Atmosfera - podstawowe informacje

Atmosfera to powłoka zlożona z mieszaniny gazów i aerozoli.

Skład chemiczny powietrza:

Stałe składniki atmosfery: azot, tlen, gazy szlachetne (tj. argon, krypton, ksenon, hel)
Skłądniki zmienne: zależne od ułożenia kuli Ziemskiej itp.. Są to np.. para wodna, dwutlenek węgla, dwutlenek siarki itp..

Aerozole - drobne cząsteczki stałe i ciekłe unoszące się w powietrzu.

Dolne warstwy atmosfery do ok. 80 km jest prawie identyczny, dopiero warstwy wyższe cechuje zmiana składu wraz z wysokością. Gazy cięższe (tlen, azot) zalegają niżej a lżejsze (wodór) wyżej.

Budowa atmosfery oraz zróżnicowanie pionowe temperatur:

Wraz z wzrostem wysokości zmiena się temperatura(spada), ciśnienie i gęstość atmosfery.
Zróżnicowanie pionowe temperatury jest podstawą do wyróżnienia 5 głównych warstw atmosfery: troposfery, stratosfery, mezosfery, termosfery i egzosfery. Są one rozgraniczane przez warstwy przejściowe: tropopauzą, stratopauzą i menopauzą.

TROPOSFERA - najniższa warstwa atmosfery, zróżnicowanie grubości troposfery zależy od siły odśrodkowej, tak więc największa jest na równiku; a także temperatury i ciśnienia; w troposferze zachodzą zjawiska związane z pogodą; zmienia się temperatura, ciśnienie, tworzą się chmury i pada deszcz; co 100 m temp. spada o 0,6*C ; wraz z wzrostem wys. zmniejsza się wilgoć; temp. Z gł. części troposfery wynosi zależnie od pory roku -45*C - -80*C

TROPOPAUZA - koniec spadku temperatury względem wysokości

STRATOSFERA - początkowo temp jest stała, dopiero od 25 km temperatura wzrasta; a w niektórych momentach temperatura może mieć nawet saldo dodatnie; wzrost temperatury jest spowodowane obecnością ozonu; którego w stratosferze jest najwięcej; OZONOSFERA ma bardzo duże znaczenie w życiu człowieka na ziemi; warstwa ta zatrzymuje promieniowanie szkodliwe dla człowieka; gdy obecność ozonu w stratosferze zmniejsza się mamy wówczas do czynienia z “dziurą ozonową”

MEZOSFERA - powyżej 50-55 km; spadek temperatury; najniższe temperatury w całej atmosferze;

MEZOPAUZA - temperatura obniża się nawet do -100*C

TERMOSFERA - występują tam rozrzedzone gazy które są bardzo silnie nagrzane przez promienie słoneczne; wraz ze wzrostem wysokości rośnie temperatura gazu np. 250km to 700*C

EGZOSFERA - rozpraszanie się najlżejszych gazów tj. hel; silne rozrzedzenie gazów;

Głównym źródłem ciepła na Ziemi jest Słońce (tylko 43% energii dociera ze Słońca do Ziemi gdyż większość jest odbijana od chmur lub powstrzymywana przez ozonosferę itp..)
Nagrzewanie się powietrza na Ziemi zależy od długości dnia i wysokości Słońca toteż powietrze zawsze najcieplejsze jest w strefie międzyzwrotnikowej a najzimniejsze w strefie podbiegunowej;

Amplituda temperatury powietrza - różnica między najwyższą i najniższą temperaturą powietrza w danym okresie

Dobowa amplituda temperatury powietrza - różnica między najwyższą i najniższą temperaturą w ciągu doby

Roczna amplituda temperatury powietrza - różnica między najwyższą i najniższą temperaturą w ciągu roku

Amplituda temperatury wody (roczna lub dobowa) jest niższa niż na lądzie.
Klimat morki jest na pomozu polski - ciepłe zimy zimne lata; natomiast klimat kontynentalny jest na wschodzie polski - zimne zimy ciepłe lata;

Na zróżnicowanie temperatury duży wpływ mają prądy morskie:
Prądy ciepłe - sprawiają ze jest ciepło a zimne że jest zimno.

Przymrozek - spadek temperatury powietrza poniżej 0*C podczas gdy średnia dobowa temperatura powietrza jest dodatnia.

Na zróżnicowanie temperatury powietrza na Ziemi wpływają takie czynniki jak:
- wysokość Słońca nad horyzontem;
- nachylenie i eksplozja stoku;
- wysokość nad poziomem morza
- rozmieszczenie zbiorników wodnych;
- układ prądów morskich
- rodzaj pokrycia terenu;

Ciśnienie atmosferyczne i krążenie powietrza na Ziemi:

Ciśnienie atmosferyczne - ciężar słupa powietrza znajdujący się nad jednostką powierzchnią Ziemi; ciśnienie wyrażamy w hektopaskalach (hPa)

Układ niskiego ciśnienia (niż) - obszar o ciśnieniu malejącym ku środkowi
Układ wysokiego ciśnienia (wyż) - obszar o ciśnieniu rosnącym ku środkowy

Wzrost temperatury powietrza powoduje spadek ciśnienia atmosferycznego i na odwrót.

Różnice ciśnienia atmosferycznego powoduje ruch cząsteczek powietrza. Odbywa się od od obszarów o podwyższonym ciśnieniu do obszarów o obniżonym ciśnieniu. Tak powstaje wiatr czyli poziomy przepływ powietrza.

O kierunku wiatru decyduje układ ciśnień oraz Siła Coriolisa - wywołana ruchem obiegowym ziemi, powoduje odchyleniu kierunku wiat runa półkuli północnej w prawo a na południowej w lewo.

Prądy konwekcyjne - pionowe ruchy powietrza;

W warunkach obniżonego ciśnienia powietrze jako lżejsze unosi się tworząc prąd wstępujący natomiast podwyższonemu ciśnieniu towarzyszy opadanie powietrza czyli prąd zstępujący. Wiatry oraz prądy konwekcyjne nazywane są cyrkulacją atmosferyczną.


CYRKULACJA ATMOSFERYCZNA NA ZIEMI:

W strefie równikowej silnie nagrzane i wilgotne powietrze wznosi się. Na wskutek czego prze powierzchni Ziemi powstaje równikowy pas ciszy i niskiego ciśnienia atmosferycznego. Towarzyszą mu obfite opady, które się wzmagają gdy słońce jest w zenicie.


Elementy kształtujące pogodę :
- front atmosferyczny;
- układ ciśnienia atmosferycznego;
- masy powietrza;

Masy powietrza - jest to duża ilość powietrza rozciągająca się nad rozległym i jednolitym obszarze.

* powietrze arktyczne - fale silnych mrozów, opady śniegu, przymrozki jesienią i zimą
* powietrze polarne kontynentalne - pogoda słoneczna i sucha
* powietrze zwrotnikowe kontynentalne - pogoda ciepła i słoneczna
* powietrze polarne morskie - zachmurzenia i deszcz
* powietrze zwrotnikowe morskie - latem obfite opady, zima-odwilże i mgły.