Portret Polaków w "Weselu" Wyspiańskiego.

Wielostronne zainteresowania Wyspiańskiego pozwoliły mu dokładnie przyjrzeć się polskiemu społeczeństwu. Wynikiem obserwacji jest "Wesele" będące przekrojowym obrazem narodu polskiego i portretem kilku pokoleń Polaków.

Głównym wątkiem jest uroczystość weselna zaprzyjaźnionego z Wyspiańskim Lucjana Rydla z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną. W weselnej chacie pojawiają się zaproszeni goście, którzy reprezentują środowisko krakowskiej inteligencji i chłopstwa. Ukazanie "bratania się z ludem" jest doskonałym pretekstem do zaprezentowania dwóch warstw polskiego społeczeństwa: inteligencji i chłopów. Wyspiański pokazuje światopogląd, zainteresowania i fascynacje poszczególnych osób kreśląc przy tym zbiorową charakterystykę społeczeństwa.
Młodopolską modę na chłopomanię odzwierciedla małżeństwo Rydla z chłopką. Pan Młody działa pod wpływem zauroczenia urodą swojej wybranki. Chce także mieć możliwość kontaktu z wsią, która dla inteligentów była synonimem spokoju i możliwości wyciszenia. Pan Młody nie zna zupełnie realiów życia wiejskiego, powtarza jedynie stereotypy i powszechne choć nieprawdziwe poglądy.

Zgromadzeni inteligenci dziwią się zainteresowaniem chłopów polityką. Według nich nie jest ona na tyle ciekawa, aby interesować się bieżącymi kwestiami. Dziennikarz ignoruje zaciekawienie Czepca.

Wyspiański pokazuje, jak bardzo chłopi i inteligencja są od siebie oddaleni. Dopiero odbywające się wesele staje się okazją do nawiązania więzi, które mogłyby połączyć tych ludzi. Inteligencja jednak jest bierna - zanurzona w swoim świecie, nierealnych marzeniach, pustych słowach i pozornym patriotyzmie. Nawet jej zainteresowanie wsią jest puste - to jedynie chęć pogoni za modą, a nie prawdziwa ciekawość i sympatia. Chłopi są traktowani z lekceważeniem, chociaż to oni okazują zainteresowanie polityką. Zupełnie inaczej niż przedstawieni inteligenci chłopi nie zamykają się w hermetycznym światku własnej wsi. Są ciekawi świata, otwarci na nowatorskie poglądy, pełni pomysłów. Ale odpychająca postawa inteligentów nie pozwala im zmniejszyć dystansu dzielącego te dwie grupy.

Wyspiański wprowadza do dramatu historyczne postaci, które na stałe zapisały się w polskiej historii, choć ich czyny nie zawsze były bohaterskimi dokonaniami: Stańczyk symbolizujący polityczną mądrość i dalekowzroczne myślenie, Czarny Rycerz (czyli Zawisza Czarny) pragnie nakłonić pogrążona w dekadentyzmie inteligencję do działania, Hetman jest symbolem zdrady - narodowej i klasowej. Przywołane postaci obrazują zarówno wzniosłe jak i niechlubne momenty historii Polski, co jest także ważnym elementem portretu Polaków.

W dramacie następuje kontrastowe zesuwanie przeszłości i teraźniejszości. To pozwala ukazać społeczeństwo polskie - ze wszystkimi jego zaletami i wadami. Według Wyspiańskiego inteligenci są egoistami zapatrzonymi jedynie we własne interesy, nie interesują się sprawami narodowymi, są bierni, apatyczni, gnuśni. Nie chcą także sprzymierzyć się z mieszkańcami wsi, która jest dla nich jedynie skarbnicą odmiennych zwyczajów i barwnego folkloru. Natomiast chętni do działania chłopi, silni i pełni zapału, potrzebują odpowiednich przywódców, którzy poprowadzą ich do walki o wolną ojczyznę. Tymczasem inteligenci, którzy powinni pełnić tę funkcję, nie są zdolni do jej objęcia. Wyspiański pokazuje, jak bardzo różnice dzielą chłopów i inteligencję - do tego stopnia, że w momencie sprzyjającym zorganizowaniu powstania nie są zdolni zjednoczyć swych sił.