"Blask pereł" – sztuka Baroku

1. Barok – kierunek w literaturze, archtekturze, rzeźbie i malarstwie w XVII i początkach XVIII wieku został zapoczątkowany we Włoszech. Odznaczał się przepycham i dynamizmem form oraz bogactwem dekoracji. Barok można podzielić na 3 główne okresy:
- Barok klasyczny - umiarkowany nurt inspirowany duchem kontrreformacji, nawiązujący do sztuki Palladia i Vignoli występował we Francji, w krajach protestanckich, a także Rosji. Był nawiązaniem do antyku.
- Barok bogaty - powstał we Włoszech, skąd rozprzestrzenił się na kraje Europy środkowej oraz katolicką Flandrię i Hiszpanię. Charakteryzował się poszukiwaniem skomplikowanych form architektonicznych, a całe wnętrza ogarnął przepych dekoracji.
- Rokoko - ostatnia faza baroku, rozwinęła się we Francji (ok. 1720-1770 r.) za panowania Ludwika XV. Rokoko opanowało przede wszystkim architekturę wnętrz, rzeźbę malarstwo i zdobnictwo. Bogactwo wyposażenia z zasady nie wyr chodziło na zewnątrz budynku.

2. Cechy baroku: bogactwo środków, kontrast, ruch, punktowe oświetlenie, emocjonalność, łączenie różnych elementów, tematyka mitologiczna i religijna, dynamika, ekspresja, ukośne kierunki, duża rola kolorów (zwykle ponure).

3. Architekci baroku:
- Giacomo della Porta (1540 - 1604) – włoski architekt i rzeźbiarz, Zaprojektował w Rzymie fasadę kościoła jezuitów Il Gesù, która stała się wzorem dla świątyń jezuickich w całej Europie.
Fasada kościoła Il Gesù w Rzymie

- Francesco Borromini (1599 - 1667) – włoski architekt barokowy. Stworzył odrębny styl niespokojny i malowniczy, a przy tym wyrafinowany i chłodny. Jako pierwszy wybudował kościół barokowy z fasadą w kształcie fali - kościół San Carlo alle Quattro Fontane.
Fasada Kościoła San Carlo alle Quattro Fontane

- Carlo Maderno (1556 - 1629 ) - architekt włoski, główny projektant i wykonawca fasady Bazyliki św. Piotra w Rzymie. Reprezentant wczesnego baroku rzymskiego.
Fasada Bazyliki św. Piotra w Rzymie

4. Pałace i zamki – barok przyniósł wiele rozwiązań co do wyglądów zamków. Gdy dawnej budowano masywne, obronne budowle w baroku postawiono na wygląd. Brzydkie i mało zróżnicowane kształtem budynki odeszły w niepamięć, a zastąpiono je nowoczesnymi wielokątnymi fasadami. Znane z tamtego czasu zamki i pałace to:
- Pałac w Wersalu - został wzniesiony na polecenie Ludwika XIII. Początkowo miał on pełnić rolę pałacu myśliwskiego. Za panowania Ludwika XIV zaczęła się jego rozbudowa, która zakończyła się w 1690 r. Zaprojektowano tam wspaniałe ogrody. Jules Hardouin-Mansart (1646 - 1708) – architekt francuski, brał udział przy projektowaniu rozbudowy pałacu w Wersalu.
- Pałac Carski w Siole (Rosja) - kompleks pałacowo-parkowo założony w XVIII wieku, rezydencja carów. Obecnie zespół znajduje się na terenie miasta Puszkin.
- Fontanna di Trevi – najbardziej znana barokowa fontanna Rzymu. Została zbudowana z inicjatywy Klemensa XII.

5. Artyści baroku:
- Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571 - 1610) - włoski malarz epoki baroku.
Nawrócenie św. Pawła

- Artemisia Gentileschi (1593 - 1652) - włoska malarka reprezentująca wczesny barok.
Judyta obcinająca głowę Holofernesowi

- Jacopo Tintoretto (1518 - 1594) - malarz włoski, manierysta.
Ostatnia Wieczerza

- Bartolomé Estéban Murillo (1617 - 1682) - barokowy malarz hiszpański.
Mały żebrak

- Diego Velázquez, (1599 - 1660) - malarz hiszpański epoki baroku, portrecista.
Infantaka Małgorzata

- Peter Paul Rubens (1577 - 1640) – malarz flamandzki, jeden z najwybitniejszych artystów epoki baroku.
Ukrzyżowanie

- Jacob Jordaens (1593 - 1678) - malarz flamandzki, przedstawicielem flamandzkiego malarstwa barokowego.
Satyr i wieśniak

- Rembrandt Harmenszoon van Rijn (1606 - 1669) – holenderski malarz, rysownik i grafik. Uważany powszechnie za jednego z największych artystów europejskich. W realny sposób przedstawiał naturę, degradował człowieka i pokazywał jego słabe strony.
Straż nocna Lekcja antomii doktora Tulpa

- Jan Vermeer van Delft (1632 - 1675 ) – malarz holenderski. Malował przede wszystkim sceny rodzajowe, wykorzystując mistrzowsko grę świateł.
Dziewczyna z perłą Dama w czerwonym kapelusz

- Georges de La Tour (1593 - 1652) - malarz francuski okresu baroku.
Maria Magdelaena Pokutująca

- Tomasz Dolabella, Tommaso Dolabella (1570 - 1650) - malarz włoski, jeden z głównych twórców malarstwa barokowego w Polsce.
Portret Stanisława Tęczyńskiego

- Jerzy Daniel Schultz (1615 - 1683) - polski malarz. Malował realistyczne portrety królewskie i magnackie oraz obrazy religijne i animalistyczne.
Chrystus u Marii i Marty

- Giovanni Lorenzo Bernini zw. Gianlorenzo (1598 - 1680) - włoski rzeźbiarz, architekt, malarz; jeden z najwybitniejszych artystów baroku.
Apollo i Dafne Porwanie Pozerpiny przez Neptuna

6. Taniec śmierci w epoce baroku - w epoce baroku powraca popularność średniowiecznych motywów tańca i triumfu śmierci. Na przykład w Polsce powstają obrazy tego typu, jak taniec śmierci w Kościele Bernardynów w Krakowie.

7. Portret trumienny – realistyczna podobizna osoby zmarłej. Malarstwo to było najbardziej popularne w XVII i XVIII wieku wśród szlachty.

8. Przykłady budowli barokowych w Krakowie:
- Kościół św. Piotra i Pawła
- Kościół św. Anny
- Kościół Przemieniania Pańskiego
- Kościół św. Marcina

» ryzalit – występ z lica w elewacji budynku w jego części środkowej, bocznej lub narożnej, prowadzony od fundamentów po dach, np. Wilanów, Wersal, Kościół Św. Pawła i Św. Piotra