Ignacy Krasicki

Ignacy Krasicki był synem hrabiego Jana Krasickiego, ur. 3 lutego 1735 w Dubiecku. W młodości Krasicki wiele czasu spędzał w swoich rodzinnych stronach. Później, mimo, że obowiązki nakazywały mu ciągłe podróże w różne rejony kraju i Europy, tęsknił do ziemi swego urodzenia. Dzięki ludziom, w którym otoczeniu spędził młodość, stał się Krasicki światowcem, człowiekiem pełnym taktu i dobrych manier, którego dowcip był rozumny, a jednocześnie delikatny i kunsztowny.

Rozpoczął swą edukację w kolegium jezuitów we Lwowie. Jak każdy dobrze ułożony młody człowiek w tamtych czasach władał biegle obcymi językami: francuskim, włoskim, niemieckim i oczywiście łaciną. Po pięcioletniej nauce u Jezuitów w 1751 Krasicki przyjeżdża do Warszawy, zamieszkuje w seminarium przy kościele Św. Krzyża, wdziewa sutannę i otrzymuje niższe święcenia kapłańskie. W czasie nauki w seminarium przyszły poeta często przebywa w Colegium Nobilium. Kultywowane tam tradycje humanistyczne wywarły wielki wpływ na rozwój intelektualny Krasickiego. Seminarium Krasicki ukończył mając 19 lat i rozpoczął szybką i błyskotliwą karierę.

W czasie sejmu elekcyjnego poznał przyszłego króla Polski Stanisława Augusta, a w czasie uroczystości koronacyjnych zajmował już honorowe miejsce jako faworyt królewski. W ostatnich tygodniach 1764 król postanowił założyć pismo, którego zadaniem stało się wspieranie reform i odpowiednie kształtowanie opinii publicznej. Opracowaniem planu Monitora zajął się Krasicki. Z pismem tym, 20 lat jego istnienia, współpracowali wielcy ludzie tamtych czasów: Bohomolec, Naruszewicz, Stanisław Konarski, Adam Czartoryski, a także sam król. Dewiza pisma brzmiała: Jeśli słodko jest umierać za ojczyznę, cóż bardziej pożądanego, niż żyć dla niej. Twórcy Monitora wzorowali się na angielskim Spectatorze. Monitor,który ukazywał się dosyć regularnie 2 razy w tygodniu, stał się ważnym elementem życia kulturalnego i politycznego ówczesnej Polski. Kształtowano w nim wizję społeczeństwa sprawiedliwego, w którym respektowane są prawa pojedynczego człowieka. Wielką też wagę przywiązywano do kształtowania dobrych gustów literackich.

Współpraca z Monitorem miała duży wpływ na całą twórczość Krasickiego. Biorąc udział w redagowaniu około 220 numerów tego pisma wykonał poeta tytaniczną pracę. Za ogromne zasługi dla działań reformatorskich król obdarował Krasickiego obficie. Poeta otrzymał godność biskupa warmińskiego. Jednocześnie, w związku ze swą nową funkcją, został senatorem Rzeczypospolitej. Prowadzi w tym czasie Krasicki bardzo intensywny tryb życia. Bierze udział w rozlicznych zajęciach króla, zapraszany jest na rozliczne uroczystości zarówno świeckie jak i kościelne. Jego błyskotliwa kariera drażni zazdrośników. Zaczynają krążyć dowcipy, paszkwile i złośliwe wierszyki na jego temat. „Biskup warmiński, gładysz gładkich sentymentów, Nie lubi mieć o wiarę trudów i zakrętów. Czyli w tej, czyli w owej wierze żyć jest jedno, Lepiej zawsze w rozkoszy niż tam, kędy biedno”.

Wkrótce nadchodzą tragiczne czasy zawiązania konfederacji barskiej i czteroletniej wojny domowej, a na koniec czasy rozbiorów Polski. Krasicki zostaje posądzony o sprzyjanie konfederatom. Rozpoczyna się waśń z królem. Krążyły różne plotki na jego temat. Mówiono nawet, że sprzedał swoje biskupstwo królowi pruskiemu. Wśród współczesnych Krasickiemu znajdujemy jednak również i zupełnie inne opinie. Niezależnie jednak od tego, jaka by nie była postawa Krasickiego, Warmia zostaje zajęta przez Prusy. Stosunki między nowym władcą a biskupem warmińskim ułożyły się poprawnie. Poeta jest częstym gościem władcy Prus.

Kariera i sława literacka Krasickiego rozpoczyna się w 1774r. W piśmie Zabawy Przyjemne i Pożyteczne drukuje poeta wiersz Święta miłości kochanej ojczyzny. Ten kilkuwersowy utwór staje się hasłem wszystkich Polaków. Jak pisze biograf Krasickiego Paul Cazin: Dziwmy się raczej, że ten dworski prałat, ten utracjusz, ten używający życia lekkoduch i tchórz (gdyż taki właśnie był w owym okresie) jako pierwszy rozwinie nagle narodowy sztandar, uderzy w patriotyczny dzwon, głosząc konieczność całkowitego poświęcenia i nadludzkiego bohaterstwa w obliczu nędzy i śmierci... Ci, którzy pragną, by wszystko było proste w umyśle i sercu człowieka, powinni zrezygnować od razu ze zrozumienia czegokolwiek w osobowości księcia biskupa warmińskiego. Albowiem będą się jeszcze mogli przekonać, że pomiesza wszystko sam, sparodiuje tę bohaterską strofę w facecjach dwóch poematów heroikomicznych, pełnych szyderstwa i takiego lekceważenia, iż wydaje się, że nie ma dlań nic świętego.

Kariera Krasickiego – poeta rozpoczyna się w tym czasie, gdy Warmia dostaje się pod panowanie Prus. Pisze Myszeidos. Jak wspomina w swych pamiętnikach Niemcewicz, fragmenty Myszeidos czytał Krasicki na obiadach czwartkowych. W Myszeidos wykorzystał poeta opowieść z Kroniki Kadłubka o królu Popielu. Jest w nim zawarta negacja tradycyjnej historiografii. Krasicki, zgodnie z oświeceniowym sposobem myślenia odrzuca tradycję mówiącą o legendarnym pochodzeniu Polski. Kolejnym utworem, również poematem heroikomicznym, jest Monachomachia, która ukazała się anonimowo w 1778r. tutaj przedmiotem drwiny są postacie zakonników, ich styl życia niezgodny z jakimkolwiek zasadami, ich głupota, opilstwo, zadufanie w sobie, buta i nieuctwo świętych próżniaków. W wyniku ostrej krytyki z jaką spotkała się Monachomachia wśród zakonników poeta opublikował Antymonachomachię, w której pozornie odwołując zarzuty postawione w poprzednim utworze, jeszcze bardziej je zaostrza.

W 1779 Krasicki przedstawia czytelnikom satyry, w których rozprawia się z różnymi przejawami zła w społeczeństwie. Wiele wspólnego z satyrami mają bajki i przypowieści, które wydane zostały w 1779, zresztą bajki pisał Krasicki do końca życia. Bajki, jak czytamy w książce Mieczysława Klimowicza, „zawierają obraz doświadczeń pokolenia Krasickiego z okresu wielkich prób, jakimi były nieudane reformy państwa, konfederacja barska i pierwszy rozbiór”.

Ale nie tylko śmiech, satyra i negacja były żywiołem Krasickiego. Swą wizję kraju szczęśliwego, społeczeństwa żyjącego w harmonii i zgodzie, niezdemoralizowanego zgubnym wpływem cywilizacji, stworzył poeta w powieści Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki. Bohater utworu, sarmata wyposażony we wszystkie wady swego stanu, przemienia się w człowieka będącego uosobieniem wszelkich cnót. Pomysł na napisanie Mikołaja Doświadczyńskiego przypadków, jak też innej powieści pt. Pan Podstoli wziął się z prac publicystycznych Krasickiego. Pomysły zawarte w tych dwóch utworach mają ścisły związek z moralizatorskimi tendencjami felietonów poety. Powieść Pan Podstoli będąca kontynuacją Mikołaja Doświadczyńskiego przedstawia bohatera, który wprowadza w czyn ideały o społeczeństwie szczęśliwym. W swym folwarku kieruje się zasadami, których Mikołaj nauczył się na wyspie Nipu. Kolejne utwory poety stanowią już margines jego twórczości.

Na krótko przed śmiercią wyjeżdża poeta do Berlina i tam umiera w 1801. Stanisław Potocki napisał niedługo po jego śmierci: Jeżeli kim chełpić się mają prawo zamożne w talenta czasy Stanisława Augusta, to zaiste Krasickim, bo jakożkolwiek sławnemu być mogą imiona Naruszewiczów, Trembeckich, Szymanowskich, Węgierskich, że tylu innych współczesnych pominę pisarzów, góruje nad nimi geniusz Krasickiego i jemu dotąd pierwsze, mianowicie na Parnasie Polskim, przypada miejsce.