Powstanie listopadowe, konstytucja oktrojowana, opozycja, Wielka Emigracja, stronnictwa - ściąga

Konstytucja oktrojowana nadana przez cara:
królem był car -sprawował władzę wykonawczą, miał inicjatywę ustaw. prawo veta wobec uchwał sejmu, zwoływał i rozwiązywał sejm i senat, mianował namiestnika(gen. Józef Zajączek) i wyższych urzędników
unia personalna z Rosją
prawo do własności
równość obywateli wobec prawa
zachowany j.polski
Rada Stanu (organ władzy wyk.): Zgromadzenie Ogólne i Rada Administracyjna
dwuizbowy sejm o dwuletniej kadencji, nie miał inicjatywy ustaw.
30-tys. armia z naczelnym wodzem Wielkim Księciem Konstantym, nie mogła być wysłana do walki poza granicami kraju
własny skarb, system monetarny i szkolnictwo
prawa obywatelskie: (bez Żydów) równość, wolność, nietykalność osobista i majątkowa, tolerancja,
wolność słowa, druku, wyznania
język polski językiem urzędowym
urzędy tylko dla Polaków

Opozycja legalna
kaliszanie – Wincenty i Bonawentura Niemojewscy
liberalne poglądy, wymagali przestrzegania prawa – wywiązania się cara z obietnicy wcielenia do KP ziem zaboru rosyjskiego, a przynajmniej Litwy i Wołynia; w 1820r. zarzucili łamanie konstytucji podczas obrad sejmu, przy czym poparła ich większość odrzucając projekty rządowych ustaw. W efekcie posłów poddano represjom –nałożono na nich areszt domowy uniemożliwiający pojawienie się podczas obrad. W 1825r. sejm zlikwidował jawność obrad.

Opozycja nielegalna
1817 Towarzystwo Filomatów
1819 Wolnomularstwo Narodowe Walerian Łukasiński –pogłębianie uczuć narodowych, obrona zasad konstytucji, zmuszenie cara do realizacji swoich obietnic. Przekształcone w 1821 w Towarzystwo Patriotyczne, wykryte w 1822 uwiezienie Łukasińskiego, po którym przywódcą PT został Seweryn Krzyżanowski. Spiskowcy nawiązli luźne kontakty z rosyjskimi rewolucjonistami, co sprawiło, że po powstaniu dekabrystów carska policja wykryła PT. sąd nałożył na spiskowców niskie kary, jedynie Krzyżanowskiego skazano na zesłanie.
1828 Sprzysiężenie Podchorążych Piotr Wysocki –pełni zapału i żądni czynu przekonywali o konieczności obrony konstytucji i walki o niepodległość, planowali zamach na cara Mikołaja I

Gospodarka Królestwa Polskiego
1821-1830 minister skarbu Ksawery Lubecki-Drucki
1825 Towarzystwo Kredytowe Ziemskie –wprowadzanie maszyn rolniczych, płodozmiany, uprawa ziemniaków i buraków cukrowych, hodowla owiec
1828 utworzenie Banku Polskiego
Staropolskie Zagłębie Przemysłowe –Góry Świętokrzyskie
górniczo –hutnicze Zagłębie Dąbrowskie –Dąbrowa Górnicza, Sosnowiec
rozwój przemysłu włókienniczego –Łódź, Pabianice
Warszawski Okręg Przemysłowy –przem. chemiczny, garbarnia
budowa kanałów
utwardzanie szos

Kultura i Oświata
Stanisław Kostka Potocki przyczynił się do powołania w 1916 UW
szkoły średnie, podstawowe (ludowe)
Towarzystwo Przyjaciół Nauk –Stanisław Staszic, Julian Ursyn Niemcewicz – ratowanie kultury, badanie historii i języka plskiego
Teatr Narodowy
oficyny wydawnicze, czasopisma

Przyczyny wybuchu powstania
łamanie prawa przez cara, Konstantego i Nowosilcowa
opozycje nielegalne
idee romantyzmu głoszące ideały walki o niepodległość
utrata nadziei na rozszerzenie autonomii
bunty w innych częściach Europy, głównie zachodniej

Przebieg
29/30.11.1830 atak podchorążych na koszary, Belweder, zdobycie Arsenału z bronią, ucieczka Konstantego.
3.12.1830 Rząd Tymczasowy Adam Jerzy Czartoryski, Joachim Lelewel, grupa polityków z Rady Administracyjnej
5.12.1830 Józef Chłopicki dyktatorem powstania
25.1.1831 manifestacja ku czci dekabrystów; podpisanie aktu detronizacji cara Mikołaja I
Powołanie Rządu Narodowego z Czartoryskim, Niemojewskim, Lelewelem, wódz naczelny – gen. Michał Radziwiłł

Bitwy
pod Stoczkiem 14.2.1831 gen, Józef Dwernicki pokonał kilkutysięczny oddział Rosjan
pod Grochowem 25.2.1831 odwrót sił polskich do Warszawy, rezygnacja Rosjan ze szturmu na stolicę ze względu na duże straty i szok wywołany obroną polską
nowy naczelny wódz – Jan Skrzynecki z doradcą Ignacym Prądzyńskim
pod Wawrem i Dębem Wielkim 31.3.1831 pod dowództwem Prądzyńskiego rozbicie części sił rosyjskich, wzięcie 10 tys. jeńców
pod Iganiami 10.4.1831 Prądzyński zabił lub wziął do niewoli 4 tys. Rosjan
pod Ostrołęką 26.5.1831 klęska Polaków, śmierć 7tys. żołnierzy, załamane morale polskiej armii
15.8.1831 tłum warszawski zamordował zdrajców więzionych na Zamku Królewskim
dyktatorem Jan Krukowiecki pertraktował z Rosjanami
6.9.1831 atak Rosjan na Wolę, poddanie stolicy

Represje po powstaniu
konfiskata majątku
zsyłki na Syberię, katorgę
wcielenie do wojska
wgłąb Rosji wywieziono 800 sierot
kontrybucja
1832 Statut Organiczny –zniesiono konstytucję, Królestwo włączono do Rosji, zniesienie koronacji, sejmu, wojska (zachowano skarb, administrację, prawo, jezyk polski)
zamknięcie UW, TPN
wywieziono zbiory biblioteczne do Rosji
prześladowania Kościoła
władzę objął Paskiewicz (1831-1856 noc paskiewiczowska)

Słabe strony -przewaga militarna Rosjan, brak udziału całego społeczeństwa, brak wiary w zwycięstwo, negocjacje w wrogiem, obojętność innych państw, krytyka papieża, nieudolność dowódców, ciągłe zmiany, słaba organizacja, brak zaangażowania chłopów, brak reform agrarnych, obojętność niektórych grup społecznych, brak współpracy

Mocne strony –chęć walki o niepodległość, determinacja w dążeniu do celu, nieoczekiwany termin wybuchu powstania, doświadczenie militarne Polaków, znakomite plany, sukcesy (02-04), ochotnicy z Galicji (solidarność narodu, poparcie dla powstania)

Zagrożenia –brak autorytetu, brak wsparcia, represje po upadku powstania, konfiskata majątków, groźba całkowitego utracenia autonomii, upadek ducha walki,

Szanse –odzyskanie niepodległości, obudzenie świadomości narodowej Polaków

Hotel Lambert 1831-1870, Paryż –Adam Jerzy Czartoryski, Jerzy Zamoyski
ustrój polit. przyszłej Polski -monarchia konstytucyjna wzorowana na Konstytucji 3 Maja 1791
koncepcje odzyskania niepodległości -działalność dyplomatyczna, unikanie przedwczesnej walki w kraju, poprawa sytuacji ekonomicznej i oświatowej
reformy społ. –brak reform społecznych -szlachta warstwą dominującą, po 1846 –likwidacja pańszczyzny i uwłaszczenie chłopów przy pełnej odpłatności za ziemię

Towarzystwo Demokratyczne Polskie 1832-1862, Paryż –Tadeusz Krępowiecki, Wiktor Heltman, Ludwik Mierosławski
ustrój polit. przyszłej Polski –republika demokratyczna, równe prawa polit. dla wszystkich
konc. odzysk. niepodl. –powstanie ponadzaborowe z udziałem całego społeczeństwa, pomoc europejskich rewolucjonistów, w tym rosyjskich
ref. społ. –zniesienie przywilejów stanowych, uwłaszczenie chłopów bez odszkodowania dla szlachty

Gromady Ludu Polskiego 1835, Anglia –Stanisław Worcell, Tadeusz Krępowiecki
ustrój polit. przyszłej Polski –demokratyczna „republika ludowa”
konc. odzysk. niepodl. –powstanie narodowowyzwoleńcze ludu połączone z rewolucją społ., likwidacja warstw zamożnych, głównie szlachty
ref. społ. –likwidacja własności prywatnej

Towarztstwo Ludu Polskiego (1835-1838) -Szymon Konarski, hasła walki zbrojnej o Polskę niepodległą, demokratyczną

Związek Narodu Polskiego 1839-1850 -Edward Dembowski, Henryk Kamieński; radykalne hasła rewolucyjne, przyszła Polska o ustroju komunistycznym; uważali, że sukces powstania zależy od udziału w nim całego społecz.

Towarzystwo Demokratyczne Polskie 1832-1862 -jego emisariusze dążyli do zorganizowania sieci komitetów spiskowych prowadzących działalność zbrojną. Nie wykluczali walki zbrojnej, ale odkładali ja na sprzyjający czas.

Związek Plebejuszy 1842, Poznań -Walenty Stefański; organizacja skupiała rzemieślników, czeladników i młodzież. Nawoływał do ludowego powstania, zniesienia własności prywatnej, przyznania praw do pracy.

Komitet Narodowy Poznański 1848 –Karol Libelt, hasła demokratyczne

Związek Chłopski 1842-1844 –ks. Piotr Ściegienny- rozpowszechniał przepisywane odezwy; w rzekomo papieskich bullach głosił hasła socjalizmu utopijnego i wzywał do walki z uciskiem szlachty i zaborcami. Obiecywał zniesienie pańszczyzny i przekazanie ziem na własność