Odżywianie się organizmów cudzożywnych

Każdy organizm potrzebuje pokarmu – niektóre potrafią wytworzyć go z wody, CO2 i soli mineralnych (organizmy samożywne), inne muszą pobrać go z otoczenia (organizmy cudzożywne).

Organizmy cudzożywne dzieli się na dwie grupy – potrzebujące tylko jednego związku organicznego (produkują z nich im potrzebne zw. organiczne) oraz liczniejszą – gdzie organizm musi otrzymywać aminokwasy, nukleotydy, kwasy tłuszczowe, witaminy itd.

Ze względu na to, co organizm spożywa dzieli się je na biofagi, saprobionty oraz pasożyty.

1. Biofagi
Biofagi to organizmy odżywiające się tkankami (czasem całymi organizmami).
Należą do nich zwierzęta roślino-, mięso- i wszystkożerne. Zalicza się do nich także rośliny owadożerne.

2. Saprobionty
Saprofity (inaczej zwane roztoczami) wydzielają enzymy trawienne na zewnątrz komórki, do środowiska, a następnie wchłaniają produkty trawienia. W ten sposób wytwarzają z odpadów organicznych bądź obumarłych organizmów składniki mineralne.
Saprofagi to drobne zwierzęta bezkręgowe, które żyją w glebie, ściółce leśnej, mułach i w wodzie.

3. Pasożyty
Pasożyty zewnętrzne żyją na innych roślinach (zwierzętach), za pomocą przyssawek (lub innych narządów czepnych) przytwierdzają się do skóry żywiciela i pobierają z niego pokarm.
Jako przykład można podać np. pijawki, kleszcze, komary, pchły, jako półpasożyta – jemiołę.

Natomiast pasożyty wewnętrzne odżywiają się komórkami i tkankami organizmu żywiciela lub wchłaniają strawiony pokarm.

Aby zwierzę mogło w jakiś sposób wykorzystać produkty spożywcze, które pochłonęło musi potrafić je przerobić. Proces przerobu pokarmu nazywany jest trawieniem.

Każdy organizm ma na to jakiś swój sposób – człowiek trawi jedzenie w żołądku, stułbia rozkłada pokarm częściowo w jamie trawiennej, częściowo w wodniczkach pokarmowych, u glisty ludzkiej przewód pokarmowy ciągnie się wzdłuż całego ciała w postaci cienkiej rurki.

W celu wykorzystania jak największej ilości pokarmu pojawiły się gruczoły trawienne, które wydzielają substancje pomagające w trawieniu, enzymy trawienne (trzustka, ślinianki) oraz substancje ułatwiające przesuwanie się pokarmu w przewodzie pokarmów (ślinianki).

Oczywiście największy wpływ na budowę układu pokarmowego ma rodzaj pobieranego pokarmu.

Każde zwierzę jest przystosowane do spożywania swojego pokarmu. Wieloryb ma u podniebienia fiszbiny, które zagęszczają pokarm, motyle mają długą trąbkę, dzięki której mogą dostać się do każdego miodnika, muchy za pomocą krótkiego języczka zlizują pokarm płynny, komary, wszy, pluskwy i inne owady gryzące wyposażone są w aparat kłująco-ssący, dzięki któremu pobierają pokarm z tkanek zwierzęcych.