Romantyczna wizja świata w oparciu o balladę "Świteź".

Na podstawie ballady Adama Mickiewicza napisz, na czym polega przedstawiona w tym utworze romantyczna wizja świata.

Romantyzm to epoka, która odgrywała na nowo świat uczuć, irracjonalizm i indywidualne "ja" artysty, ukazując dynamiczny obraz świata, często zdeformowany, fragmentaryczny, pełen kontrastów i wewnętrznych napięć, nierzadko zwrócony w stronę narodowej przeszłości i tradycji ludowej. Jednym z XIX-wiecznych poetów, który przyczynił się przez swoją twórczość do rozwoju romantyzmu, jest Adam Mickiewicz. W roku 1822 powstał zbiór "Ballady i romanse", w którym wieszcz przedstawił w bardzo zbliżony sposób w każdym utworze swoją wizję świata. Jednym z dzieł Mickiewicza, bardzo dobrze odzwierciedlającym romantyczne cechy epoki, jest wiersz "Świteź". Mickiewiczowski utwór jest balladą.

Wskazują na to, takie cechy jak: tajemniczość, śpiewność, nastrojowość, ludowe pochodzenie oraz synkretyzm, czyli łączenie w utworze cech z różnych rodzajów literackich.

Ballada "Świteź" dedykowana jest Mirosławowi Wereszczakowi, który staje się dzięki temu adresatem dzieła, Narratorem zaś jest osoba opowiadająca zebrane informacje i zachęcająca do zatrzymywania się w Nowogródku, nad jeziorem Świteź. Utwór rozpoczyna się wyrazem "ktokolwiek", co może oznaczać, że narrator zwraca się do każdego, przypadkowego człowieka. Osoba mówiąca w wierszu zachęca innych do zatrzymania się w Nowogródku:

"Ktokolwiek będziesz w nowogródzkiej stronie, (...)
Wjechawszy, pomnij zatrzymać twe konie."

Narrator przekonuje również do przypatrzneia się jezioru Świteź, zanjdującemu się w pobliżu płużańskiego boru: "byś się przypatrzył jezioru". W strofe pojawia się epitet "ciemny:, co wprowadza nastrój gorzy i działa na wyobraźnię każdego czytelnika. Druga zwrotka opisuje uroki jeziora Świteź. Narrator nadaje wodzie cechy tajemnicze. Uzyskuje taki efekt dzięki ukzaniu gęstego ciemnego boru wokół rozprzestrzeniajacej się tafli jeziora, której jest przejrzyste jak lód:

"Świteź tam jasne rozprzestrzenia łona (...)
Gęstą po bokach puszczą oczerniona."

W kolejnej strofie narrator stwierdza, że przebywajć nad jeziorem w nocy i przypatrując się wodzie, można zobaczyć odbijające się w przejrzystej tafli gwiazdy i księżyc. W tej zwrotki dowiadujemy się, że woda jest zdolna do odbijania kształtów. Narrator, dzięki ukazaniu Świtezi w porzej nocnej nadaje jej cechy tajemnicze oraz uzyskuje nastrój grozy. W piątej strofie osoba mówiąca w wierszu stwierdza, że będąc nad jeziorem i nie dostrzegając przeciwnego brzegu oraz nie odróżniając dna od szczytu wody, można poczuć się jak w środku niebokręgu bądź w otchłani błękitu.

W zwrotce tej dostrzegamy piękno jeziora, które stwarza warunki do osiągnięcia spokoju wewnętrznego.
Odpowiednia gra kolorem błękitnym pobudza wyobraźnię czytelnika. Dzięki swoim cechom natura buduje nastrój cudowności. W strofie kolejnej narrator pokazuje, że jezioro nie zawsze spokojne, bowiem okazuje się, że czasai gwałtownie szumi. Odgłosy te przypominają niejaki gwar:

"Nieraz śród wody gwar jakoby w mieście."

Ze Świtezi wydobywają się dodatkowo odgłosy walczących ze sobą ludzi ("zgiełk walczących"), wrzaski kobiet ("wrzaski niewieście"); chrzęst zbroi ("zbrój chrzęsty"); silne bicie dzwonów ("dzwonów gwałt"). Jezioro wzbudza się, by po chwili znowu się "uspokoić" i "złagodnieć"- "nagle dym spada, hałas się uśmiecha".

Na brzegu słychać już tylko szum jodeł, a z wody wydobywają się ciche modlitwy kobiet:

"Na brzegach tylko szum jodły,
W wodach gadanie cichego pacierza,
I dziewic żałosne modły."

Ostatnia strofa zarówno rozpoczyna się jak i kończy pytaniem retorycznym. Na początku osoba mówiąca w wierszu bulwersuje się: "co to ma znaczyć?" i stwierdza, że ludzie wypowiadają bezwartościowe, niepewne historie: "różni różne plotą". Tak naprawdę opowiadają tylko to, co usłyszą od innych, bo sami nie wiedzą, co kryje w sobie jezioro. Kończąc balladę narrator zadaje sobie pytanie, kto z tych ludzi odgadnie prawdę o Świtezi.

Dzięki ostatniej strofie dowiadujemy się, że relacjonujący dąży do prawdy, ponieważ sam ma zawężoną wiedzę. Użyty w ostatniej strofie zwrot "prostota" ma w kulturze ludowej wyjątkową wartość. Romantycy uważali bowiem, że prości ludzie przechowywali wiedzę zapomnianą przez uczonych i, zrośnięci z naturą, znają prastare mądrości.

W utworze "Świteź" Adama Mickiewicza świat został przesycony tajemniczością, magią, nastrojowością. Dzięki temu stał się nadprzyrodzony. Dzieło Mickiewicza jest typową balladą romantyczną, zawiera bardzo dużo ważnych cech romantycznych, między innymi nawiązuje do twórczości ludowej, posiada elementy mowy potocznej. Świat przedstawiany w romantycznych utworach, nie tylko mickiewiczowskich, jest tajemniczy i w ten sposób skłania czytelnika jakiegoś utworu do myślenia, zastanowienia się w dogłębny sposób nad sensem zapisanych słów. Świat ten jest również bardzo dynamiczny, przechodzi z jednej skrajności w drugą, co chwilę się zmienia.