Pierwotniaki

1. Wiciowce.
Pierwotniaki poruszające się za pomocą wici, zwykle są to jednorodne haplonty, rozmnażającymi się przez podział podłużny. Ich substancje zapasowe to wielocukry: skrobia, paramylon i pochodne tłuszczów (leukozyna). Większość wiciowców posiada wodniczki tętniące. Najbardziej znane to eugleny oraz bruzdnice. Wśród wiciowców zwierzęcych jest dużo gatunków pasożytniczych.:
a) świdrowce- występują w Afryce (gambijski i rodezyjski) i są pasożytami krwi ssaków, wywołują śpiączkę, przenosicielem tych pasożytów są różne gatunki much tse-tse. Świdrowiec Trypanosoma cruzi występuje dość pospolicie w Ameryce Południowej, wywołuje chorobę Chagasa, jego przenosicielami są różne gatunki pluskwiaków, choroba Chagasa objawia się arytmią i zapaleniem serca.
b) Leishmanie- pasożyty człowieka np. Leishmania tropica powoduje rozwój tzw. pendynki, choroba skóry, rozpowszechniona w pasie między zwrotnikowym, przenoszą ją moskity.
c) Lamblia- pasożyt człowieka i szczura, wywołuje choroby wątroby, dwunastnicy i trzustki
d) Rzęsistek pochwowy- pasożyt dróg rodnych kobiet, wywołuje rzęsiskowicę, przenoszony drogą płciową, przyczyna to brak higieny.
2. Zarodziowce.
Jedno- lub wielokomórkowe pierwotniaki, poruszające się przy pomocy nibynóżek (ameby, otwornice, promienice). Niektóre okryte są pancerzykami wapiennymi lub krzemowymi. Ameba z gatunku Entamoeba coli jest zasadniczo nieszkodliwym mieszkańcem naszych jelit, ale ameba czerwonki jest groźnym pasożytem jelita grubego, w zaatakowanym miejscu powstają owrzodzenia, czego skutkiem są silne krwawe biegunki. Zarażenia najczęściej występują w krajach tropikalnych, głównie na skutek braku higieny.
3. Sporowce
Haploidalne pasożyty o uproszczonej budowie, często przechodzą złożone cykle rozwojowe np. zarodziec malarii dla którego człowiek jest żywicielem pośrednim, przenosi go komar widliszek który wprowadza go do obiegu krwi przez ukucie, potem zarodziec osadza się w wątrobie osoby zaatakowanej, tam przez podziały mitotyczne dzieli się na inne, zaś te wnikają potem do krwinek czerwonych i zapoczątkowują tzw. stadium wewnątrzkrwinkowe rozwoju. Dojrzewające formy wewnątrzkrwinkowe prowadzą do uszkodzenia wielu erytrocytów. Wydostające się komórki pasożyta atakują kolejne krwinki czerwone, dzielą się i niemal jednocześnie dojrzewają. Cykl ten powtarza się rytmicznie. Nazwa malaria trzeciaczka bierze się stąd że ataki choroby powtarzają się co trzeci dzień. Po kilku pokoleniach bezpłciowych część form wewnątrzkrwinkowych przekształca się w gametocyty. W ciele komara który wyssał krew zarażonego człowieka, część z nich przekształci się w zróżnicowane morfologicznie gamety, po zapłodnieniu powstaje diploidalna ruchliwa zygota. Innym pasożytem jest Toxoplasma gondii, pasożyt kotów (żywiciele ostateczni) oraz niektórych ptaków i ssaków. Zarazić się może także człowiek, ale nie wywołuje on u niego żadnych groźnych objawów, jest jednak bardzo niebezpieczny dla rozwijającego się płodu.
4. Orzęski
Najwyżej uorganizowana grupa pierwotniaków, np. pantofelek, trąbik, małżynek, wirczyk.