe zwycięstwo aliantów (bez korzyści dla wygranych, Anglia i Francja zaczynały konflikt jako mocarstwa, skończyły mocno osłabione)
- dwubiegunowość USA - ZSRR, supermocarstwa wyrosłe po Wojnie

Ojcowie założyciele wspólnej Europy.
1949 r. - Churchil przegrywa wybory, jako osoba fizyczna w Zurichu mówi o zaciąganiu żelaznej kurtyny przez zachód. Idea paneuropejska, Stany Zjednoczone Europy, warunkiem powstania jest przyjaźń Francji i Niemiec, bez udziału Wielkiej Brytanii.
Konrad Adenauer - I kanclerz RFN.
Robert Schuman - Francuz, minister, podzielał idee Churchila.
Jean Mone - komisarz francuski Komitetu Rozwoju. Bliski współpracownik Schumana. Zajmował się przemysłem wydobywczym, węglem i stalą. Przedłożył Schumanowi projekt EWWiS, który po akceptacji zasłynął jako Plan Schumana. Wspólny rynek węgla i stali, strategicznych produktów. 1951 r. traktat paryski (wchodzi w życie 1952 r.), powstaje EWWiS. Podpisało 6 państw (Francja, Niemcy, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg). EWWiS pomaga zniszczonym Niemcom i pozwala zaistnieć na arenie politycznej. Potem było 28 państw. Skutki EWWiS:
- dynamika rozwoju gospdarczego w sektorze węgla i stali
- pomysł poszerzenia działalności - 1957 (1958 r. wchodzi w życie) traktaty rzymskie, EWG i
EWEA (nacisk na atom, nie stal etc.)

2. Rozwój wspólnot
1. EWWiS - traktat paryski 1952 r. - 2002 r.
2. EWG - traktat rzymski 1958 r. - Wspólnoty Europejskie o 1993
3.EWEA (Euroatom) - traktat rzymski 1958 r.
Raport Spaaka - podstawa rozmów i negocjacji, których efektem było wypracowanie tekstu
traktatów rzymskich.
Do szóstki państw - założycieli (Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN i Włochy - EWWiS)
Wspólnot Europejskich przyłączyły się wkrótce następne kraje Europy Zachodniej.
1973 r. - Dania, Irlandia, Wielka Brytania dołączyły do 6 państw założycielskich EWWiS. WB
chciała wcześniej, ale de Goulle blokował jej kandydaturę - chciał odbudowac mocarstwowość
Francji. Dopiero w 1968 r. po przegranym referendum o podziale terytorialnym Francji podaje się
do dymisji. Jego następca, Pompideu nie blokuje już Wielkiej Brytanii.
1981 r. - Grecja - też chciała wcześniej być w EWWiS, ale nie spełniała kryterium demokratycznego państwa (była monarchią)
1986 r. - Portugalia, Hiszpania (casus Grecji)
1995 r. - Finlandia, Szwajcaria, Austria, od tego czasu "słynna pietnastka"
7 lutego 1992 r. został podpisany traktat z Maastricht, na mocy którego 1 listopada 1993 r. powstała Unia Europejska. Traktat z Mastricht EWG i EWEA/Euroatom przemianował na Wspólnotę Europejską. Polska w 2004 r. przystąpiła do dwóch Wspólnot - EWWiS już nie było.
Klauzula temporarna - czasowa/terminowa. Możliwość prolongacyjna na kolejne lata. EWWiS działał właśnie na zasadzie klauzuli temporarnej, na 50 lat. W 2002 r. skończył się żywot tej organizacji, nie było prolongacji.
2004 r. - 10 państw (Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Malta
oraz Cypr)
2006 r. - Rumunia, Bułgaria

3. Niezrealizowane plany
Europejska Wspólnota Obronna - EWO, to organizacja mająca powstać na mocy traktatu zawartego
27 maja 1952 przez Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg, RFN i Włochy. Traktat nie został
ratyfikowany przez Zgromadzenie Narodowe Francji, które 30 sierpnia 1954 postanowiło usunąć go
z porządku obrad. W związku z tym układ nigdy nie wszedł w życie. Traktat przewidywał
zrzeczenie się przez państwa-sygnatariuszy części suwerenności w zakresie obrony i przekazanie
tych kompetencji ponadnarodowym organom: Komisariatowi EWO, Radzie EWO i Zgromadzeniu
Parlamentarnemu EWO posiadającemu uprawnienia kontrolne.
Konstytucja dla Europy - Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy (Wspólnoty Europejskiej)
(TKE, Konstytucja dla Europy) – umowa międzynarodowa podpisana przez państwa członkowskie
Unii Europejskiej 29 października 2004 w Rzymie. W związku z brakiem ratyfikacji przez
wszystkie strony umowa nie weszła w życie.

4. Od Wspólnot do Unii
- EWWiS - traktat paryski 1952 r. - 2002 r.
- EWG - traktat rzymski 1958 r. - Wspólnoty Europejskie
- EWEA (Euroatom) - traktat rzymski 1958 r. - Wspólnoty Europejskie
- traktat fuzyjny (1967 r.) połączenie instytucjonalne
- układ z Schengen (1985 r.) utworzenie systemu wspólnej kontroli granic i zniesienie wizowych
granic wewnętrznych w obrębie Hiszpanii, Francji, Włoch, krajów Beneluksu, Portugalii i
Niemiec
- jednolity akt europejski (1987 r.) zwiększaja kompetencje EWG
- traktat z Maastricht (1993 r.) powstanie UE, nazwa EWG zmienia się na Wspólnota Europejska
- traktat amsterdamski (1997 r.) zmienił i jednocześnie rozszerzył wcześniejsze ustalenia z
Maastricht
- traktat nicejski (2000 r.) reformujący instytucje unijne w celu zapewnienia sprawnego
funkcjonowania po kolejnym rozszerzeniu UE, proklamwano Kartę Praw Podstawowych
- traktat lizboński (2009 r.) - Unii Europejskiej została nadana osobowość prawna (Traktat z
Mastricht powołał strukturę UE bez osobowosci prawnej); zlikwidowana została Wspólnota
Europejska, jej następcą prawnym jest Unia



5. Prawne aspekty rozszerzenia UE
Przy kolejnych rozszerzeniach obowiązywały różne kryteria, niepodważalnym kryterium było:
- państwa wstępowały z własnej woli
- państwa przystępowały do istniejących wspólnot. EWWiS, EWG i EWEA.
- państwa aplikujące nie mają prawa narzucać warunków swojego przyjęcia wspólnocie; acquis commnnactaire - obowiązuje prawo, dorobek prawny Unii
- musi się odbyć refenrendum w państwie aspirujacym i zgoda wszystkich członków
- do UE nie może przystapić państwo niedemokratyczne, nie mające gospodarki rynkowej, nie przestrzegające praw człowieka

6. Polska w drodze do członkostwa
1988 - Nawiązanie stosunków dyplomatycznych Polska - EWG
1990 - Złożenie przez Polskę wniosku w/s rozpoczęcia negocjacji umowy o stowarzyszeniu
1994 - Złożenie przez Polskę wniosku o członkostwo w UE (Ateny), Wejście w życie Układu
europejskiego
1997 - Przyjęcie przez rząd RP Narodowej Strategii Integracji, rozpoczęcie negocjacji
członkowskich z Polską (PHARE)
1998 - Rozpoczęcie w Brukseli negocjacji członkowskich
2000 - Podpisanie Deklaracji w sprawie rozszerzania UE (Traktat nicejski)
2002 - Podanie przez Komisję Europejską daty akcesu Polski
2003 - Parlament Europejski wyraża zgodę na przyjęcie do UE 10 nowych członków, w tym Polski
2004 - Wchodzi w życie Traktat o Przystąpieniu - rozszerzenie UE o 10 nowych państw w tym Polskę

7. Wspólnoty jako szczególny podmiot prawa międzynarodowego,
Wspólnoty Europejskie - nazwa określająca od 1957 roku trzy, a od 2002 r. dwie organizacje stanowiące od 1993 roku podstawę instytucjonalną i kompetencyjną Unii Europejskiej:
1. Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS) - istniała do 23 lipca 2002 roku, obecnie jej
kompetencje przeszły na Wspólnotę Europejską,
2. Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom),
3. Wspólnota Europejska (WE), do 1993 Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG).
Wspólnoty Europejskie od 1967 roku w wyniku zawarcia traktatu fuzyjnego posiadają wspólne instytucje, z których kompetencji obecnie korzysta także Unia Europejska. Na mocy traktatu lizbońskiego 1 grudnia 2009r. Unia Europejska zastąpiła Wspólnotę Europejską, przejmując wszystkie jej kompetencje.

8. Osobowość prawna UE, WE
Traktat z Mastricht powołał strukturę UE bez osobowości prawnej. UE tworzyły istniejące wspólnoty. UE "pasożytuje" na wspólnotach. Po traktacie Lizbońskim UE dostała osobowość prawną, zniknęły Wspólnoty. Polska wnioski akcesyjne składała do Wspólnot, nie Unii. w świetle prawa międzynarodowego Unii Europejskiej nie ma podmiotowości prawnomiędzynarodowej ani prawa zawierania porozumień z państwami trzecimi. Osobowość prawną mają tylko wchodzące w skład UE: Wspólnota Europejska, Euratom i Europejska Wspólnota Węgla i Stali.

9. Status prawny UE
Prawo europejskie dotyczy kontynentu, 27 państw, ustalane przez Radę Europy, np. Europejska Komisja Praw Człowieka. Prawo Unii = wspólnotowe. Prawo Europejskie obowiązuje od 1949 r. Prawo wspólnotowe - połowa lat 50'. Prawa nie mogą być sprzeczne z prawem europejskim Rady Europy.
Podmioty prawa miedzynarodowego:
- organizacje miedzynarodowe o charakterze rządowym - pozbawione suwerenności
- państwa - suwerenne, powołując organizację zrzekają się części suwerenności
Organizacja NIE JEST wtedy sumą cząstek suwerenności poszczególnych państw. "Suwerenność" organizacji to jej kompetencje, upoważnienia. Organizacje międzynarodowe mają ograniczone ius tractatum i ius contrahenti. Org. bez osobowości prawnej nie mają ius tractatum i ius contrahenti.
Immanentalne cechy państwa:
ius tractatum - prawo do zawierania umów (o ile nie sprzeczne z ius cogens)
ius contrahenti - prawo do zaciagania zobowiazań (o ile nie sprzeczne z ius cogens)
ius standi - obowiązek ponoszenia odpowiedzialności (obowiazuje, jeżeli państwo ma "prawa do")
Prawo legacji czynnej (wysyłanie przedstawicieli), biernej (przyjmowanie). Organizacje z osobowością prawna mają tylko prawo legacji bierne. W latach 50' dano Wspólnotom prawo legacji czynne, ale np. ONZ ma tylko bierne.
Państwo (ludność, terytorium, władza). Eliminacja jednego elementu dyskwalifikuje. Organizacja międzynarodowa ma tylko władzę. Cechy organizacji międzynarodowej z osobowością prawną: ( ← UE po traktacie lizbońskim)
1. Ius tractatum, ius contrahenti, ius standi
2. Prawo legacji
3. Prawo do własności
4. Może być stroną pozwaną i pozywającą
Państwa tworzą i rozwiązują organizacje międzynarodowe. Organizacje nie mają tych uprawnień. Są podległe, a nie samoistnymi bytami. Np. Układ Warszawki, RWPG - zgodnie z prawem rozwiązane przez państwa. Organizacje międzynarodowe mają wewnętrzny system instytucjonalny. Każde państwo tworzy
własny system. Państwa decyduja o systemie organizacji. System wynika z celu, dla jakiego organizacja powstała. Organizacja zawsze jest podmiotem wtórnym, podrzędnym względem państwa, utrzymywaną przez państwo.
5 etapów integracji:
1. Strefa wolnego handlu
2. Unia celna
3. Wspólny rynek
4. Unia gospodarczo-pieniężna
5. Pełna integracja
Organizacje zamkniete - nikt więcej nie może przystąpić do struktury
Organizacje otwarte - każde państwo po spełnieniu określonych warunków może przystąpić, np. ONZ
Organizacje o charakterze półotwartym - każde państwo po spełnieniu podstawowego kryterium; UE
Zakres przestrzenny odnosi się do strefy terytoriów państw przystępujących do danej organizacji, np. podczas powstawania EWWiS.

10. Pojęcie prawa unijnego, wspólnotowego
Prawo wspólnotowe – prawo składające się na system prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej. Całość dorobku prawnego Unii Europejskiej, łącznie z np. orzeczeniami ETS, nosi nazwę acquis communautaire. Charakter prawny wspólnoty europejskiej różni się od rozwiązań tradycyjnie występujących w innych organizacjach międzynarodowych. Wspólnota jest wyposażona w swoje własne suwerenne prawo ograniczające suwerenność państw członkowskich Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego – zasada, która nie występuje expressis verbis w traktatach lecz jest jedną z podstawowych zasad występujących w prawie wspólnotowym. Wynika głównie z orzecznictwa ETS. Mówi ona, że:
• prawo wspólnotowe ma pierwszeństwo przed prawem krajowym państwa członkowskiego,,
• państwa mają obowiązek zapewnić skuteczność prawa wspólnotowego,
• krajom członkowskim nie wolno jest wprowadzać przepisów prawa krajowego, które byłyby sprzeczne z prawem wspólnotowym,
• w razie sprzeczności przepisów prawa wspólnotowego i krajowego, zastosowanie mają przepisy prawa wspólnotowego,
• późniejsze prawo krajowe nie deroguje wcześniejszego prawa wspólnotowego
11. Organizacyjny system instytucjonalny UE, źródła prawa unijnego
Źródła prawa wspólnotowego.
I Pierwotne - umowy miedzynarodowe między państwami, normy traktatowe, zasada jednomyślności.
1. Taktaty założycielskie Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej: traktat paryski (EWWiS), rzymskie (EWG, EWEA/Euroatom), z Maastricht, Konstytucja dla Europy (nie weszła w życie, 2004 r.)
2. Umowy międzypaństwowe: traktat fuzyjny, Jednolity Akt Europejski, traktat amsterdamski, nicejski, lizboński, traktaty akcesyjne państw
3. Ogólne zasady prawa Unii Europejskiej: szereg zasad prawa UE wypracowanych na podstawie orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, które nie zawsze wynikają wprost z Traktatów. Również zasady, do których przestrzegania zobowiązała się Unia Europejska (głównie Europejska
Konwencja Praw Człowieka);
II Wtórne - stworzono instytucje, które posiadają kompetencje min. do tworzenia prawa. Rozporządzenia, dyrektywy, zarządzenia i opinie. Art. 249 wspólnot europejskich - podstawa. Rozporządzenie - ma charakter powszechnie obowiązujący na całym terytorium UE, wchodzi w życie jednocześnie. Obowiązują państwa, osoby fizyczne i prawne. Wydawane są przez Parlament Europejski wraz z Komisją Europejską i Radą Europejską, np. wspólnotowy kodeks celny. Dyrektywa - artykuł niższego rzędu niż rozporządzenie, musi się liczyć z systemem. Nie obowiązuje wszędzie jednocześnie, każde państwo ma inną regułę implementacyjną, ale sztuczną implementacją nie można zatrzymywać dyrektyw. Dyrektyw jest więcej niż rozporządzeń. Zalecenia i opinie nie są obligatoryjne, ale są brane pod uwagę przez Europejski Trybunał Stanu, którego werdykty są obligatoryjne.

13. Bezpośrednie stosowanie prawa unijnego
Zasada opiera się na następujących założeniach:
- prawo wspólnotowe jest stosowane bezpośrednio w każdym z krajów członkowskich,
- prawo wspólnotowe ma bezpośrednią skuteczność wobec: instytucji, podmiotów prawa i obywateli każdego z państw członkowskich,
- nawet jeśli norma prawna wprowadzona do systemu prawa wspólnotowego nie została implementowana do systemu prawa krajowego, to ma ona swoje zastosowanie na terenie całej Wspólnoty, także tego kraju.

14. Procedury tworzenia prawa (konsultacyjna, współpracy, współdecydowania, zgody)
Parlament Europejski – instytucja Unii Europejskiej, będąca odpowiednikiem jednoizbowego parlamentu reprezentująca obywateli państw należących do UE, której członkowie są wybierani na 5-letnią kadencję.
Najważniejsze uprawnienia Parlamentu obejmują:
- współudział w tworzeniu prawa poprzez procedury konsultacji, współpracy, współdecydowania i
akceptacji (zgody)
- uprawnienia budżetowe – Parlament zatwierdza corocznie budżet i udziela Komisji absolutorium z
jego wykonania
- uprawnienia kontrolne

15. Podział instytucjonalny UE
Główne:
- Parlament Europejski (PE), reprezentujący obywateli Unii i przez nich bezpośrednio wybierany,
- Rada Unii Europejskiej, reprezentująca poszczególne Państwa Członkowskie,
- Komisja Europejska, reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów całej Unii Europejskiej,
Pomocniczne:
- Trybunał Sprawiedliwości stoi na straży stosowania prawa europejskiego.
- Trybunał Obrachunkowy kontroluje finansowanie działań Unii.
Wyspecjalizowane, min:
- Europejski Bank Centralny odpowiada za europejska politykę monetarną
- Europejski Bank Inwestycyjny finansuje projekty inwestycyjne UE
- Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada skargi na niewłaściwe administrowanie w instytucjach i jednostkach UE
- Komitet Regionów reprezentuje władze regionalne i lokalne
Państwa powołując instytucje międzynarodowe regulują także ich instytucje, regulacje i zależności. Traktaty rzymskie powołały 2 różne organizacje (EWG, EWEA), ale ze wspólnym systemem instytucjonalnym.
Traktat paryski (1952 r.) - EWWiS, 4 instytucje, w tym Trybunał Sprawiedliwośći (wspólny również z EWG i EWEA)
Traktat fuzyjny (60') doprowadził do unifikacji instytucjonalnego dla 3 różnych organizacji.
1. Parlament Europejski
2. Rada Europejska
3. Komisja Europejska
4. Europejski Trybunał Sprawiedliwości
Traktat jest umową, dzięki której jeden system ewouluje. Są jeszcze postanowienia końcowe i klauzule temporalne. EWWiS po 50 latach znika, wspólne instytucje obsługuja pozostałe dwa podmioty.

16. Prawo unijne, a prawo krajowe
Prawo wspólnotowe – prawo składające się na system prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej. Całość dorobku prawnego Unii Europejskiej, łącznie z np. orzeczeniami ETS, nosi nazwę acquis communautaire.
Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego – zasada, która nie występuje expressis verbis (dobitnie, wyraźnie) w traktatach lecz jest jedną z podstawowych zasad występujących w prawie wspólnotowym. Wynika głównie z orzecznictwa ETS. Mówi ona, że:
- prawo wspólnotowe ma pierwszeństwo przed prawem krajowym państwa członkowskiego,,
- państwa mają obowiązek zapewnić skuteczność prawa wspólnotowego,
- krajom członkowskim nie wolno jest wprowadzać przepisów prawa krajowego, które byłyby sprzeczne z prawem wspólnotowym,
- w razie sprzeczności przepisów prawa wspólnotowego i krajowego, zastosowanie mają przepisy prawa wspólnotowego,
- późniejsze prawo krajowe nie deroguje (nie "wyłącza") wcześniejszego prawa wspólnotowego

17. Podstawowe swobody UE
– przepływ towarów - opiera się na dostosowaniu lub wzajemnej akceptacji norm i przepisów, zniesieniu kontroli granicznych
– przepływ usług - liberalizacja usług finansowych, otwarcie rynku usług transportowych i telekomunikacyjnych oraz harmonizacja metod kontroli banków i ubezpieczeń
– przepływu kapitału - opiera się m.in. na dążeniu do wspólnego rynku usług finansowych i liberalizacji obrotu papierami wartościowymi
– przepływu osób - to prawo do pracy, osiedlania się i korzystania ze wszystkich dóbr socjalnych w miejscu pobytu na terytorium całej Unii Europejskiej bez względu na obywatelstwo

18. Prawo do zabezpieczenia społecznego
Przepisy UE wprowadzone w 1971 r. koordynują systemy zabezpieczenia społecznego w krajach europejskich, oferując rozwiązania większości pojawiających się problemów transgranicznych. Nie ujednolicają one różnych systemów krajowych ani nie zastępują ich „jednolitym systemem europejskim”. Każde państwo określa według własnego uznania sposób funkcjonowania swojego systemu zabezpieczenia społecznego, rodzaje świadczeń, ich beneficjentów oraz ich wysokość. Jedyny wymóg to przestrzeganie zasady równego traktowania bez względu na narodowość. Po rozpoczęciu pracy w innym kraju pracownikowi przysługuje prawo do równego traktowania bez względu na narodowość. Zgodnie z inną zasadą osoba ta podlega ustawodawstwu tylko jednego kraju. Ma to zapobiec sytuacji, w której składki na ubezpieczenie społeczne byłyby opłacane w więcej niż jednym kraju czy też nie byłyby opłacane w ogóle w jakimkolwiek kraju. Zazwyczaj dana osoba jest ubezpieczona w kraju, w którym pracuje. Istnieje jednak wyjątek od tej zasady: oddelegowanie za granicę.

19. Uznawalność dyplomów
- nie ma unijnego prawa oświatowego
- różnorodność systemów edukacji wynika z tożsamości państw
- jednolity rynek UE wymusił regulacje uznawalności dyplomów (systemy)
System sektorowy - dyrektywy regulujące zawody. Lekarz, weterynarz, farmaceuta, architekt, określenie niezbędnego minimum edukacyjnego. Kryteria na medycynie: 6 lat, minimum 5,5 tys. godzin. Reszta zależy od systemu oświatowego danego państwa. Oddzielne dyrektywy do różnych zawodów - lata 70'.
System ogólny - dyrektywa mówiąca jak ma wygladać dyplom. Dyplom jest firmowany godłem państwa, gwarantuje zdobycie wiedzy wymaganej przez państwo. Nie ma dyrektyw dla poszczególnych zawodów, musiałby być ich ze 150.
System regulowany - nieuznanie dyplomu. Dziedziny nie kontrolowane przez państwo, np. fryzjerstwo etc. Każde państwo ma zdefiniowany system regulowany, nie zależy to więc od urzędników. Są podane zawody, z którymi może być kłopot. Najwięcej problematycznych zawodów jest w Polsce (300). Finlandia ma ich 7.

20. Prawo do podejmowania pracy
Obywatele UE mają prawo do podejmowania lub poszukiwania pracy w innym państwie UE. Swobodny przepływ pracowników oznacza, że każdy obywatel UE ma prawo do pracy w każdym innym kraju UE. Ta podstawowa swoboda (ustanowiona w artykule 39 Traktatu WE) uprawnia Państwa do:
- poszukiwania pracy w innym kraju
- podejmowania pracy w innym kraju bez konieczności uzyskania pozwolenia na pracę
- zamieszkania w innym kraju ze względu na pracę
- pozostania w innym kraju nawet po zakończeniu stosunku pracy
- traktowania na równi z obywatelami danego państwa w zakresie dostępu do zatrudnienia, warunków pracy oraz wszelkich innych przywilejów socjalnych i podatkowych, które mogą ułatwić integrację w kraju przyjmującym.
Obywateli Bułgarii, Czech, Estonii Łotwy, Litwy, Węgier, Polski, Rumunii, Słowenii oraz Słowacji mogą dotyczyć tymczasowe ograniczenia w dostępie do rynku pracy w innym kraju, jednak nie mogą one trwać dłużej niż 7 lat od przystąpienia tych krajów do UE (Bułgaria i Rumunia są państwami członkowskimi od 1 stycznia 2007 r., pozostałe kraje od 1 maja 2004 r.).

21. Prawo konsumenckie
- prawo do nabywania towarów wysokiej jakości
- prawo do usług wysokiej jakości
- do towarów bezpiecznych
- do informacji
- do uzyskania odszkodowania
Konsument - osoba fizyczna, działajaca poza celami zarobkowymi. Państwa mogą dać więcej niż wynika z UE. Reguły harmonizacji.
5 podstawowych praw konsumenckich:
- ochrony zdrowia i bezpieczeństwa
- ochrony interesów ekonomicznych
- wynagrodzenia wyrządzonych szkód
- edukacji i informacji
- reprezentacji (bycia wysłuchanym)
Zasada swobodnego przepływu towarów/usług.
- unia celna, wspólna taryfa celna
- zniesienie ograniczeń ilościowych
- ograniczenie monopolu państwowego
- swobodna cyrkulacja towarów wyprodukowanych w UE
Towar - Ruchomy, da się wyrazić w pieniądzu, posiada wartość użytkową (zaspakaja potrzeby). Np. gaz, energia, pszczoły, działa sztuki. Narkotyki nie. Opłaty administracyjne nie mogą być zaowalowanym cłem. Włochy przegrały w ETS bo importowanym owocom narzuciły protekcjonistyczne opłaty.

22. Obywatelstwo UE
Obywatelstwo Unii lub obywatelstwo europejskie ustanowione zostało Traktatem z Maastricht. Obywatelem Unii Europejskiej jest każdy obywatel państwa członkowskiego. Obywatelstwo Unii nie zastępuje obywatelstw krajowych, lecz je uzupełnia. Obywatelstwo Unii nadaje szereg uprawnień: (Katalog praw obywatelskich)
- czynne i bierne prawo wyborcze do Parlamentu Europejskiego i w krajowych wyborach lokalnych
- prawo do opieki dyplomatycznej i konsularnej państwa członkowskiego
- prawo do petycji i zwracania się do Parlamentu Europejskiego i do RPO
Obywatelstwa UE nie można się samoistnie zrzec. Zrzeczenie się obywatelstwa krajowego lub jego odebranie według krajowych uregulowań równocześnie pozbawia obywatelstwa UE chyba, że osoba posiada również inne obywatelstwa krajów członkowskich UE.

23. Aksjologia prawa wspólnotowego
Aksjologia prawa wspólnotowego = wartości prawa wspólnotowego. Każdy system prawa ma swoją aksjologię. W przypadku prawa wspólnotowego system wartości jest inkorporowany z innych systemów prawa. Preambuła traktatu powołującwgo EWWiS (art. 2) - kwestie aksjologiczne:
- Europa jako byt zorganizowany i żywotny
- solidarność gospodarcza
- połączenie się interesów państw
- jakość życia
1973 r. Deklaracja Kopenhaska:
- tożsamość europejska - pozytywny wyróżnik dla świata zewnętrznego
- poszanowanie wartości prawnych, politycznych, kulturowej, moralnych
- katalog wartości wspólnych - katalog otwarty, nadaje nam wspólną tożsamość
- wartości dotyczące zasad demokracji obywatelskiej
- poszanowanie odrębnych kultur i wartości państw wchodzących w skałd UE
- ścisłe powiązania kulturowe, polityczne pomiędzy narodami i państwami 1986 r. Jednolity Akt Europejski
- prawa obywatelskie powinny być gwarantowane na bazie konstytucji
- ustawodastwo państ powinno uwzglednić ogólne dobro
- znaczenie Europejskiej Karty Socjalnej (1961 r.)
- wolność, sprawiedliwość społeczna, równość
- podkreślenie działań zapewniających pokój

Profity przebywania w UE:
1. 4 wolności - przepływ osób, towaru, usług i kapitału
2. Bezpośrednia skuteczność prawa pierwotnego.
3. Prymat prawa wspólnotowego nad krajowym. Nakaz skutecznej implementacji.
4. Wspólne stanowienie prawa. Współpraca, współdecydowanie, koncyliacja (ugodowość)
5. Przestrzegania prawa i sprawdzanie stopnia jego przestrzegania