Czym był manieryzm w malarstwie? Opisz to zjawisko opierając się na konkretnych przykładach.

Manieryzmu, będącego owej pracy tematem z pewnością nie można nazwać epoką, ani nawet kierunkiem, czy też wątkiem w sztuce.Za to określenie 'zjawisko' oddaje istotę manieryzmu w pełni.To dlatego że nie stanowił on wartości zupełnie odrębnej od wszystkich pozostałych a był przejściem, korytarzem między tak różnymi i bogatymi epokami jakimi były renesans i barok.W takim wypadku określanie ram czasowych jest wręcz niemożliwe, ponieważ granice manieryzmu są chwiejne.Różnorodne opinie porozrzucane po wszelakich możliwych podręcznikach i albumach pozwalają sądzić iż manieryzm był obecny w sztuce w XVI wieku i z całą pewnością można rzec że został zapoczątkowany i najpełniej wyrażony we wpływajacej na innych twórczości grupy włoskich artystów działącej od 1520 do 1600 roku we Florencji.
Sam termin „maniera”- dziś odbierany nieco negatywnie potrafi wiele powiedzieć o charakterystyce manieryzmu, gdyż w czsach kiedy to nowatorskie zjawisko opanowywało głowy i płótna artystów słowo „maniera” było synonimem stylu, dobrego smaku.
Dorobek manieryzmu nie jest liczny i zawiera się jedynie w malarstwie, niektórzy doszukują się go również w architekturze, ja jednak nie widzę powodu by wyodrębniać architekturę manieryzmu od renesansowej.
Faktem jest, że manieryzm oparł się na renesansie, w mojej opinii jednak tylko w związku z kolejnością epok (no bo jak miałby się ugruntować na jeszcze nie zapoczątkowanym baroku?).
Zjawisko-jak już je nazwaliśmy- manieryzmu nie jest sztampowe, sztywne ani w samej swojej istocie ani w używanych przez niego formach.
Weźmy pod pióro Francesco Parmeggianino (dla przyjaciół parmezan, albo ser) i jego chyba najznamienitsze dzieło Madonna z długą szyją.Tu właśnie uwypukla się ta manierystyczna forma, o której wspomniano wyżej.Lekka, zaskakująca, zwinna i swobodna, ta zwiastująca barok a oparta na renesansie, po prostu manierystyczna.Rzeczą szkoły renesansowej jest tu postać dzieciątka-zdysproporcjonowana i nienaturalna w oczywisty dla oka sposób a umieszona w centrum obrazu na pierwszym planie.Cała kompozycja pozostaje niezrównoważona- obraz wydaje się cięższy po lewej stronie przez układ postaci.W piękny sposób połączył tu Parmeggianino cechy renesansowe i barokowe, poszukując przy tym i malując rzeczy różnorodne, a nie kontrastowe na pierwszy rzut oka.Zestawia on typowo barokową tematykę biblijną z renesansowo świeckim wyglądem Madonny, barokowe ukrycie kompozycji w mroku z renesansowym tłem.To nie jest zwyczajne ani standardowe, daje typowo manierystyczny efekt poszukiwań malarza żyjącego na przełomie wielkich epok.
Idąc dalej, w pełniejsze wyrażenie manierystycznych poszukiwań nieuchronnie natkniemy się na słynnego Domenico Theotokupolusa, bardziej znanego jako El Greco.Jego obraz Zwiastowanie wręcz ocieka niepowtarzalnością i wyjątkowością.Tu już jest nie tylko łączenie jak u parmezana cech epok znajdujących się po obu stronach korytarza, jest też wyodrębnienie manieryzmu niezależnego a także niejako wyrażenie El Greca jako osoby.Przyglądając się kompozycji rzuca się w oczy wyraźna oś i barokowy układ diagonalny.Kiedy przeczytać podręcznik szufladkujący El Greca jako twórcę barokowego w opisie Zwiastowania jako główne cechy przeczytamy uwznioślenie, religijną tematykę, wyraźną akcję i ruch oraz wyraźną niezwykłość roli światła w całości.Właściwie upierając się na przydzielenie tego obrazu do którejś z epok to przyczepiłabym go do baroku, jednak nie sądzę aby mocno się on przy nim trzymał, przez jedną bardzo wyraźną i ważną w odbiorze typowo manierystyczną cechę: efekt podwianych szat wywołujący ogólne wrażenie wręcz Fragonardowskiej lekkości formy.Tak więc z pewnością nie jest to dzieło typowo barokowe, a cechy renesansu nie są w wyraźny sposób dostrzegalne.
Na podstawie przytoczonych przykładów można by więc rzec, że jest kilka cech wyróżniających manieryzm jako niezwykły i wyjątkowy, nigdy więcej w sztuce nie powtórzony i że na pewno jest to kierunek zarówno łączący renesans i barok jak i odrębny w swojej istocie i działaniach.A już na pewno najbardziej zaskakujące w manieryzmie jest to, że nie rozpowszechnił się on i nie usamodzielinił.Dzieje sztuki potoczyłyby się wtedy zupełnie inaczej.