Ojcowski Park Narodowy

Ojcowski Park Narodowy, utworzony w 1956, jest jednym z 23 parków narodowych w Polsce. Znajduje się on w Polsce południowej, w powiecie krakowskim w województwie małopolskim. Obejmuje część Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Obejmuje Dolinę Prądnika i Dolinę Sąspowską wraz z przyległymi częściami wierzchowiny jurajskiej. Jest najmniejszym z polskich parków narodowych. Położony jest na obszarze 4 gmin: Skała, Jerzmanowice-Przeginia, Wielka Wieś, Sułoszowa.
Symbolem Parku jest nietoperz.
Ważniejsze zabytki i inne obiekty
 Ruiny średniowiecznego Zamku w Ojcowie
 Późnorenesansowy Zamek w Pieskowej Skale
 Kaplica "Na Wodzie"
 Pustelnia bł. Salomei na Grodzisku
 Muzeum Ojcowskiego Parku Narodowego im. prof. Wł. Szafera.
Historia
W XIX w. przyroda OPN ponosiła wielkie straty – wycinano całe drzewostany, rozkopywano jaskinie by wydobyć nagromadzony w nich nawóz, odłamywano skalne nacieki. Równocześnie jednak dokonywano tu pierwszych odkryć archeologicznych, naukowcy opisywali rzadkie gatunki roślin i zwierząt, a piękno Doliny Prądnika przyciągało pierwszych turystów. W prasie pojawiały się głosy o konieczności ochrony tego unikalnego przyrodniczo miejsca, a światli ziemianie i przedsiębiorcy starali się zapobiec dalszej jego dewastacji wykupując jego tereny z rąk prywatnych. Amator-archeolog Jan Zawisza, właściciel Ojcowa rozpoczął wykupy od wrocławskich kupców, którzy bez skrupułów wycinali lasy, kontynuował wykupy następny właściciel Jan Krasiński, założona z inicjatywy Adolfa Dygasińskiego spółka akcyjna wykupiła zamek w Pieskowej Skale, pod koniec XIX w. założono muzeum regionalne w Ojcowie.
Starania o ochronę przyrody Doliny Prądnika miały już miejsce przed drugą wojną światową. Projekt utworzenia rezerwatu przyrody w Dolinie Prądnika i Sąspowskiej powstał pod kierunkiem prof. Władysława Szafera już w 1924. Z jego też inicjatywy opracowano pierwszą monografię przyrodniczą Doliny Prądnika i Doliny Sąspowskiej i zaprojektowano pierwszy rezerwat przyrody, który według jego autorów (prof. Szafer i inż. S. Richter) miał służyć nauce jako teren badań naukowych, a dla turystów przygodnie odwiedzających te strony oraz dla letników (...) stanowić źródło niezapomnianych wrażeń estetycznych.
Do utworzenia rezerwatu przed II wojną światową jednak nie doszło, a plany te zaczęły być realizowane dopiero w 1953. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z 14 stycznia 1956utworzono Ojcowski Park Narodowy. Był szóstym z kolei parkiem narodowym w Polsce. W 1981 r. ustanowiono wokół OPN strefę ochronną, tworzoną przez Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych. Po korekcie granic w 1997 r. powierzchnia tej strefy wynosi obecnie 6777 ha.
Rzeźba krajobrazu
Wyróżnia się formy dolinne i wierzchowinowe. Do form dolinnych należą jary o głębokości do 100 m, nieduże dolinki krasowe, wąwozy oraz terasy i stożki (usypiskowe bądź napływowe). Na wznoszącej się ponad dolinami wierzchowinie występują ostańce. Największe doliny to Dolina Prądnika i Dolina Sąspowska. Tworzą one krasowe jary o płaskim dnie i stromych, często pionowych lub nawet podciętych zboczach. Ich dnem stale spływają potoki. Do tych dwóch głównych jarów uchodzi wiele mniejszych i przeważnie bezwodnych dolin bocznych. U wylotu dolin bocznych często tworzą się stożki napływowe spychające potok pod przeciwległy brzeg. Obserwujemy to np. u wylotu Wąwozu Korytania, Wąwozu za Krakowską Bramą i in. Wynikiem kolejnych etapów rozwoju dolin są występujące na zboczach niektórych dolin terasy, pozostałe po nich fragmenty często tworzą ciekawe formy skalne, jak np. Igła Deotymy czy Brama Krakowska. Terasy te były wygodnym miejscem do wznoszenia budowli obronnych, na terasach właśnie zbudowano zamek w Pieskowej Skale i w Ojcowie.