Mięśnie - budowa i funkcje

Układ mięśniowy (ok. 600 mięśni – 40-45% masy ciała):
- Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana (buduje mięśnie szkieletowe; skurcz tych mięśni jest Szybki i zależny od naszej woli).
- Tkanka mięśniowa głodka (buduje mięśnie gładkie; występują one w ściankach naczyń krwionośnych, przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, pęcherza moczowego;
- skurcz jest powolny i długotrwały, niezależny od naszej woli).

Podział mięśni

1. Ze względu na kształt:
- długie (np. kończyn)
- krótkie (np. wokół kręgosłupa)
- szerokie (np. wyścielające ściany klatki piersiowej i brzucha)
- okrężne (np. oczu, ust, odbytu)

2. Ze względu na rodzaj przyczepu:
- dwugłowe (przyczepione do kości rozdwojonym ścięgnem)
- trójgłowe (składają się z 3 części łączących się w jedno ścięgno)
- czworogłowe (składają się z 4 części łączących się w jedno ścięgno)

3. Ze względu na zakres wykonywania ruchów:
- zginacze (umożliwiają zginanie kończyn)
- prostowniki (umożliwiają prostowanie kończyn)
- przywodziciele
- odwodziciele

4. W zależności od położenia:
- mięśnie głowy:
- mięśnie ZWACZOWE (uczestniczą w procesie rozdrabniania i żucia pokarmu)
- mięśnie MIMICZNE (są przyczepione do skóry, zmieniają wyraz i kształt różnych okolic
twarzy)
- mięśnie grzbietu (wpływają na ruchy obręczy kończyny górnej i ramienia, biorą udział w utrzymywaniu pionowej postawy ciała, działają jako pomocnicze mięśnie oddechowe)
- mięśnie klaki piersiowej (uczestniczą w ruchach oddechowych)
- mięsień piersiowy większy (opuszcza, przywodzi i obraca ramię do wewnątrz, jest pomocniczym mięśniem wdechowym)
- mięśnie międzyżebrowe (unoszą i opuszczają żebra, są mięśniami uczestniczącymi w oddychaniu)
- przepona (oddziela jamę brzuszną od jamy klatki piersiowej, jest to mięsień płaski leżący poprzecznie i biorący udział w oddychaniu)
- mięśnie brzucha (są mięśniami wydechowymi, skurcz powoduje obniżenie żeber, są mięśniami ruchowymi tułowia, razem z przeponą tworzą tłocznię brzuszną, przyczyniają się do prawidłowej postawy ciała)
- mięśnie obręczy barkowej (łączą łopatkę i obojczyk z kością ramienną)
- mięśnie kończyny górnej (mięśnie ramienia, przedramienia, mięsnie nadgarstka i dłoni)
- mięśnie obręczy miednicowej i kończyny dolnej (silnie wykształcone i masywne)
- mięśnie obręczy miednicowej (łączą obręcz kończyny dolnej z tułowiem)
- mięśnie kończyny dolnej (mięśnie uda, podudzia i stopy)
- mięśnie stopy (poruszają palcami, usztywniają stopę poprzecznie i podłużnie, podpierają stopę utrzymującą pionową postawę ciała)

Praca mięśni

Mięśnie poprzecznie prążkowane (szkieletowe) zbudowane są z cienkich, długich komórek, zwanych włóknami mięśniowymi, one zaś składają się z kurczliwych włókienek mięśniowych.

Praca mięśni polega na kurczeniu i rozkurczaniu. Źródłem energii niezbędnej do pracy mięśni jest pochodząca z krwi, glukoza.

Do spalania substancji energetycznych potrzebna jest odpowiednia ilość tlenu. Przy niedoborze tlenu, w mięśniach gromadzi się kwas mlekowy. Nadmierne gromadzenie się kwasu mlekowego prowadzi do zakwaszenia mięśni.

Mięśnie wykonują dwa rodzaje pracy:
- dynamiczną (dochodzi do zmiany długości mięśni i przemieszczenia kości względem siebie)
- statyczną (nie następuje przemieszczenie kości względem siebie, lecz zmienia się jedynie napięcie mięśni)

Mięśnie nie pracujące ulegają zanikowi. Rehabilitacja, ćwiczenia fizyczne, powodują przywrócenie mięśniom wcześniejszej sprawności.