1. Pozycja Wielkich Mocarstw w latach 1871-1914. Austro-Węgry, Francja, Wielka Brytania, Rosja i Niemcy.
Od września 1814 roku do czerwca 1815 roku odbył się Kongres Wiedeński. Mówiono o sytuacji w Europie po upadku Napoleona. W kongresie brała udział Austria, Wielka Brytania, Rosja i Prusy (w 1815 roku były to Prusy Fryderyka Wilhelma III i Fryderyka Wilhelma IV). Francja na kongresie była to ta sprzed okresu napoleońskiego. Pierwszym hasłem kongresu była restauracja, czyli powrót na trony dawnych władców zrzuconych przez Napoleona. Na tronie francuskim zasiedli Burbonowie, Ludwik XVIII. Drugim hasłem był legitymizm, legalny powrót do rządów. Trzecie hasło to równowaga europejska. Zabiegała o to Wielka Brytania, aby żadne państwo nie było na tyle silne, aby jej zagrozić.
Skutki Kongresu Wiedeńskiego:
1. Burbonowie na tronie Francji.
2. Francja wróciła do granic sprzed 1792 roku.
3. Belgię połączono z Holandią tworząc Królestwo Niderlandów.
4. Norwegię oderwano od Danii i przyznano Szwecji.
5. Na Półwyspie Apenińskim przywrócono poprzedni stan, czyli rozbite Włochy, bez państwowości. Wenecja do Austrii, Genua do Królestwa Sardynii.
6. Zlikwidowano Księstwo Warszawskie, powstało Królestwo Polskie pod auspicjami Cara Rosji Aleksandra I. Z pozostałych części Księstwa Warszawskiego utworzono Księstwo Poznańskie, które weszło w skład Prus.
7. Powiększono terytorium Bawarii.
8. Utworzono na Kongresie Wiedeńskim Związek Niemiecki składający się z 35 państw niemieckich i czterech wolnych miast. Na czele tego związku postawiono Austrię.
9. Powołano Święte Przymierze, które miało stać na straży Status wypracowanego na kongresie. W skład przymierza weszły Austria., Prusy, Rosja, później Francja. Nie weszła Wielka Brytania, Turcja.
W czasie trwania Świętego Przymierza doszło między innymi do:
- 1848 Wiosna Ludów
- 1861 zjednoczenie Włoch
- 1871 zjednoczenie Niemiec. Zjednoczone Niemcy, silne i potężne państwo zagrażające innym państwom w Europie.
I. AUSTRO - WĘGRY
W 1867 roku powstaje monarchia dualistyczna Austro-Węgry. W 1866 roku doszło do wojny Austrii z Prusami. Austria tę wojnę przegrała. Doszło do osłabienia państwa. Dopuszczono do współrządów jeden naród, Węgrów.
Wspólne instytucje dla tej monarchii:
1. Wspólny Monarcha, był nim Franciszek Józef (rządził od 1848 do 1916 roku, równie długo spośród innych monarchów rządziła Królowa Brytyjska Wiktoria od 1837 do 1901 roku). Franciszek Józef był też Królem Węgier.
2. Wspólna armia, wojsko.
3. Wspólna polityka zagraniczna, wspólne finanse.
4. Wspólny parlament, Izba Panów i Izba Posłów. Ordynacja wyborcza do parlamentu była wyjątkowo zacofana jak na warunki XIX wieku, bowiem wybory odbywały się w czterech kuriach:
- pierwsza kuria wielkiej własności ziemskiej
- druga kuria izb handlowych-przemysłowych
- trzecia kuria miejska
- czwarta kuria wiejska
Głosy nie były równe. Olbrzymie dysproporcje polegały na tym, że np. pierwsza kuria z 4505 wyborców wybierało 85 posłów, natomiast czwarta kuria wiejska z miliona wyborców wybierała 129 posłów. Kuria pierwsza i druga decydowała o kształcie parlamentu. Akty prawne wydawał cesarz, kontrasygnata odpowiedniego ministra. Decydujący głos miał cesarz, który zajmował się sprawami państwowymi.
Następstwo tronu. Cesarz Franciszek Józef, wywodził się z monarchii habsburskiej. Rządził do 1916 roku, po nim cesarzem został Karol. Żoną cesarza Franciszka Józefa była Elżbieta z którą miał syna Rudolfa. Rudolf miał dzieci, w 1897 roku związał się z inną kobietą. W 1889 roku w zamku Rudolfa Mayerlingu z kochankę 17-letnią baronówną Marią von Vetsera popełnili samobójstwo. Otwartą sprawą pozostała sprawa następcy tronu. Jego żona Sisi w 1898 roku została zasztyletowana przez anarchistę włoskiego. W kolejce do tronu był brat cesarza Karol Ludwik, jednak i on umarł. Syn Karola Ludwika Franciszek Ferdynand i jego żona Zofia zostają zamordowani w Sarajewie. Franciszek Ferdynand nie cieszył się poparciem Austriaków i Węgrów. Chciał monarchii federalistycznej, ponadto zakochał się Czeszce Zofii Chotek. Zagroził Franciszkowi Józefowi, że nie przyjmie tronu jak nie wyrazi on zgody na ich małżeństwo. Cesarz zgodził się pod warunkiem, że dzieci z ich małżeństwa nie będą miały prawa dziedziczenia tronu. Następny w kolejności do tronu był brat Franciszka Ferdynanda, Otto. Kolejnym był syn Otta, Karol, który został cesarzem w 1916 roku, ale w 1918 roku po I Wojnie Światowej monarchia się rozpadła.
Problem narodowościowy. Najpoważniejszym problemem monarchii był problem narodowościowy. Monarchia liczyła 51 milionów obywateli. Skład narodowościowy monarchii:
- 22 miliony Austriacy
- 6,5 miliona Węgrzy
- 7 milionów Chorwatów, Słoweńców i Serbów
- 6 milionów Czesi i Słowacy
- 5,5 miliona Polaków
- 4 miliony Ukraińców
- 3,5 miliona Rumunów
- 1 milion Włochów
Była tez ludność żydowska. W monarchii panował antysemityzm. Językiem urzędowym był język niemiecki. Narody nie doznawała „germanizacji”, nie narzucano jej. Doszło do „madziaryzacji”, narzucania wpływów węgierskich nad częścią cesarstwa w której Węgrzy sprawowali kontrolę.
Kwestia gospodarcza, kształt rządów. W cesarstwie Austro-Węgierskim w latach 1867-1914 były trzy gabinety:
1. Pierwszy gabinet (1867-1879) tzw. etap rządów liberalnej burżuazji. Na czele tego rządu stał Adolf Auersperg. Był to rząd, który domagał się państwa ściśle scentralizowanego, unifikacji państwa dualistycznego. Gabinet ten przeprowadził kilka reform w tym kierunku:
a. w 1873 roku wprowadził bezpośrednie wybory do Rady Państwa
b. wprowadził nowy Kodeks Karny
c. liberalna burżuazja doprowadziła do skasowania ustawy o lichwie, powstała możliwość tworzenia spółek, udzielania i brania kredytów
d. liberalizacja w stosunkach z Kościołem Katolickim.
W okresie rządów tego gabinetu doszło do „starcia” z narodowością Czeską. Czesi domagali się współrządów, chcieli państwa Austro-Węgrów-Czech, monarchii trialistycznej. W 1878 doszło do Kongresu Berlińskiego w wyniku którego Austro-Węgry mogły zaanektować Bośnię i Hercegowinę. Rząd Auersperga był temu przeciwny. Państwo nie byłoby scentralizowane. Jednak większość posłów przegłosowała aneksję Bośni i Hercegowiny. Przyczyną dymisji rządu Auersperga był problem Bośni i Hercegowiny. Bośnia i Hercegowina była w granicach Turcji, administrowane przez Austro-Węgry. W 1879 roku rząd Auersperga podał się do dymisji.
2. Drugi gabinet (1879-1893) na czele którego stanął Edward Toaffe. Był to etap rządów konserwatystów. Konserwatystów niemieckich, polskich i czeskich. Okres rządów „żelaznego pierścienia”. Popierała go różna część monarchii. Ministrem sprawiedliwości był Czech Alojzy Prażak, ministrem skarbu był Polak Julian Dunajewski, który to doprowadził do istotnych reform finansowych. Był to gabinet nastawiony najbardziej profederalistycznie. Uniwersytet w Pradze podzielono na część czeską i niemiecką.
3. Trzeci gabinet (1895-1897), rząd na czele którego stanął Kazimierz Badeni. Były to „polskie” rządy w Wiedniu. Badeni był tez ministrem spraw wewnętrznych, ministrem spraw zagranicznych był Agenor Gołuchowski, ministrem skarbu Leon Biliński. Gabinetowi stawiano wielkie zadania, reforma prawa wyborczego, rozwiązanie kwestii czeskiej. Reforma prawa wyborczego polegała na utworzeniu piątej kurii, dla tych wszystkich, którzy do tej pory nie mieli prawa głosu. Wybory były powszechne, ale nie równe. Ustawa o powszechnym i równym prawie wyborczym weszła w życie w 1907 roku. Kwestia języka czeskiego jako urzędowego, wydano w tej materii rozporządzenia dla Czech i Moraw. Wszyscy urzędnicy na terenie Czech i Moraw do tej pory musieli znać język niemiecki, teraz dwa języki niemiecki i czeski. Otrzymali dwa lata na naukę języka. Urzędnicy niemieccy musieli uczyć się języka czeskiego. Z tego właśnie powodu upadł rząd.
Polityka zagraniczna. Austro-Węgry jako pierwsze wypowiadają wojnę Serbii. W Wiedniu nie cieszono się, panowała nostalgia. I Wojna Światowa przyniosła rozpad monarchii austro-węgierskiej.
II. FRANCJA
Zgodnie z zasadami legitymizmu i restauracji, zgodnie z ustaleniami z Kongresu Wiedeńskiego na tron wstępuje Ludwik XVIII. W kraju panował zamęt. Król uchwalił konstytucję, która nikogo nie zadawalała, monarchistom była zbędna, dla przeciwników monarchistów ułomna i bez znaczenia. Zapanował „biały terror”. Wspominano z nostalgia Napoleona. Napoleon wraca z Elby do Francji na sto dni, po czym na tron wraca Ludwik XVIII, który stwarza pozory konstytucjonalizmu, nie potrafi nadal zapanować nad sytuacją w kraju. W związku z tym w 1824 roku na tronie Francji zasiada Karol X. Postanawia on swoje rządy oprzeć na arystokracji i duchowieństwie. Zaczęto we Francji ograniczać resztki swobód obywatelskich. W kraju tym były trzy stany, stan duchowny, szlachecki i stan trzeci (bardzo bogata burżuazja, biedacy, nędzarze, lumpenproletariat). Szlachta była uzależniona od bogatej burżuazji ze stanu trzeciego. Burżuazja miała pieniądze, ale nie miała władzy. Próbowała dogadać się z arystokracją, która gardziła burżuazją. Burżuazja postanowiła walczyć. W lipcu 1830 roku wybuchła Rewolucja Lipcowa. Obalono Burbonów, na czele państwa postawiono Ludwika Filipa I Orleańskiego. Był to król marionetkowy, państwem rządziła burżuazja. Ustalała cenzusy wyborcze, decydowała o polityce gospodarczej, wewnętrznej i zewnętrznej Francji. Poprawiła się sytuacja gospodarcza, rozwijał się przemysł. W 1840 roku dobra sytuacja się zachwiała, król był „królem burżuazji”, a nie wszystkich Francuzów. W lutym 1848 roku we Francji dochodzi do „Wiosny Ludów”. Zmuszono Filipa I Orleańskiego do abdykacji. W 1948 roku Francuzi domagali się wprowadzenia rządów republikańskich, ustanowienia republiki. W 1848 roku obalono monarchię i proklamowano II Republikę. Wydarzenia w 1848 roku w różnych państwach przebiegały pod innymi hasłami. We Francji obalenie monarchii i wprowadzenie republiki. Polacy domagali się własnego państwa. Wiosna Ludów jest wyznacznikiem świadomości narodowej i politycznej. W 1848 roku proklamowana jest II Republika, prezydentem zostaje Ludwik Napoleon Bonaparte, który w grudniu 1851 roku dokonał zamachu stanu i w styczniu 1852 roku ogłasza się cesarzem jako Napoleon III. Proklamuje drugie cesarstwo we Francji (II Cesarstwo 1852-1870, gdy Napoleon III dostanie się do niewoli pod Sedanem, przegrywa wojnę z Prusami). Usunięto symbole republiki, ograniczono system parlamentarny, ograniczono wolność prasy i swobód obywatelskich. Był to jednak bardzo dobry okres dla rozwoju gospodarczego. Francja przechodzi od gospodarki protekcjonalizmu do gospodarki liberalizmu gospodarczego. Francja podpisuje bardzo korzystny układ handlowy z Wielka Brytanią, rozwija się przemysł i bankowość.
W okresie III Republiki Francja miała konflikty wewnętrzne, między innymi aferę panamską i sprawę Dreyfusa:
- Afera panamska. Ferdynand De Lesseps (inicjator przekopania Kanału Sueskiego na Bliskim Wschodzie) chciał powtórzyć sukces Kanału Sueskiego, przekopując nowy kanał w Panamie, który połączyłby Ocean Atlantycki z Oceanem Spokojnym. W 1880 roku założono spółkę dla budowy tego kanału. Zabrakło funduszy, wypuszczono więc obligacje loteryjne. Do tego trzeba było uchwały parlamentu, wówczas na jaw wyszły afery korupcyjne związane z tym przedsięwzięciem.
- Sprawa Dreyfusa. W 1894 roku aresztowano kapitana Alfreda Dreyfusa (był Alzatczykiem pochodzenia żydowskiego). Oskarżono go o szpiegostwo na rzecz Niemiec. Osądzony przez Sąd Wojskowy skazany został na więzienie, dożywotnie zesłanie. Wysłano go na Wyspę Diabelska na Gujanie Francuskiej. Dwa lata później pułkownik Pisquart, szef kontrwywiadu złożył ministrowi wojny dokument, potwierdzający niewinność Dreyfusa (prawdziwym szpiegiem był oficer Esterhazy). Dowództwo obawiając się kompromitacji nie wznowiło sprawy Dreyfusa, co tylko pogorszyło sprawę. Cała Francja żyła sprawą Dreyfusa. Społeczeństwo podzieliło się na dwa obozy, antydreyfusistów i dreyfusistów. Antydreyfusiści stali na stanowisku, że wszelka obrona Dreyfusa godzi w honor armii francuskiej i nie należy jej podejmować. Do antydreyfusistów zaliczali się monarchiści, nacjonaliści, antysemici i część katolików. Natomiast dreyfusiści głośno domagali się uniewinnienia, gdyż wyrządzono krzywdę. Do dreyfusistów należeli socjaliści, część burżuazji, inteligencja, ta część katolików, która nie popierała antydreyfusistów. Wśród dreyfusistów był Emil Zola. Poszedł na rok do więzienia, za to, że opowiadał się za Dreyfusem. Władze wojskowe zdecydowały się rozpatrzyć jeszcze raz sprawę Dreyfusa. Sąd wojskowy stwierdził, że jest winny, doszukano się pewnych elementów łagodzących. Skazano go ponownie, ale na 10 lat więzienia we Francji. Ponownie rozpatrzono jego sprawę i w końcu go uniewinniono. W 1906 roku został oficjalnie uniewinniony i otrzymał Legię Honorową.
W 1870 roku Napoleon II dostał się do niewoli. Klęska Francji w wojnie z Prusami. Skutkiem tej klęski był upadek II Cesarstwa i w 1870 roku proklamowano III Republikę. W Paryżu jednak nie było spokoju. Gwardia wystąpiła przeciwko rządowi. Powstaje Komuna Paryska, nowa władza, która odrzuciła monteskiuszowski podział władzy, a sama była próbą połączenia władzy ustawodawczej z wykonawczą. W maju 1871 roku rozgorzały w Paryżu krwawe walki, w wyniku których po 72 dniach istnienia Komuna Paryska upadła. Dochodzi do kolejnych przepychanek, a spór między monarchistami, a republikanami o nową formę rządów rozstrzygnęła konstytucja z 1875 roku sankcjonując republikę z silną prezydenturą i dwuizbowym parlamentem. Znamienną cechą tej konstytucji była silna centralizacja państwa. O życiu politycznym decydowała burżuazja. Francja miała charakter kraju rolniczego, 69% społeczeństwa to chłopi (1872). W 1900 roku chłopi stanowili 59% ogółu ludności. Pod względem politycznym chłopi popierali początkowo monarchistów, a później przeorientowali się na republikanów. Ludność robotnicza we Francji w 1872 roku liczyła 23% ogółu społeczeństwa. Największe skupiska ludności robotniczej to okolice Paryża, północne i wschodnie departamenty Francji. Położenie robotników było ciężkie, zawiązywały się organizacje robotnicze walczące o poprawę ich bytu. W 1879 roku powstaje Francuska Partia Robotnicza. W ruchu robotniczym nie ma jednolitości. Francuska Partia Robotnicza rozpada się na:
- Kolektywistów, którzy domagali się uspołecznienia środków produkcji
- Posybilistów, którzy domagali się reform możliwych do przeprowadzenia przez rząd dla poprawy bytu robotników
- Blankistów, którzy skupiali się wokół walki politycznej, zapowiadali zdobycie i przejęcie władzy wręcz siłą.
To rozbicie istniało do 1905 roku. W kwietniu 1905 roku dochodzi do zjednoczenia tych trzech odłamów i powstaje Francuska Partia Socjalistyczna.
Polityka zagraniczna Francji. Dostrzega się dwie opcje w polityce zagranicznej Francji:
1. Zwolennicy, którzy dążyli do zbliżenia z Niemcami. Ta droga może zapewnić Francji bezpieczeństwo.
2. Przeciwnicy tej opcji, zdecydowanie przeciwstawiali się tej polityce. Zbliżenia Francji z Niemcami jest niemożliwe. Francja powinna zawrzeć sojusz z Rosją, ewentualnie z Wielka Brytanią. Tak też się stało.
III. WIELKA BRYTANIA
Wiek XIX (1850-1870) to rozkwit potęgi Wielkiej Brytanii. Stała się potęga przemysłową i kolonialną. Koniec XIX i początek XX wieku jest to koniec monopolu przemysłowego Wielkiej Brytanii. Jest to okres przewlekłych kryzysów nadprodukcyjnych i agrarnych. Wpłynął na to szczególny konserwatyzm struktury przemysłu brytyjskiego, wolniejszy, niż w innych krajach proces unowocześniania przemysłu, słabnąca dynamika rozwoju tradycyjnych gałęzi przemysłu, a nowe gałęzie nie rekompensowały tych słabnących gałęzi i działów. W lata siedemdziesiątych XIX wieku udział Wielkiej Brytanii w światowym przemyśle wynosił 32 %, a przed I Wojna Światową już tylko 14%. Mimo to Wielka Brytania pozostawała nadal jednym z największych eksporterów, była nadal największym bankiem kapitałów. Jedną z przyczyn była też przyczyna polityczna. Wielka Brytania była olbrzymią potęgą kolonialną, miała kolonie na całym świecie. Powstawała sprzeczność interesów z innymi państwami. W kwestii gospodarczej pod koniec XIX wieku Wielka Brytania wyprzedzała Niemcy i USA. W kwestii społecznej, gardzono przedsiębiorcami.
Parlament, wybory. Parlament powoli się reformował. Reformy były przeprowadzane przez rządy konserwatywne i liberalne. Rządy zmieniały się z konserwatywnych na liberalne i na odwrót.
Brytyjskie gabinety:
- Gabinet liberalny Glawstona (1868-1874)
- Gabinet konserwatywny Disraelego (1874-1880)
- Gabinet liberalny Glawstona, ponownie (1880-1886)
- Gabinet konserwatywny Salzberego (1886-1992)
- Gabinet liberalny Glawstona, ponownie (1892-1895)
- Gabinet konserwatywny Salzberego i później Balfura (1895-1905)
- Gabinet liberalny Ramzes Mc Donald Partia Pracy – lejburzyści (1905)
Polityka rządów była podobna. Rzeczy związane z wyborami. W 1875 roku zostaje wprowadzona przez gabinet Disraelego ustawa o przedsiębiorcach i robotnikach. Znosiła karę więzienia za złamanie umowy o pracę przez robotnika, wprowadziła 57 godzinny tydzień pracy. Ustawa o ochronie pracy dzieci i ustawę o ochronie zdrowia. Disraeli obniżył cenzus majątkowy wyborczy i obdarzył prawem głosu drobnomieszczaństwo i część lepiej usytuowanych robotników. Reforma Gladstona z 1874 roku jeszcze bardziej obniżyła cenzus majątkowy i przyznała prawo wyborcze wszystkim mężczyznom mieszkającym we własnym domu, względnie dla tych co płacili czynsz co najmniej 10 funtów rocznie.
Dwie kwestie zdominowały życie polityczne w Wielkiej Brytanii. Kwestia robotnicza i kwestia irlandzka. Kwestia robotnicza. Robotnicy zaczęli tworzyć własne organizacje i partie, walcząc o poprawę warunków bytowych i prawa polityczne. Na początku powstały związki zawodowe, które zostały zalegalizowane w 1871 roku. Ruch robotniczy był podzielony.
Istniały różne ugrupowania robotnicze:
- Federacja Demokratyczna (1881) przekształciła się w Federację Socjaldemokratyczną. Członkami tej organizacji byli intelektualiści. Domagali się ośmiogodzinnego dnia pracy, nacjonalizacji banków i kolei.
- Towarzystwo Fabiańskie (1884) Fabian Kunktator – Rzymianin, promował wolne reformy. Opowiadali się za stopniowymi, powolnymi reformami wiodącymi ku socjalizmowi. przywódca Bernard Shaw
- Liga Obrony Sprawiedliwości i Wolności (1887)
- Niezależna Partia Pracy (1893)
- Komitet Przedstawicielstwa Robotniczego (1900). Komitet podjął się zadania skupienia całego ruchu robotniczego, stworzyć jedna partię. W 1905 roku powstaje Partia Pracy. Partia Pracy w 1906 roku dzięki poparciu liberałów zwycięża wyborach i przejmuje władzę. Będzie rządzić do końca I Wojny Światowej.
Reformy promowane przez liberałów i Partię Pracy:
- nowoczesne ustawodawstwo socjalne
- wprowadzenie zabezpieczeń dla bezrobotnych
- tanie kredyty na budownictwo
- stypendia dla najuboższych uczniów
Problem irlandzki. Oprócz kwestii robotniczej, istniał problem irlandzki, który wyrażał się w:
- kwestia religijna, katolicy irlandzcy
- kwestia polityczna, dominacja Anglików
- kwestia społeczna, Irlandczycy nie posiadali ziemi, byli dzierżawcami ziemi.
Od XII wieku trwał proces uzależnienia Irlandii od Anglii. Uzależnienia społecznego, politycznego i gospodarczego. W wieku XIX Irlandczycy walczyli o niepodległość. Charles Stewart Parnell, był pierwszym Irlandczykiem w parlamencie brytyjskim. Założył Ligę Rolną, która walczyła o odzyskanie ziemi dla Irlandczyków, należącej do panów brytyjskich. Aresztowano go za działalność w Lidze Rolnej. Irlandczycy rozpoczęli krwawą walkę o niepodległość. Powstaje organizacja SINN FEIN (My sami). W 1857 roku powstaje Bractwo Fenian. Zapowiedziało to powstanie Irlandzkiej Armii Republikańskiej (IRA). Ruchu Zjednoczonych Irlandczyków, dał początek ruchu oporu. W XVIII wieku ruch ten starał się poderwać naród irlandzki do walki z angielskimi panami. Zbrojne powstania Irlandczyków były w latach 1798, 1803, 1848 i 1867 roku. W połowie wieku XIX ruch Fenian, z którego później wyłoniła się IRA, propagował ideę walki zbrojnej, walki o niepodległość. Ruch Fenian zdobył dużą popularność wśród Irlandczyków. Rok 1914 Home Rule (Walka o autonomię) posłowie brytyjscy i parlament przyznaje autonomię Irlandii, ale nie weszła ona w życie, gdyż wybuchła I Wojna Światowa. W 1916 roku wybucha „Krwawa niedziela”. Od 1925 roku autonomia Irlandii.
IV. ROSJA
Rosją w 1815 roku (Kongres Wiedeński) rządził car Aleksander I. W latach 1853-1856 miała miejsce Wojna Krymska, od tego momentu potęga Rosji załamuje się. Starano się przeprowadzić po wojnie reformy, aby chronić Rosję wewnętrznie i zewnętrznie.
Carowie reformatorzy
Aleksander I Aleksander II Mikołaj II
(1801-1825) (1855-1881) (1894-1917)
Okres napoleoński Wojna Krymska 1904 wojna z Japonią
przegrana z Turcją Rewolucje 1905 i 1917
I Wojna Światowa
Mikołaj I Aleksander III
(1825-1855) (1881-1894)
Carowie kontr reformatorzy
Wpływ na reformy ma przede wszystkim zagrożenie zewnętrzne.
Reformy Carów Rosji:
- Aleksander I. Zdecydował się na wprowadzenie reform, znieść poddaństwo, zreorganizować aparat państwowy, chciał wprowadzić kodeks cywilny. Nie doszło do przeprowadzenia reform. Udało mu się tylko powołać Radę Państwa.
- Aleksander II. Reformy w okresie odwilży sewastopolskiej. W 1846 roku została przeprowadzona reforma ziemska, a w 1870 roku reforma miejska. Na wsi i w miastach zostały stworzone pewne organy samorządu. W roku 1864 przeprowadzono reformę sądową. Każdy miał prawo do obrony, procesu. Reforma wojskowa wprowadzono ją 1874 roku, przeprowadził ją hrabia Dymitr Milutin. Służba w wojsku trwała około 25 lat, zmniejszono ją do 12, 9 i w końcu do 3 lat.
Mikołaj II. Chciał kontynuować linie ojca Aleksandra III, później sytuacja zmusiła go do przeprowadzenia reform. W 1893 roku Rosja podpisała układ gospodarczy z Francją. Francja wychodzi z izolacji. Rosja w zamian za sprzymierzenie się z Francją otrzymała ogromne pieniądze w formie pożyczki. Ojcem uprzemysłowienia Rosji był hrabia Sergiej Witte. Inicjator budowy Kolei Transsyberyjskiej. Kolej prowadziła między innymi przez Mandżurię. Rząd chiński zgodził się na budowę kolei przez Mandżurię. Rosja miała nie anektować Mandżurii. Gdy jednak wojska rosyjskie znalazły się w Mandżurii zaniepokoiło to Japonię. Japonia miała spór z Chinami o Koreę. Sytuacja się zaostrzyła. Japonia zaproponowała podział wpływów, Rosja otrzymałaby Mandżurię, Japonia zaś Koreę. Rosja parła do wojny, 1904 wybuch wojny z Japonią
Wojna rosyjsko-japońska - wojna pomiędzy Rosją a Japonią toczona w okresie 8 lutego 1904 – 5 września 1905 na Dalekim Wschodzie zakończona zwycięstwem Japonii, która dzięki temu awansowała do grona światowych potęg. Japońska armia o stosunkowo małym doświadczeniu bojowym uzyskała druzgocące zwycięstwo nad siłami Rosji, co było dużym zaskoczeniem dla wielu obserwatorów konfliktu. Poniżający szereg klęsk armii rosyjskiej w ogromnym stopniu przyczynił się do niezadowolenia społecznego w Rosji i był główną przyczyną Rewolucji 1905 roku. Wojna była jednym z lokalnych konfliktów wybuchających przed światową w trakcie wojny Rosja poniosła bezprecedensową klęskę w historii wojen morskich, tracąc dwie spośród swoich trzech flot (prawie całą Flotę Bałtycką i Flotę Oceanu Spokojnego) z minimalnymi stratami drugiej strony. Jedynie Flota Czarnomorska przetrwała (na czas wojny nie opuszczała Morza Czarnego). Japonia stała się szóstą morską potęgą świata, podczas gdy rosyjska flota wojenna została niewiele silniejsza od floty Austro-Węgier.
Ruch robotniczy:
1875 – założono Związek Południoworosyjski w Odessie, jego inicjatorem był E. Zasławski, postawiono sobie za cel propagandę wśród robotników
1883 – Plechanow zakłada pierwszą organizację marksistowską - Wyzwolenie Pracy, które rozpowszechniało założenia socjalizmu i zwalczało poglądy narodników
1895 – powstaje w Petersburgu z inicjatywy Lenina Związek Walki o Wyzwolenie Klasy Robotniczej, stał się on zalążkiem partii rewolucyjnej
1898 na zjeździe przedstawicieli organizacji socjaldemokratycznych w Mińsku postanowiono zawiązać Socjaldemokratyczną Partię Robotniczą Rosji
XI 1904 r. powołuje się Wielki Zjazd Ziemski z przyzwoleniem Cara. Uczestnicy domagali się utworzenia organów o kompetencjach ustawodawczych (parlamentu). Car obawiał się, że ten organ ograniczy jego władzę i wycofał swoje poparcie dla Zjazdu. To było jednak początkiem Rewolucji.
Zjazd się odbył. Domagano się wielu reform: powołania Dumy. Doszło do przepychanek „Krwawa Niedziela”, doprowadzono do powołania Dumy- parlamentu o kompetencjach prawodawczych .
6 VIII 1905 car ogłosił manifest zw. bułyginowskim, na mocy którego miała być wybrana Duma Państwowa (parlament), o charakterze jednak tylko doradczym i kompetencjach nieporównanie mniejszych niż żądali tego zarówno socjaliści, jak antycarska opozycja prawicowa
15-18 X 1905 całą Rosję ogarnął strajk generalny; pod jego wpływem Mikołaj II zgodził się na ustępstwa i
30 października 1905 car wydał Manifest konstytucyjny (tzw. "manifest październikowy"), w którym obiecał poszanowanie podstawowych wolności obywateli, powołanie parlamentu oraz rządu z premierami (pierwszym premierem został Siergiej Witte). Parlament składał się z dwóch izb. Izbę wyższą tworzyła powołana przez cara Rada Państwa. Izbę niższą natomiast stanowiła Duma Państwowa pochodząca z wyborów.
II 1906 -VII 1906 I Duma przetrwała kilka miesięcy, Efekt wyborów nie zadawalał Cara, bo przewagę w parlamencie uzyskali intelektualiści i chłopi, którzy utworzyli silną frakcję pracy. Po 3 miesiącach Duma została rozwiązana. Co wywołało kolejną falę wystąpień w całej Rosji (liczbę uczestników demonstracji, strajków i zajść ulicznych ocenia się na przeszło 1 mln), na stronę rewolucjonistów przechodziły też całe oddziały armii i załogi okrętów wojennych; nasiliły się także zamachy bombowe rewolucyjnych socjalistów (m.in. bombę wrzucono do willi premiera i ministra spraw wewn. P.A. Stołypina)
1906 roku Mikołaj II odwołał Sergieja Wittego z urzędu premiera, a na jego miejscu został powołany Piotr Stołypin. Stołypin skutecznie tłumił rewolucję, wprowadzając surowe represje na opozycję. Z drugiej strony dokonał ważnych reform. Przeprowadził uwłaszczenie chłopów, w wyniku której wytworzyła się warstwa zamożnego chłopstwa, tzw. kułaków. Uznał wolność do zrzeszeń. Przeprowadził reformy w szkolnictwie i w wojsku. Chciał wprowadzić państwowe ubezpieczenia robotników oraz poszerzyć uprawnienia samorządu lokalnego i zreformować policję Stołypin jednak w 1911 roku został zamordowany
1906 roku car wydał ustawę zasadniczą nadała ona cesarstwu rosyjskiemu znamiona monarchii konstytucyjnej. Carowi przysługiwała władza absolutna z tym że władzą ustawodawczą musiał podzielić się z parlamentem, utworzono dwuizbową dumę która dzieliła się na Dumę państwową i radę państwa obie dumy miały stanowisko równorzędne.
1907 roku wybrana została II Duma, lecz większość mieli radykałowie, więc też została rozwiązana przez Mikołaja II. Trzecia Duma została wybrana w tym samym roku, w niej większość tworzyli zwolennicy cara. W efekcie przetrwała pięć lat.
W Dumie były Stronnictwa Polityczne, które powstały w 1905 roku:
a. Nacjonaliści. W skład tego stronnictwa wchodzili obszarnicy i konserwatyści. Zwolennicy absolutyzmu carskiego. Jakiekolwiek reformy to zło konieczne.
b. Oktjabryści (Październikowcy). Prawicowy odłam burżuazji, opowiadali się za konstytucją umiarkowaną.
c. Konstytucyjni Demokraci tzw. Kadeci. Była to burżuazja liberalna. Dążyli do utworzenia w Rosji rządów parlamentarnych.
d. Socjaldemokraci. W 1903 roku podzielili się na Mniejszewików, którzy dążyli do obalenia cara drogą rewolucji burżuazyjnej oraz Bolszewików, którzy chcieli obalić cara w drodze rewolucji proletariackiej. Dążyli do dyktatury proletariatu.
Rewolucja 1905 roku gruntownie zmieniła instytucje w Rosji ale nie naruszyła jej podstawa politycznych. Monarchia nadal ignorowała wnioski wypływające z manifestu październikowego i ustawy zasadniczej. Rewolucja z 1905 roku nie tylko nie zdołała rozwiązać najistotniejszych problemów Rosji ale również nie zlikwidowała przepaści istniejącej między rządzonymi i rządzącymi. Można użyć sformułowanie że jeszcze bardziej się pogłębiła
V. NIEMCY
Zjednoczenie Niemiec w 1871 roku. I Rzesza od 911 roku do 1806 roku. Cesarz Rzymski Narodu Niemieckiego, był nim też Franciszek I, który zrzekł się tronu rzymskiego. II Rzesza od 1806 do 1918 roku. III Rzesza 0d 1918 do 1945 roku.
Droga Niemiec do zjednoczenia.
1. Związek Reński 1806 rok. Napoleon rozpoczął proces podbijania Europy. Stworzył Związek Reński. Były w nim wszystkie państwa niemieckie od strony Francji. Wprowadza konstytucję, kodeks karny, kodeks cywilny, wspólna monetę. Pierwszy element do zjednoczenia.
2. Związek Niemiecki 1815 rok (Kongres Wiedeński). Sankcjonuje rozbicie państwa niemieckiego. Jest konfederacją 35 państw i czterech wolnych miast. Na czele związku stoi Austria. Prusy są zdeklasowane.
3. Związek Celny 1834 rok. Bez Austrii. Jedno cło, jeden pieniądz. Na czele związku stoją Prusy. W 1850 roku w Ołomuńcu dochodzi do umowy, aby Prusy zadeklarowały się, że nie podejmą kroków do zjednoczenia Niemiec (deklaracja wobec Austrii).
4. Wiosna Ludów 1848-1849. Wystąpienia rewolucyjne. Dochodzi do oddolnej próby zjednoczenia Niemiec. Prośba do Króla Prus, aby zjednoczył Niemcy. Król odmówił przyjęcia korony Niemiec od „motłochu”, oddolnego zjednoczenia. Podczas obrad parlamentu frankfurckiego doszło do starcia koncepcji małoniemieckiej i wielkoniemieckiej. Małoniemiecka bez Austrii, wielkoniemiecka wraz z Austrią. Wygrała koncepcja małoniemiecka, bez Austrii, której hołdował Bismarck. W Prusach dochodzi do tzw. rewolucji niemieckiej. Reformy polityczne, gospodarcze, społeczne i wojskowe. Pojawia się Helmuth Von Moltke (stary), który przeprowadza reformę wojska. Zmniejszono czas trwania służby wojskowej. Organizuje sztab wojskowy, planowanie.
5. Wojna Prus i Austrii z Danią 1864. Kanclerz Prus Otto Von Bismarck. Prusy wciągnęły Austrię do wojny z Danią o Szlezwik i Holsztyn. Szlezwik do Prus, a Holsztyn miała otrzymać Austria. Doszło do wojny Prus z Austrią.
6. Wojna prusko-austriacka 1866 rok. Największa bitwa była pod Sadową. Prusy wojnę wygrały. Bismarck nie upokorzył Austrii. Zażądał, aby Austria zrezygnowała z przewodzenia Związkowi Niemieckiemu.
7. Powstaje Związek Północnoniemiecki 1867 rok. Na czele tego związku stoi król Prus, kanclerzem zostaje Bismarck. Związek północnoniemiecki jest federacją ( nie konfederacją) państw, które były w Związku Niemieckim, bez Austrii.
8. Wojna z Francją 1870 rok. Bismarck dążył do wojny z Francją. Bitwa pod Sedanem, gdzie Napoleon III dostał się do niewoli. Przyczyną tej wojny była depesza „Emska”. Wolny był tron hiszpański. Hohenzollernowie chcieli posadzić na tronie swojego przedstawiciel. Francuzi robili wszystko, aby król Prus zrezygnował z popierania takiego kandydata. Król Prus Wilhelm napisał depeszę do Bismarcka, że rezygnuje z tronu hiszpańskiego. Bismarck przeredagował depeszę Wilhelma. Opublikowano tę depeszę w prasie. Francja wypowiedziała wojnę Prusom i wojnę przegrała.
9. Zjednoczenie Niemiec 1871 rok. Uchwalono konstytucję niemiecką. Niemcy stały się państwem związkowym o ustroju monarchii konstytucyjnej. Na czele państwa stał król Prus, przyjmując imię Wilhelma I. Kanclerzem został Otto Von Bismarck. Do kanclerza należała władza wykonawcza. Odpowiadał wyłącznie przed cesarzem. Władza ustawodawcza należała do parlamentu, dwa organy Rada Związku, w skład wchodziło 58 pełnomocników z landów ( siedemnastu z Prus), sejm razem 397 posłów. Sprawy ogólne dla państwa. Wybory czteroprzymiotnikowe. Sprawy wspólne dla federalnego państwa to polityka zagraniczna, cła, waluta i podatki, wojsko, poczta, prawo, sądy. Rozwój II Rzeszy szedł w kierunku utylitaryzmu, zacieśniania różnic między państwem wschodnim, a zachodnim. Do rozbudowy federalnego aparatu wewnętrznego oraz do umacniania Prus jako państwa kierującego cała polityką.
Bismarckowski system umów i sojuszy
Sojusz Trzech Cesarzy. Polityka zagraniczna Bismarcka nazywana jest „REAL POLITIK” oparta na sytuacji obecnie panującej.
Bismarckowski system umów i sojuszy:
1872 układ trzech cesarzy Rosja Niemcy Austro-Węgry utrzymał się do 1878 r gdzie 1877 wycofała się Rosja bo zawiodła się na Bismarcku
Największą ideą fix (priorytetem) Bismarcka była izolacja Francji. Udało mu się doprowadzić do nieporozumień między Austro-Węgrami i Rosją o Bałkany.
X Wojna rosyjsko-turecka – konflikt między Rosja a Turcją w latach 1877-1878. Na frontach działania wojenne toczyły się od 24 kwietnia 1877 do 31 stycznia 1878. Przyczyny wybuchu konfliktu:
• rozpoczęcie walk narodowowyzwoleńczych na Bałkanach (powstanie przeciw panowaniu Turków w Bośni i Hercegowinie: 1875 - 78 i Bułgarii w 1876)
• popieranie przez Rosję powstańców słowiańskich na Bałkanach
• chęć wzmocnienia pozycji cara i pozycji Rosji na Bałkanach
• polityka Wielkiej Brytanii , celem doprowadzenia do wojny między Turcją a Rosją dla osłabienia obydwu krajów
• odwrócenie uwagi ludności rosyjskiej od problemów wewnętrznych
3 marca 1878 Wstępny traktat pokojowy w San Stefano kończący wojnę rosyjsko-turecką został podpisany w miejscowości San Stefano (obecnie tureckie Yeşilköy). Sygnatariuszami dokumentu byli hrabia Mikołaj Ignatiew oraz Aleksander Nielidow z ramienia Rosji oraz Safwet Pasza (Minister Spraw Zagranicznych) i Sadullah Bej (ambasador w Berlinie) w imieniu Turcji. Traktat ten zmieniał sytuację na Bałkanach na korzyść Rosji, której wpływy by znacznie wzrosły, gdyby wszedł w życie. Zgodnie z traktatem miała powstać Wielka Bułgaria pod całkowitym wpływem Rosji. Wzbudziło to niepokój Wielkiej Brytanii i Austro-Węgier, które obawiały się nadmiernego umocnienia Rosji na Bałkanach oraz przejęcia kontroli nad Cieśninami. Na kongresie berlińskim w 1878 Rosja została odwiedziona od tych planów.
13 czerwca–13 lipca 1878 Traktat berliński – konferencja zorganizowana w Berlinie przez główne mocarstwa europejskie w celu rewizji warunków traktatu pokojowego w San Stefano, zawartego 3 marca tego samego roku, który zakończył wojnę Rosji z Turcją Osmańską (1877-1878).
Pod przewodnictwem kanclerza Niemiec, Ottona von Bismarcka, kongres starał się ułagodzić Wielką Brytanię w jej dążeniach do redukcji ograniczeń nałożonych w San Stefano na Turcję. Na Kongresie Berlińskim strona Rosyjska zawiodła się. Bismarck nie chciał się angażować. Rosja wycofała się z nabytków zdobytych na wojnie z Turcją. Wojna zatem nie przyniosła zbyt wielkich zdobyczy. Wielka Brytania za opowiedzeniem się po stronie Turcji otrzymała Cypr. Po Kongresie Berlińskim Rosja wycofała się z układu Trzech Cesarzy.
7 października 1879 sojusz zawarty przez Cesarstwo Niemiec i C.K. Austro-Węgrami. Sojusz ten miał chronić oba państwa przed napaścią ze strony Rosji. W wyniku jego rozszerzenia o Królestwo Włoch w 1882 roku powstało Trójprzymierze
1881 reaktywowano układ trzech cesarzy
1882 - Niemcy, Włochy i Austro-Węgry zawiązały Trójprzymierze. Trójprzymierze było rozwinięciem Dwuprzymierza, czyli sojuszu Niemiec i Austro-Węgier. Sojusz ten miał chronić oba państwa przed napaścią ze strony Rosji. Jednak skierowanie go przeciw Rosji (niezgodnie z myślą polityczną Bismarcka) spowodowało jej sojusz z Francją i sprawiło, że Niemcy znalazły się pomiędzy nieprzyjaznymi sobie państwami.
Niemcy usiłowały znaleźć równowagę na drugiej granicy i wciągnęły do sojuszu Włochy, które miały zatargi z Francją w północnej Afryce (Tunezja). Włochy zastrzegły jednak, że sojusz ich nie obowiązuje w przypadku wojny z Wielką Brytanią.
Jednak Włochy i Francja wkrótce podzieliły się wpływami w Afryce i dla tego kraju sojusz z Austro-Węgrami zaczął być kłopotliwy. Austro-Węgry również podejrzliwie patrzyły na zachodniego sojusznika. Mimo to, po 30 latach (w 1912 r.) traktat został odnowiony. Do traktatu przystąpiła później również Rumunia.
Gdy wybuchła I wojna światowa, Niemcy i Austro-Węgry stanęły po jednej stronie. Włochy uznały, że ponieważ w wojnie przeciw Niemcom udział wzięła Wielka Brytania oraz, że to Niemcy wypowiedziały wojnę Francji, to Włochy nie obowiązuje casus foederis.
Wkrótce (w 1915 r.) państwa ententy przekupiły ten kraj obiecując terytoria Austro-Węgier i Włochy wypowiedziały wojnę niedawnym sojusznikom.
Po odejściu Włoch niekiedy termin "Trójprzymierze" oznacza Niemcy, Austro-Węgry i Turcję, która podpisała sojusz z Niemcami 2 sierpnia 1914 r. Po przystąpieniu do wojny również Bułgarii oficjalnie Państwa Centralne nazywano "Poczwórnym Przymierzem".
1883 do Trójprzymierza dołącza się Rumunia
1887 układ reasekuracyjny Niemcy Rosja Traktat reasekuracyjny podpisany był kontynuacją formowania się sojuszu pomiędzy Niemcami a Rosją po tym jak Sojusz Trzech Cesarzy dobiegł końca w roku 1886.
Otto von Bismarck kontynuował swoją politykę izolacjonizmu Francji na arenie międzynarodowej co według jego zadania gwarantowało Niemcom bezpieczeństwo. Sojusz z Rosją miał także na celu potencjalne odciągnięcie Rosji od możliwego nawiązania dobrych relacji z Francją.
Traktat dzielił się na dwie części którymi były :
• Część 1: Zarówno Rosja jak i Niemcy gwarantowały pozostać neutralne w potencjalnym konflikcie jeżeli jedną z krajów rozpocznie wojnę z państwem trzecim. Neutralność nie obowiązuję Rosji w chwili ataku Niemiec na Francję a także Niemiec w sytuacji kiedy Rosja znajdzie się w stanie wojny z Austro-Węgrami.
• Część 2: Tajny protokół zawarty między oboma krajami gwarantował neutralność Rosji wobec Niemiec nawet w przypadku wystąpienia konfliktu i interwencji Niemiec w okolicach Bosforu oraz Dardaneli.
Dobre relację z Rosją a także podpisanie wszystkich traktatów z tym krajem jest w dużej mierze zawdzięczane, Bismarckowi oraz jego pozycji i autorytetowi. W chwili dymisji Bismarcka ze stanowiska kanclerza Niemiec, ministerstwo zagraniczne Niemiec nie było w stanie kontynuować dotychczasowej polityki co doprowadziło do zakończenia sukcesywnej polityki Niemiec wobec Rosji.
W 1890 roku Rosja chciała renegocjować traktat jednakże cesarz Niemiec, Wilhelm II nie wyraził chęci ani zgody na ponowne podpisanie traktatu. Doprowadziło to konsekwencji do zbliżenia się kontaktów Rosji z Francją co konsekwencji doprowadziło to do podpisania sojuszu francusko-rosyjskiego w 1892 a także zakończenia izolacji Francji na arenie międzynarodowej. Niechęć podpisania nowego traktatu z Rosją doprowadziło także do rozpoczęcia izolacji politycznej Niemiec po tym jak Wielka Brytania rozpoczęła rozszerzać swoje stosunki dyplomatyczne z Rosją.
W 1896 roku niemiecka gazeta Hamburger Nachrichten, opublikowała treść traktatu co wywołało fale oburzenia w Niemczech oraz Austro-Węgrzech.
Brak zgody na podpisanie ponownego traktatu przez Niemcy wzmogły animozje i wrogość pomiędzy wszystkimi państwami Europy co konsekwencji doprowadziło do izolacji Niemiec, powstania wielu sojuszów wojskowych (często wrogich pomiędzy sobą) a ostatecznie doprowadziło do wybuchu I wojny światowej
1887 W tym samym czasie został także podpisany kolejny układ tak zwane porozumienie śródziemnomorskie. Porozumienie podpisały następujące państwa: Austria, Włochy oraz Włochy Wielka Brytania. Wszystkie te sojusze i porozumienia zostały zawarte za wiedzą oraz zgodą państwa pruskiego, dlatego tez do historii przeszły pod nazwą: bismarckowskiego systemu sojuszy. Podstawowym celem owego systemu było: wzmocnienie Niemiec i uczynienie ich europejskim, wiodącym mocarstwem oraz zmniejszenie roli Francji w Europie.
Do głosu w Niemczech dochodzi burżuazja, która domaga się usprawnienia polityki kolonialnej, a Bismarck uprawiał politykę zagraniczną przede wszystkim w Europie.
W Afryce Niemcy zdobyli kolonie w Afryce:
1) Niemiecka Afryka Wschodnia (1880)
2) Niemiecka Afryka Południowo – Zachodnia (1884)
3) Kameru (1884)
4) Togo (1884)
Nowa warstwa domaga się nowych kolonii, rynków zbytu – polityka kolonialna – to też powód dymisji Bismarcka.
POLITYKA WEWNĘTRZNA Bismarcka
1878 r Bismarck naraża się socjalistom przez tzw. ustawy antysocjalistyczne, które w 1878 r. weszły w życie i obowiązywały do 1890 r. Był junkrem przeciwnym nowatorskim ruchom. Naraził się kościołowi KULTURKAMPF, walczył z partią CENTRUM związaną z kościołem. Robotnikom oferował różnego rodzaju ubezpieczenia , był pierwszym politykiem, który prowadził na tak dużą skalę politykę socjalną. Zaproponował robotnikom:
- w 1883 r. wprowadził ubezpieczenia chorobowe
- w 1884 r. wprowadził ubezpieczenia od wypadku
- w 1889 r. wprowadził renty
Polityka zagraniczna (Real Polityk) polityka zagraniczna oparta o kalkulacje siły i narodowych interesów doprowadziła do zjednoczenia Niemiec, z kolei zjednoczenie Niemiec spowodowało ze Real politic zwróciło się przeciwko sobie i osiągnęło cel zupełnie inny od zamierzonego, doprowadziło do wyścigu zbrojeń i wojny.
w 1890 r. Bismarck poddał się do dymisji, gdyż w 1888 r. umiera Wilhelm I i na tron wstępuje jego syn Fryderyk III po 99 dniach panowania umiera na raka krtani. Na tron wstępuje jego syn 29 letni Wilhelm II, kanclerz Bismarck musi odejść.
1890 Wilhelm II rozpoczyna agresywną polityką kolonijną tzw: WELT POLITIK politykę otwarcia na świat
Przyczyny wybuchu I wojny światowej
Przyczyny pośrednie i bezpośrednie
Rywalizacja kolonialna
Francuzi – kolonie Algieria, francuska Afryka zachodnia, francuska Afryka równikowa, Mauretania,
Brytyjczycy – Egipt, Sudan, Związek południowo afrykański, Brytyjska Afryka wschodnia,
Belgijska – Kongo belgijskie w 1907r przekazane przez króla belgijskiego narodowi Belgii
1896 Bitwa pod Aduą – bitwa stoczona w pobliżu miasta Adua w północnej Etiopii. Miejsce jednej z najsłynniejszych bitew w dziejach wojen kolonialnych. To tutaj 1 marca 1896 r. włoski korpus inwazyjny pod dowództwem gen. Oreste Baratieri starł się z wojskami etiopskimi cesarza Menelika II. Bitwa ta miała olbrzymie znaczenie dla obu krajów. Pozwoliła Etiopii obronić swoją niepodległość, podniosła prestiż międzynarodowy kraju, powstrzymała kolonialne zakusy Włoch na 40 następnych lat. Jej wynik odbił się również głośnym echem w całej Europie i w koloniach.
W Afryce najostrzej rywalizowały Francja z Anglią.
Francuzi podbijali Afrykę w kierunku równoleżnikowym a Anglicy południkowym. W 1898 r. nastąpiło spotkanie pod Faszodą. Dwie armie Angielska i Francuska stanęła naprzeciw siebie. Do wojny nie doszło, wystarczyła dyplomacja. Francuzi musieli się wycofać. Wygrywają Brytyjczycy.
Do władzy dochodzi grupa przemysłowców, burżuazji. Bismarck się przewartościował. Szukano nowego polityka, między innymi do polityki kolonialnej. Polityka zagraniczna była „Real politik” polityka Bismarcka. Wilhelm II sam prowadził politykę tzw. „Welt politik” politykę światową. Nowe kolonie, nowe rynki zbytu, surowce. Ta polityka Niemiec będzie przyczynkiem do wybuchu I Wojny Światowej.
Wojny burskie (afr. Anglo-Boere Oorloë) (1880-1902) – jedne z najbardziej znanych wojen w Afryce, które rozegrały się na przełomie XIX i XX wieku na południu kontynentu. Cecil Rhodes przywódca Anglików, kolonizatorów napierali na Burów, którzy musieli się cofnąć do Transwalu i Oreni.
I wojna burska 1880-1881
II wojna burska 1899-1902
Rywalizacja o Persję pomiędzy Brytyjczykami i Rosją
Korea – rywalizacja pomiędzy Rosją i Japonią
2. Przyczyny wybuchu I Wojny Światowej.
Przyczyna bezpośrednia to zabójstwo 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie Franciszka Ferdynanda, następcy tronu. Zabójcą był Gawriło Princip, student serbski z organizacji „Czarna ręka”. W zamachu zginęła żona następcy tronu Zofia Chotek. Przyczyna pośrednią była rywalizacja kolonialna oraz kwestia bałkańska. W 1898 roku odbyło się spotkanie pod Faszodą (miejscowość w środkowym Sudanie, Afryka), dwie armie brytyjska i francuska stanęły przeciwko sobie. Do bitwy nie doszło. Problem rozwiązano dyplomatycznie. Francuzi wycofali się z rejony Faszody. Burowie, osadnicy holenderscy na początku XVII wieku osiedlili się na południu Afryki. W te rejony kierowali się Brytyjczycy. Cecil Rhodes, Brytyjczyk w połowie lat 80 XIX wieku wysunął koncepcję utworzenia jednolitego bloku kolonii angielskich w Afryce, od Kairu do Przylądka Dobrej Nadziei. Brytyjczycy napierali na Burów. Ci utworzyli Transwal i Oranię. Brytyjczycy nie mogli pokonać Burów. W 1902 roku w końcu podporządkowali sobie Burów. Była koncepcja niemiecko-brytyjskiego sojuszu. Strona niemiecka zaproponował sojusz polityczno-gospodarczy. Brytyjczycy nie chcieli podpisać takiego układu. Depesza Krugera dotyczyła wojen burskich. Wilhelm II napisał list do prezydenta Transwalu Krugera z gratulacjami obrony przed Brytyjczykami. Brytyjczycy oburzeni byli tą depeszą.
KRYZYS MAROKAŃSKI.
Trójprzymierze:
- 1879 rok Układ Niemcy, Austro-Węgry, w 1882 roku dołączają Włochy (spory kolonialne z Francją)
- w 1883 roku dołącza do sojuszu Rumunia.
Trójporozumienie:
- 1891-1894 układ frnacusko-rosyjski
- 1904 układ „Serdeczne porozumienie” francusko-brytyjski, dotyczy podziału stref wpływów w Afryce. Francja otrzymała Maroko, Wielka Brytania Egipt.
- 1907 układ między Rosją, a Wielka Brytanią. Podział stref wpływów w Azji, terytorium Persji (Irak, Iran). Północna część dla Rosji, południowa dla Wielkiej Brytanii. Tybet jest ogłoszony terytorium neutralnym.
Niemcy uważali, że sojusz francusko-brytyjski jest słaby i się rozpadnie. Testem dla sojuszu był pierwszy kryzys marokański.
Pierwszy kryzys marokański 1905 roku. Francja miała prawa do Maroka. Ludność tubylczą popierali Niemcy. Francuzi nie chcieli konferencji w sprawie Maroka, jednak ustąpili i w 1906 roku w Algeciras (Hiszpania) doszło do konferencji na której Niemcy się zawiedli, że mimo słabnącego sojuszu francusko-brytyjskiego, Brytyjczycy poparli Francuzów. Nadal Maroko było pod silnymi wpływami Francuzów. Niemcy nie zrezygnowali z Maroka. Ponowili próbę wywołania kryzysu.
Drugi kryzys marokański 1911 roku. „Skok Pantery do Agadir” „Pantera” to statek, kanonierka niemiecka, która wpłynęła do portu w Agadir. Ta kanonierka miała bronić Niemców będących w Algierii. Niemców było niewielu w Maroku. Brytyjczycy stanęli po stronie Francuzów. Francuzi zdecydowali się oddać część Konga Francuskiego za zrzeczenie się Niemców praw do Maroka, wycofania się stamtąd. Niemcy, prasa niemiecka była niezadowolona z tych nabytków.
KWESTIA BAŁKAŃSKA
Od lat 70 – tych XIX w. narody pod panowaniem Turcji wzmogły dążenia narodowowyzwoleńcze. Na Bałkanach realizowały swoje interesy Rosja (udzielała poparcia anty tureckim powstańcom – staje w obronie państw słowiańskich), Austro węgry i Wielka Brytania.
1875 wybuch powstania w Bośni i Hercegowinie zostaje krwawo stłumiony przez sułtana
1876 i 1877 r. – powstanie w Serbii i Czarnogórze przeciw Turcji
Próby stłumienia przez Turków nie przynoszą rezultatów.
Pod koniec 1876r Turcja opracowuje nową konstytucję, reformy te nie wchodzą w życie. Rosja staje w obronie narodów słowiańskich przygotowuje się do wojny z Turcją
W 1877 r. Rosja podpisuje tajny układ z Austro Węgrami Rosja tym układem zapewnia sobie neutralność austo Węgier na wypadek wojny z Turcją
1877 r. – Rosja wypowiada wojnę Turcji, którą wygrywa. Rosja podporządkowuje tereny Tureckie, staje pod Adrianopolem. Przeciwna podbojom Rosyjskim jest Wielka Brytania i Austrowęgry.
1878 r. – Rosja postanawia zakończyć wojnę z Turcją i rozpoczyna rokowania pokojowe w San Stefano.
- w San Stefano powstaje Wielka Bułgaria od Morza Czarnego do Morza Egejskiego pod protektoratem Rosji.
- Turcja musiała uznać niepodległość Rumunii, Serbii i Czarnogóry.
- Rosja otrzymuje część Besarabii i Kars.
W czerwcu 1878 r. dochodzi do Kongresu Berlińskiego pod przewodnictwem Bismarcka. Udział w nim wzięły :
- Rosja
- Niemcy
- Austrowęgry
- Francja
- Wielka Brytania
- Włochy
- Turcja
Na kongresie zniweczono plany Rosyjskie względem Bułgarii. Na mocy traktatu Berlińskiego miało powstać niewielkie państwo Bułgarskie, autonomiczne i hołdownicze względem Turcji.
Serbia, Czarnogóra i Rumunia otrzymały niepodległość.
Bośnia i Hercegowina – w granicach Turcji administrowana przez Austrowęgry.
Wielka Brytania otrzymała od Turcji Cypr.
Po Kongresie Berlińskim nastąpiły kolejne zmiany w stosunkach międzynarodowych na Bałkanach
- podporządkowano Serbię monarchii Austrowęgierskiej
- w Bułgarii – nastroje sympatii dla Rosji
-
W 1885 r. wybucha Powstanie Antytureckie. Po stronie Bułgarii stanął car, który zaangażował się w wojnę z Turcją. Równocześnie na Bułgarię najechała Serbia i car walczył również z Serbią. Atak Serbów został odparty . Bułgarzy rozpoczęli zwycięski marsz na ziemię Serbów, który został powstrzymany przez Austro węgry.
W konsekwencji w 1886 r. podpisano pokój Serbsko – Bułgarski.
Turcja zaakceptowała wszelkie zmiany na Bałkanach.
ANEKSJA BOŚNI I HERCEGOWINY PRZEZ AUSTROWĘGRY 1908 R.
Serbowie byli bardzo niezadowoleni ale konfliktowi udało się zaradzić.
I – sza Wojna Bałkańska – 1912 r.
1912 r. zostaje zawiązany Związek (Liga) Bałkański – to grupa państw nastawionych antyturecko. Bułgaria, Czarnogóra, Serbia, Grecja – z poparciem politycznym Rosji.
Te państwa występują przeciw Turcji i ją pokonują. Odnośnie podziału zysków nie mogą się domagać.
W 1913 r. Bułgaria występuje przeciwko Czarnogórze, Serbii, Grecji i Rumunii. Wybucha II Wojna Bałkańska. Wojna ta kończy się w 1913 r. pokojem w Bukareszcie.
- Grecja otrzymuje południową Macedonię z Salonikami i Trację
- Serbia - północną Macedonię
- Bułgaria - Turcję Zachodnią
W wyniku II Wojny Bałkańskiej powstaje niepodległa Albania.
1903 krwawy zamach na życie króla serbskiego Aleksandra I , ostatniego z rodu Obrenowiciów. Jego następcą został Piotr I, przedstawiciel drugiej dynastii serbskiej Karadziordziewiciów. Serbia zaczyna prowadzić politykę anty austriacką
1911 założenie organizacji Zjednoczenie albo śmierć (czarna ręka ) dążyła ona do zjednoczenia wszystkich Serbów w jednym państwie. Na pieczęci tej organizacji widniał płk Dragutin Dimitrijević ps. Apis, na czele organizacji która chciała wydrzeć austro Węgrom Bośnie i Hercegowinę
- Młoda Bośnia- wierzyła w idee Jugosłowiańskie chciała ona utworzyć jedno państwo w skład którego wchodzili by przedstawiciele wszystkich słowian na zasadzie równych narodów to wszystko zaniepokoiło Austro Węgry i Ferdynanda II który postanowił przywrócić porządek na Bałkanach
1913 Franciszek Ferdynand zostaje naczelnym inspektorem sił zbrojnych i postanawia wziąć udział w manewrach w Bośniackich górach i złożyć wizytę w Sarajewie
28 VI 1914 r. zamordowano Franciszka Ferdynanda podczas wizyty w Sarajewie (Gavrilo Princip – zamachowiec Rumuński z ugrupowania „czarnej ręki”)
Austro Węgry zorientowały się że za tym zamachem stoi Serbia i
23 lipca 1914 roku skierowały do Belgradu ultimatum pozostawiając rządowi Serbskiemu na odpowiedź tylko 48 godzin i domagając się:
• powstrzymania wrogiej propagandy wobec Austro-Węgier,
• rozwiązania i skonfiskowania majątku organizacji uprawiających propagandę przeciw Austro-Węgrom,
• usunięcia ze szkół wszelkich tekstów skierowanych przeciwko Austro-Węgrom,
• usunięcia z urzędów i z wojska wszystkich winnych szerzenia propagandy przeciwko Austro-Węgrom,
• urzędnicy CK (cesarsko-królewscy, czyli austro-węgierscy) mają uczestniczyć w usuwaniu wrogich elementów na terenie Serbii,
• przy pomocy organów CK przeprowadzone ma być śledztwo przeciwko uczestnikom zamachu z 28 czerwca;
Serbia w zasadzie przyjmuje ultimatum, wskazując jednak na pewne punkty (udział urzędników CK), które są sprzeczne z zasadami prawa międzynarodowego;
– Austro-Węgry uznają odpowiedź Serbii za niewystarczającą i rozpoczyna się wojna
(28 lipca 1914 r.) wybuch I wojny światowej.
państwa Ententy
• skład – sojusz państw zwanych Ententą (z francuskiego: Entente Cordiale – serdeczne porozumienie) to: Francja, Wielka Brytania i Rosja, potem dołączają: Japonia (sierpień 1914 r.), Włochy (1915 r.) i USA (kwiecień 1917 r.), a z mniejszych państw m.in.: Belgia, Serbia, Rumunia,
• ludność – 238 mln mieszkańców,
• wojsko – armia francuska liczy około 4 mln żołnierzy i jest dobrze wyposażona i wyszkolona, armia rosyjska jest liczniejsza, ale gorzej uzbrojona i wyszkolona, natomiast Wielka Brytania nie posiada prawie w ogóle wojska i pobór przymusowy wprowadza dopiero w 1916 r.;
państwa centralne
• skład – państwa centralne to początkowo: Niemcy i Austro-Węgry, potem dołączają Turcja i Bułgaria,
• ludność – 120 mln mieszkańców,
• wojsko – armia niemiecka dobrze wyszkolona i uzbrojona (ok. 4 mln), austro-węgierska dobrze wyposażona technicznie, choć o niskiej wartości bojowej;
Wypowiedzenie wojny w 1914 r.
– 28 lipca Austria wypowiada wojnę Serbii;
– w odpowiedzi Rosja zarządza powszechną mobilizację;
– 1 sierpnia Niemcy domagają się od Rosji zaniechania mobilizacji, a w związku z brakiem odpowiedzi wypowiadają wojnę;
– 3 sierpnia Niemcy wypowiadają wojnę Francji;
– 4 sierpnia Wielka Brytania wypowiada wojnę Niemcom;
– pod koniec sierpnia Japonia wypowiada wojnę Niemcom, ograniczając swoje działania zbrojne do terytorium Dalekiego Wschodu (głównie Chin);
– w listopadzie do wojny po stronie państw centralnych przyłącza się Turcja
Plan Schliffena
Jest to plan wojny mający zapobiec wojnie na dwa fronty (z Francją i Rosją) opracowany na początku XX wieku przez szefa sztabu armii niemieckiej Alfreda von Schliffena. Plan ten zakłada:
– szybkie uderzenie większością wojsk przez Holandię, Belgię i Luksemburg na Francję (ominięcie głównych francuskich punktów obrony), oskrzydlenie oraz rozbicie armii francuskiej;
– pozostawienie na froncie wschodnim znacznie mniejszych oddziałów (ponieważ Rosja będzie dłużej przeprowadzać mobilizację niż Francja) i do czasu pokonania Francji prowadzenie tylko działań obronnych.
Austro-Wegry wypowiedziały wojnę Serbii. Państwa zaczęły wypowiadać sobie wojnę. Zaczęła się mobilizacja Rosji. Po mobilizacji Niemcy wypowiedziały wojnę Rosji i Francji, Rosja Niemcom. Niemcy napadają na Belgie, Wielka Brytania wypowiada wojnę Niemcom. Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Rosji. Wojna toczyła się na froncie zachodnim, wschodnim i południowym. Front południowy dzielił się na: włoski, bułgarski i turecki. Ważniejsze bitwy na froncie zachodnim to Marna, Somma. Na froncie wschodnim to Tannenberg, Gorlice. Front południowy to Gallipoli, nieudany desant. W 1916 roku bitwa morska Jutlandzka. W 1917 roku do wojny przystąpiły Stany Zjednoczone. Przystąpienie USA do wojny spowodowało przechylenie się szali zwycięstwa na państwa Ententy. W marcu 1918 roku w Brześciu podpisano układ między Rosją, a Niemcami. Rosja wycofała się z wojny. Niemcy mogli przerzucić swoje wojska na zachód. Prezydent USA Wilson w orędziu noworocznym (styczeń 1918) zaproponował 14 punktów na mocy których mogła zakończyć się wojna. Pkt. 14 dotyczył utworzenia Ligi Narodów.
Skutki I Wojny Światowej:
- 11 listopada 1918 roku Polska odzyskuje niepodległość
- 11 listopada 1918 roku w Lasku compiegane pod Paryżem we Francji podpisano układ o zawieszeniu broni. Układ ten przewidywał wydanie broni przez Niemcy, zrzeczenie się kolonii, anulowano układ w Brześciu, armia niemiecka miała wycofać się do granic sprzed 1914 roku. Układ co sześć tygodni był przedłużany, aż do momentu rozpoczęcia międzynarodowej konferencji.
3. Geneza i charakter systemu wersalskiego.
Konferencja Wersalska.
Konferencja rozpoczyna się 28 stycznia 1919 roku w Paryżu, w Wersalu. W tej konferencji wzięło udział 27 państw. Nie zaproszono Niemców i Rosji Radzieckiej. Niemcy winne były wybuchowi wojny, Rosja była bolszewicka. Na czele tej konferencji była Rada Najwyższa (Rada Dziesięciu, później Pięciu, Rada Trzech). Na początku najważniejsze państwa decydujące to USA, Francja, Włochy, Wielka Brytania i Japonia (dwoje z każdego państwa – Rada Dziesięciu, później Pięciu, same głowy państw, później Trzech, Japonia stwierdziła, że sprawy europejskie jej nie interesują. Wycofały się też Włochy, które liczyły na nabytki terytorialne. Francja i Wielka Brytania nie chciały się na to zgodzić. Zostało trzech:
- WILSON Woodrow Thomas (1856-1924), USA
- LLOYD GEORGE David (1863-1945), Wielka Brytania
- CLEMENCEAU Georges (1841-1929), Francja
W czasie trwania działań zbrojnych I Wojny Światowej Francja, USA i Wielka Brytania miały jeden cel – pokonanie Niemiec. Po wojnie kraje te miały różne koncepcje.
Zadania konferencji:
- rozpatrzenie sprawy Niemiec
- rozpatrzenie sprawy Rosji Radzieckiej
- rozpatrzenie sprawy pozostałych państw, nowopowstałych
Każde państwo miało inne koncepcje. USA roszczeń terytorialnych nie wysunęło. Domagały się spłaty pożyczek i utworzenia tzw. organizacji, która by w przyszłości miała zapobiec wybuchowi podobnego konfliktu (Ligi Narodów).
Postanowienia Konferencji Wersalskiej (projektu):
Nadrenia lewobrzeżna miała być podzielona na trzy strefy. Najpierw miała być okupowana przez wojska belgijskie, brytyjskie, francuskie, amerykańskie. Strefy Kolońska, Koblencka i Moguncka. Strefa Kolońska miała być okupowana pięć lat. Strefa Koblencka 10 lat, strefa Moguncka 15 lat. Jeżeli Niemcy nie będą respektować traktatu, to okres okupacji może się przedłużyć. Okręgi Eupen, Malmedy dla Belgii. Zagłębie Saary miało być odrębną jednostka administracyjną pod patronatem Ligi Narodów. Po upływie piętnastu lat miał być przeprowadzony plebiscyt, czy obszar ten ma być przyłączony do Francji czy do Niemiec.
Obradom towarzyszyła myśl, aby Niemcy nigdy nie weszły w sojusz z Rosją.
Kwestia niemiecka. Traktat znosił w Niemczech obowiązkową służbę wojskową. Armia miała być ograniczona do stu tysięcy żołnierzy. Rozwiązano sztab generalny, zakazano posiadania lotnictwa, marynarki wojennej (zakazano posiadania łodzi podwodnych). Miano zniszczyć fortyfikacje niemieckie na zachodzie, natomiast pozostawić na wschodzie. Od 01 maja 1920 roku powołano komisję do spraw odszkodowań wojennych, która miała określić wysokość szkód. Całkowita spłata szkód, długu miała trwać do 1951 roku. Gdy projekt traktatu był gotowy zaproszono delegację niemiecką. Niemcy tymi postanowieniami byli zaszokowani. Delegacja nie zgodziła się z wieloma punktami. Państwa zachodnie nie ustąpiły w żadnej kwestii, oprócz granicy z Polską. Zgodzono się na plebiscyt na Górnym Śląsku i przesunięcie granicy na wschód. Przewodniczącym delegacji niemieckiej był Brockdorff-Rantzau. Alzacja i Lotaryngia zostały Niemcom odebrane i przyłączone do Francji.
Stworzono system mandatowy, utworzono trzy rodzaje mandatów:
- mandaty typu A, zwane protektoratami. Terytoria zwane protektoratami, będą mogły w przyszłości odzyskać niepodległość, jeżeli państwa zarządzające nimi się na to zgodzą. Otrzymały ten mandat Iran, Palestyna, Transjordania (protektoraty Wielkiej Brytanii), protektoraty francuskie.
- mandaty typu B i mandaty typy C. Mandaty typu B i C to posiadłości kolonialne w Afryce i na morzu. Mandaty B i C otrzymała Wielka Brytania i jej dominia, Francja, Belgia i Japonia. Był to zakamuflowany system kolonialny.
W kwietniu zjawiła się delegacja niemiecka, która dopiero 28 czerwca 1919 roku podpisała w imieniu Niemiec traktat.
Traktat z Austrią. Podpisany został 10.09.1919 roku w Saint-Germain. Traktat przypieczętował rozpad monarchii habsburskiej. Z dawnych terenów cesarstwa Włochy otrzymały Tyrol, Triest, część Karyntii i Krainy. Jugosławia otrzymała pozostałą cześć Karyntii i Krainy, Słowenię, Hercegowinę, Dalmację, część Styrii. Armia austriacka została ograniczona do 30 tysięcy żołnierzy. W przyszłości Austria nie może połączyć się z Niemcami.
Traktat z Bułgarią. Podpisany został w dniu 27.11.1919 roku w Neuilly. Bułgaria traciła 10% terytorium na rzecz Rumunii, Grecji i Jugosławii. Zobowiązała się do wydania państwom zwycięskim całej swojej floty wojennej.
Traktat z Węgrami. Podpisany w dniu 04.06.1920 roku w Trianon. Węgry utraciły 2/3 terytorium na rzecz Rumunii, Jugosławii i Czechosłowacji.
Traktat z Turcją. Podpisany 10.08.1920 roku w Sevres. Traktat „usuwa” Turcję terytorialnie z Europy. Tylko Azja. W Azji mniejszej Turcja obejmować miała Wyżynę Anatolijską, część wybrzeża czarnomorskiego. Obszar Turcji zmniejszył się 0 4/5 w stosunku do stanu sprzed wojny.
Podsumowujące kwestie:
- pojawienie się nowych państw jak Polska, Czechosłowacja, Austria, Węgry, Estonia, Łotwa, Litwa. Były to państwa, które to wcześniej wchodziły w skład monarchii habsburskiej, Romanowów. Największe straty poniosła Rosja i Austro-Węgry.
- dążenia francuskie zabezpieczenia się przed przyszłym odrodzeniem się Niemiec
- w Europie po I Wojnie Światowej istniało 27 różnych walut, przed wojną było 14 walut. Ogólna długość granic zwiększyła się o około 20 tysięcy kilometrów.
- Niemcy po 1919 roku były potencjalnie silnym państwem. Moce produkcyjne były trzykrotnie większe od francuskich (przemysł, hutnictwo), nietknięta sieć dróg, zakłady, uczelnie. Działania wojenne nie toczyły się na terenach niemieckich, lecz we Francji. W 1919 roku Niemcy były chwilowo wyeliminowane z gry.
4. Sytuacja międzynarodowa w latach 20 tych XX wieku.
LIGA NARODÓW
28 IV 1919 uchwalono Pakt Ligi Narodów
O utworzenie Ligi Narodów najbardziej zabiegał Wilson. Działalność swą Liga Narodów rozpoczęła w dniu 10 stycznia 1920 r., zgodnie ze statutem w jej skład wchodziły następujące organy: Zgromadzenie Ogólne, miało się składać z delegatów wszystkich państw – członków Ligi, każdy kraj miał prawo wysyłać na obrady 3 przedstawicieli ale dysponowali oni tylko 1 głosem. Obrady Zgromadzenia miały się odbywać raz w roku, we wrześniu. Rada Ligi składająca się z członków stałych i wybieranych przez Zgromadzenie Ogólne. Członków stałych początkowo miało ich być 5, miały to być Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Francja, Włochy i Japonia, jednak wobec tego, że Stany Zjednoczone nie ratyfikowały statutu Ligi, nie weszły w jej skład liczba stałych członków zmniejszyła się do 4. Członków niestałych miano wybierać na 3 letnią kadencję. Pierwszymi członkami niestałymi zostały Belgia, Brazylia, Grecja i Hiszpania.
Problem reparacji wojennych. Już podjęto decyzję, że Niemcy będą musiały spłacać reparacje państwom zwycięskim. Odbyło się kilka konferencji co do wysokości reparacji i dla kogo. Najważniejsza konferencja odbyła się w Spa w 1920 roku. Ustalono tam na razie procentowo, kto i ile dostanie od Niemców. I tak otrzymać miały:
- Francja 52%
- Wielka Brytania 22%
- Włochy 10%
- Belgia 8%
- mniejsze państwa 8%
Pewne próby uregulowania zadłużenia z tytułu reparacji podjęto na konferencji w Brukseli we wrześniu 1920 roku, później w Paryżu w styczniu 1921 roku. Strona niemiecka zaproponowała spłatę reperacji przez towary wyprodukowane w Niemczech i odbudowę zniszczonych fabryk. Państwa nie zgodziły się na to z obawy o własne rynki. W dniu 27 kwietnia 1921 roku Komisja Odszkodowań ustaliła wreszcie wysokość ogólnej sumy odszkodowań na 132 miliardy marek niemieckich w złocie. W Niemczech doszło do kryzysu rządowego. Rząd Ferendbacha upadł, powstał nowy rząd Wirtta, warunki ultimatum przyjęto. Niemcy nie były w stanie spłacić takiej kwoty. Społeczeństwo Niemiec podzieliło się na dwa obozy. Pierwszy obóz namawiał do bojkotowania postanowień wersalskich, głoszono hasło „im gorzej tym lepiej”. Druga grupa społeczeństwa niemieckiego z oporami chciała powoli wypełniać zobowiązania. Niemcy jednak nie byli w stanie spłacić reparacji. W 1923 roku Francuzi zajęli zagłębie Ruhry. Stany Zjednoczone i Wielka Brytania nie poparły za to Francuzów. Niemcy w zagłębiu zaczęli strajkować, przede wszystkim górnicy w kopalniach. Prezydent Francji zrezygnował z okupacji. Zaproponowano Niemcom plan. Zanim nastąpiła okupacja zagłębia Ruhry doszło do
konferencji w Genui w 1922 roku (również w 1922 roku zawarto układ w Rapallo między Niemcami, a Rosją Radziecką). Lloyd George, premier Wielkiej Brytanii zwołał konferencję do Genui. Zaproszeni zostali wszyscy przedstawiciele państwa europejskich, również Niemcy i Rosja Radziecka. Lloyd George chciał, aby w Europie powstało wielkie gospodarcze konsorcjum, wciągając do niego Rosje Radziecką. Przewodniczący delegacji radzieckiej Gieorgij Cziczerin w drodze na konferencję pojechał do Berlina. Niemiecki rząd był ugodowo nastawiony do konferencji w Genui. Rosjanin nic nie osiągnął. W Genui Lloyd George zajmował się delegacja radziecką, zabiegał o nią. Zraził sobie tym Niemców. Rosja Radziecka chciała za plecami mocarstw zachodnich podpisać umowę z Niemcami. W
Rapallo (gdzie zatrzymały się delegacje niemiecka i rosyjska) podpisano układ niemiecki-radziecki. Traktat o nawiązaniu stosunków dyplomatycznych i gospodarczych między Niemcami a Rosją Radziecką. Konferencja „piżamowa”, gdyż układ ten podpisano w nocy. Gdy Lloyd George rano dowiedział się o podpisaniu tego układu wyjechał z konferencji. Konferencja w Genui nie dała żadnych rezultatów. Ojcem układu w Rapallo był Karol Radek, urodzony w Galicji. Udał się do Rosji i to on zaproponował Rosji Radzieckiej pomysł na zawarcie takiego układu. W wyniku układu w Rapallo Niemcy zbudowali w Rosji swoje fabryki zbrojeniowe i szkolili swoje wojska. Od 1922 roku utrzymuje się dobra współpraca niemiecko-radziecka, która trwa do stycznia 1933 roku, gdy do władzy dochodzi Adolf Hitler, który nienawidził komunistów. Gustaw Stresemann, minister spraw zagranicznych Niemiec wyprowadził Niemcy z zapaści gospodarczej i politycznej. W 1924 roku wprowadzono
Plan Davesa, olbrzymie ilości pieniędzy wpompowano w gospodarkę niemiecką, aby ją ożywić. Po to również, aby Niemcy mogły później zapłacić Francji, Wielkiej Brytanii, aby te kraje z kolei mogły zapłacić za udzielone pożyczki na prowadzenie wojny.
Konsekwencją 1924 roku odbyła się 5 X 1925 roku konferencja w Locarno. Niemcy otrzymały pieniądze (plan Davesa), Francja nie otrzymała nic. Stresemann chciał obłaskawić Francję. Podpisano Pakt Reński, zagwarantowano granice niemiecko-francusko-belgijskie. Takich gwarancji nie otrzymała granica niemiecko-polska. W Locarno podpisano jeszcze inne układy, ale najważniejszy był Pakt Reński. Zanim doszło do podpisania Paktu Reńskiego w Locarno, cztery dni wcześniej doszło w Moskwie do podpisania układu gospodarczego pomiędzy Niemcami, a ZSRR, który to układ „stępił” antysowieckie ostrze Locarno, utrzymując linię Rapallo w polityce zagranicznej Niemiec. Konsekwencja Locarno było wstąpienie Niemiec do Ligi Narodów 1926 roku.
W dniu 24.04.1926 roku podpisano układ o neutralności pomiędzy Niemcami, a ZSRR. W 1927 roku zaczęły się psuć stosunki niemiecko-sowieckie, gdy wydalono z Zagłębia Szachtyńskiego inżynierów niemieckich oskarżonych o agitację przeciwko władzy radzieckiej.
Od 1925 roku w Europie zaczął funkcjonować system lokareński. Niemcy stają się pełnoprawnym podmiotem w stosunkach międzynarodowych. Do 1925 roku trwał system wersalski.
Totalitaryzm –pojawił się w latach 20 XX wieku we Włoszech – pierwszy raz użyte przez liberałów na określenie państwa Benito Mussoliniego. Następnie Benito Mussolini spopularyzował to słowo (określenie) w licznych swoich przemówieniach „państwo nieugięte, totalitarna wola”.
Definicja totalitaryzmu – jest wielość definicji, wybieramy trzy:
1.Totalitaryzm, to cecha państwa polegająca na nieograniczonym rozszerzeniu jego funkcji.
2.Leszek Kołakowski – funkcja totalitaryzmu, jako system polityczny, w którym wszystkie więzy społeczne zostały całkowicie zastąpione przez organizację państwa, w związku z tym wszyscy ludzie muszą realizować cele państwa.
3.Wielu autorów w definicji totalitaryzmu, jest zgodnych co do tego, że totalitaryzm jest zjawiskiem:
a/odmiennym od wszystkich innych niedemokratycznych systemów rządzenia
b/totalitaryzm jest zjawiskiem specyficznym dla XX wieku nie istniejącym wcześniej w tak skrystalizowanej postaci
c/jest zjawiskiem polegającym na całkowitej negacji i jednoczesnym zmistyfikowaniu wszystkich pojęć używanych w ramach społeczeństwa obywatelskiego
d/jest zjawiskiem charakteryzującym się dążeniem do wszystkich dziedzin życia społecznego i ludzkiego
Cechą charakterystyczną totalitaryzmu była retoryka negatywna, która była widoczna w pojmowaniu partii totalitarnej , dla programu zmieniała się w zależności od tego do kogo się zwracała – do robotników – krytyki klasowej i antykapitalistycznej, gdy zwracała się do burżuazji – krytyka antysocjalistycznej.
Totalitarna ideologia była: antyrobotnicza, antykapitalistyczna, antykomunistyczna, antydemokratyczna itd.
Cechy państwa totalitarnego: autor Norman Davies – jako ideologia narodowosocjalistyczna – połączenie elementów nacjonalistycznych i socjalistycznych:
1. Pseudonauka – ideologia opiera się na fundamentalnych prawach nauki (fałsz)
2. Utopijne cele – wizja nowego człowieka, który miał stworzyć nowy ład
3. Dualistyczna partia – państwo – partia totalitarna tworzyła w obrębie swojego aparatu organy dublujące i nadzorujące działanie wszystkich już istniejących instytucji
4. Zasada wodza – hierarchiczna struktura
5. Gangsterstwo – podobieństwo łączące sposób postępowania totalitarnych elit z zachowaniem zawodowych przestępców – gangsterów
6. Biurokracja – wielka armia urzędników
7. Propaganda – działała na podświadomość technikami, które uprawia współczesna reklama
8. Estetyka władzy – reklamowała środowisko estetyczne, które gloryfikowało partię
9. Wróg dialektyczny – faszyści przeciw komunistom, komuniści przeciw faszystom
10. Psychologia nienawiści
11. Cenzura prewencyjna
12. Ludobójstwo i przymus
13. Prymat
14. Kolektywizm
15. Militaryzm
16. Uniwersalizm
17. Pogarda dla liberalnej demokracji
18. Moralny nihilizm – cel uświęca środki
PRZYCZYNY WYBUCHU II WOJNY ŚWIATOWEJ
1933 dojście do władzy Hitlera
I. sprawa zapowiedz stworzenia narodowo-socjalistycznych Niemiec przez eliminację
żydów, cyganów,
II. sprawa stworzenia gospodarki zmobilizowanej poddanej kontroli aby gospodarka mogła zwrócić się przeciwko innym krajom ( chodzi o gospodarkę zbrojeniową)
30 stycznia 1933 objęcie przez Adolfa Hitlera funkcji kanclerza, dzięki poparciu sfer konserwatywnych, większości generalicji i czołowych przedstawicieli przemysłu i finansjery, (powołany na to stanowisko przez Paula von Hindenburga), i stanął na czele koalicyjnego rządu. Poparcia specjalnym pełnomocnictwom dla jego gabinetu udzieliła chadecka Partia Centrum
cel podporządkowanie sobie społeczeństwa,
15 marca 1933 Formalnie państwo niemieckie przyjęło nazwę III Rzeszy (proklamacja w Poczdamie),
27.02.1933 spłonął Reichstag. Hitler – przy biernej postawie prezydenta Hindenburga, rozwiązał parlament i wykorzystał pożar do rozprawy z komunistami i uchwalenia w dniu
28 lutego 1933 ustawy O ochronie narodu i państwa, faktycznie zawieszającej prawa obywatelskie i konstytucję Republiki Weimarskiej.
22.03.1933 Pierwszy obóz koncentracyjny - Dachau. Wobec spadku wpływów wyborczych NSDAP, Hitler rozprawił się z opozycją, tworząc dla określonych grup ludności (Żydzi, homoseksualiści, Cyganie, antyhitlerowcy, księża oraz socjaldemokraci) obozy koncentracyjne.
23 marca 1933 przyjęto kolejne prawo, Ustawę o pełnomocnictwach, oznaczającej w praktyce przekazanie Hitlerowi pełni władzy, gdyż ta ustawa konstytucyjna dawała prawo rządowi Hitlera do uchwalania ustaw (bez zgody Reichstagu).
Kwiecień 1933 Goebbels objął urząd ministra propagandy
5 maja 1933 Hitler doprowadził do rozbicia Wolnych Związków Zawodowych. "Skoncentrowane" finansowanie partii w znacznym stopniu przejęła utworzona w tym celu 1 czerwca przez wielkich przemysłowców Fundacja Gospodarki Niemiec Adolfa Hitlera
Czerwiec 1933 zakaz działalności partii socjaldemokratycznej SPD pozostałe partie podejmują decyzję o samorozwiązaniu
14 lipca 1933 Ustawy o zapobieganiu tworzenia nowych partii, na mocy której zakazano działalności wszystkich, poza NSDAP, partii politycznych.
1 XII 1933 Hitler wprowadza ustawę o zabezpieczeniu jedności państwa i partii. Ustawa ta stawiała partię w pozycji uprzywilejowanej w pozycji do aparatu państwowego. Partia jest piastunek germańskiej idei państwa i jest nierozerwalnie związana z państwem.
29/30.06.1934 roku bezwzględnie rozprawił się z opozycją w łonie SA oraz innymi przeciwnikami politycznymi. Podczas tzw. nocy długich noży z 29 na 30 czerwca zamordowano około 400 osób, oskarżonych potem o przygotowywanie zamachu stanu, w tym najbardziej zagrażającego hitlerowskim planom hegemonii politycznej Ernsta Röhma i poprzedniego kanclerza Kurta von Schleichera. SA Formacja ta została założona w 1920 do ochrony zgromadzeń partyjnych. W jej skład wchodziło wielu byłych członków Freikorpsu (min. Ernst Röhm).
1923, powstaje SS pełniąc początkowo funkcję straży partii nazistowskiej. Od stycznia 1929 dowództwo nad SS przejął Heinrich Himmler. W 1934 oddziały SS odegrały zasadniczą rolę w rozprawieniu się z opozycją wewnątrzpartyjną w trakcie tzw. nocy długich noży, podczas której wymordowano przywódców SA (także powołanej przez Hitlera). W wyniku tego ich rola jako zbrojnego ramienia partii niewspółmiernie wzrosła.
02.08.1934 Śmierć prezydenta Niemiec Paula von Hindenburga. Który zostawił testament przekazujący władzę prezydencką premierowi Hitlerowi
1 sierpnia 1934 Ustawa o Naczelniku Rzeszy Niemieckiej, Hitler połączył urzędy prezydenta i kanclerza, przejmując ich kompetencje jako Wódz i Kanclerz Rzeszy oraz został wodzem naczelnym Reichswehry.
styczeń 1934 doprowadził do podpisania pomiędzy Polską i Niemcami układu o niestosowaniu przemocy (tzw. układ o nieagresji), proponując jednocześnie podobne porozumienia dwustronne z Francją i Czechosłowacją – w tym czasie prowadził już niejawne przygotowania do następnej wojny. Nie chcąc być związanym zobowiązaniami międzynarodowymi,
październik 1933 podjął decyzję o wystąpieniu Niemiec z Ligi Narodów..
1934 I próba anschluss Austrii Kanclerz Engelbert Dollfuss przeciwny połączeniu zwrócił się do Musoliniego który wstawił się za Austrią uważając jąka swoją strefę wpływów
1935 wprowadza obowiązek pracy
25 listopada 1936 doszło do podpisania paktu antykominternowskiego wymierzonego w komunistyczny Komintern, choć rzeczywisty charakter tego porozumienia miał cechy sojuszu polityczno-gospodarczego państw aspirujących do władzy nad światem.
1936 powstaje Hitlerjungend
22 maja 1939 pakt stalowy i jego rozszerzenie z 27 września 1940, pakt berliński – od tego momentu jego sygnatariusze, Niemcy, Włochy i Japonia tworzyły faktyczny sojusz zwany państwami osi, działający w latach 1940-1945.
1934 układ III Rzeszy z Polską o nie agresji
1935 prowadzony był tam plebiscyt w sprawie przynależności państwowej; wybór padł na Niemcy.
1935 układ morski zawarty w Londynie między III Rzeszą a Anglią namocy którego Anglia zgodziła się na wzrost niemieckiej floty wojennej do 35% w stosunku do floty brytyjskiej Niemcy zgodzili się na ten warunek i zobowiązali się ograniczyć swoje zbrojenia morskie do 35% całkowitej siły floty Wielkiej Brytanii (łącznie z flotą Commonwealth’u).
16 marca 1935 Hitler wprowadził powszechny obowiązek służby wojskowej w nowo utworzonych siłach zbrojnych – Wehrmachcie. Wprowadził zbrojenie związane z luftwaffe
7 marca 1936 zerwał traktat lokarneński wojska niemieckie wkraczają do zdemilitaryzowanej Nadrenię.
1935 Włochy atakują Etiopię i podporządkowują sobie
1936 dochodzi do wojny domowej w Hiszpanii
Niemcy w 1934 roku miały 24 dywizje wojskowe a w 1935 roku 36 dywizji
25 X 1936 między Berlinem a Rzymem podpisano porozumienie o współpracy - "oś Berlin-Rzym"; ukryte stanowisko układ o koordynacji działań w wojnie w Hiszpanii
Oraz Niemcy poparły zabór Etiopii przez Włochy w ten sposób powstaje oś Rzym Berlin
25.XI 1936 roku podpisanie z Japonią "paktu antykominternowskiego" w celu zwalczania Międzynarodówki Komunistycznej i dominacji Moskwy w świecie. W następnym roku przystąpiły do niego Włochy Mussoliniego. Dołączono tajne porozumienie precyzujące zobowiązania stron w walce z międzynarodowym komunizmem oś Berlin-Rzym-Tokio
1937 rok rozpoczęły się przygotowania do aneksji Austrii plan OTTO
12 marca 1938 doprowadził do przyłączenia Austrii do Niemiec (Anschluss Austrii). Pozorując działania pokojowe,Do połączenia obu krajów dążyły różne siły polityczne po obu stronach granicy już po I wojnie światowej, jednak zwycięskie mocarstwa, obawiając się wzmocnienia Niemiec, zakazały tego w narzuconych obu państwom traktatach pokojowych. W 1931 r. próbowano połączyć oba państwa unią celną, co nie udało się wskutek sprzeciwu zachodnich mocarstw. Do idei anschlussu wrócił Hitler po objęciu władzy w Niemczech. Do pierwszej, nieudanej próby doszło w 1934 r. W początku 1938 r. rząd i prezydent Austrii stawili opór przejęciu władzy przez miejscowych hitlerowców. W tej sytuacji na polecenie Hitlera 12 marca 1938 wojska niemieckie wkroczyły do Austrii. Kanclerzem był Kurt von Schuschnigg po aneksji Urząd kanclerza objął Arthur Seyss-Inquart. 13 marca ogłoszono podpisaną przez Hitlera ustawę, która włączała Austrię do Wielkiej Rzeszy jako Marchię Wschodnią (Ostmark). W wyniku anschlussu Niemcy zdobyli uzbrojenie warte ok. 500 mln RM, przejęli wysokie jakościowo austriackie firmy (np. Steyr Daimler Puch AG) i uzbrojenie
18 września 1938 na zjeździe NSDAP w Norymberdze, potwierdził uznanie granic z Polską i Francją za ostateczne.
29 września 1938, Uległe wobec Hitlera i jego żądań Francja i Wielka Brytania udzieliły zgody na mocy postanowień układu monachijskiego, na zajęcie Kraju Sudetów w październiku 1938. W konsekwencji spowodowało to w 1939 rozbiór Czechosłowacji i utworzenie przez Hitlera
9 na 10 listopada 1938 noc kryształowa Adolf Hitler był inicjatorem akcji planowej zagłady Żydów, w terminologii nazistowskiej zwanej ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej, która jako całość prześladowań i eksterminacji tego narodu określana jest mianem Holocaust. W wyniku tej polityki wymordowano 5.5 – 6 milionów Żydów. Doprowadził do podpisania dyskryminujących Żydów ustaw norymberskich w dniu 15 września 1935, czego dalekim skutkiem były masowe pogromy mniejszości żydowskiej w Niemczech,
1939 Po Anschlussie Austrii Hitler zwrócił uwagę na Czechosłowację. We władaniu Czechosłowacji od 1919r. były Sudety, które zamieszkiwali w 90% Niemcy. Zostały przekazane Czechosłowacji jako zemsta na Niemcach. Działała tu partia niemiecka na czele z Konradem Henleinem, która prowokowała Czechów. W Sudetach często dochodziło do naruszania małego traktatu wersalskiego. Hitler oficjalnie oskarżył Czechosłowację na forum Ligi Narodów o łamanie praw mniejszości narodowych w Sudetach (Niemcy wystąpili z Ligi Narodów w 1933r.). Czechosłowacja miała układ ze Związkiem Radzieckim ale pod warunkiem wyrażenia zgody przez Polskę na przemarsz wojsk radzieckich przez terytorium Polski na co nie wyrażono zgody. Z inicjatywy Mussoliniego we
29/30 września 1938r. została zwołana konferencja w Monachium. Uczestniczyli: Hitler, Mussolini, premier Francji- Eduard Daladier i premier Wielkiej Brytanii- Arthur Neville Chamberlain. Przybyła także delegacja czechosłowacka, której przewodził prezydent Eduart Beneš, ale nie dopuszczono go na salę obrad. Postanowiono oddać Sudety Niemcom, Hitler przyrzekł, że to jego ostatnie żądanie. Z punktu widzenia prawa międzynarodowego konferencja ta była legalna, bo w 1925r. Czechosłowacja podpisała w Locarno układ o arbitrażu granic. Beneš na znak protestu wobec tych uchwał zrezygnował z urzędu prezydenta, zastąpił go Emil Hácha. Zaraz po zakończeniu konferencji monachijskiej Niemcy zaczęli stawiać żądania Polakom. 10 III 1939r. Hitler zaprosił do Berlina Háchę i postawił mu ultimatum, że albo Czechosłowacja uzna protektorat Niemiec nad sobą, albo Niemcy wypowiedzą jej wojnę. Hácha podpisał dokument i Czechosłowacja przestaje istnieć. Na jej miejsce powstaje 15 III 1939r. Protektorat Czech i Moraw i republika Słowacji, na czele której stanął ksiądz Józef Tiso.
1938 rok Polska wkracza do Zaolzia
22 marca 1939, Hitler zmusił Litwę do przekazania Niemcom okręgu Kłajpedy.
25.VIII 1939 rok podpisanie układu polsko angielskiego
23 sierpnia 1939 z jego inicjatywy podpisano układ ze Związkiem Radzieckim, znany jako pakt Ribbentrop-Mołotow. Był to faktyczny wstęp do II wojny światowej.
Ważne fakty:
- 22 maja 1935 roku Niemcy i Włochy podpisują Pakt Stalowy o współpracy wojskowej.
- 07 kwietnia 1939 roku Włochy, sprzymierzeniec Niemiec napadają na Albanię i zajmują ją. Stwarzają sobie warunki do późniejszych agresji wobec Grecji i Jugosławii.
7. Problem niemieckie na konferencji Wielkiej Trójki. Niemcy po II Wojnie Światowej.
Po napaści Niemiec na ZSRR, a także Japonii na Stany Zjednoczone i Wielka Brytanię (jej posiadłości) z jednej strony były Niemcy, Japonia i Włochy, z drugiej strony zaczęła się tworzyć koalicja ZSRR, USA, Wielkiej Brytanii i innych państw. Istniały różnice między celami tych państw, wspólnym celem było doprowadzenie do kapitulacji Niemiec. Prezydent USA Franklin .D. Roosevelt i jego doradcy byli zdania, że w wojnie Niemiec i ZSRR, korzystna dla USA będzie współpraca z ZSRR. W 1941 roku USA udzielają ZSRR pomocy gospodarczej, cofnięto restrykcje handlowe z lat 1939-1941. Do Moskwy udał się Harry Hopkins w celu przygotowania spotkania przywódców USA, Wielkiej Brytanii i ZSRR. W lipcu 1941 roku misja Hopkinsa stała się momentem przełomowym w stosunkach USA-ZSRR. Zapoczątkowała proces montowania Wielkiej Koalicji. W dniu 12 lipca 1941 roku ZSRR i Wielka Brytania podpisały układ o wspólnych działaniach obydwu rządów przeciwko Niemcom.
W dniu 14 sierpnia 1941 roku Roosevelt i Churchill podpisują wspólna deklarację pod nazwą „Karty Atlantyckiej”. Stanowiła ona dalszy etap współpracy państw sprzymierzonych, aktywny udział Stanów Zjednoczonych w wojnie, w organizacji powojennego świata i określała zasady polityki obu państw. Zasady te zakładały w szczególności wyrzeczenia się podboju obcych terytoriów, uznanie przez to suwerenności narodów i odpowiadających im formom rządów.
W dniu 24 września 1941 roku do Karty Atlantyckiej przyłączył się ZSRR, z zastrzeżeniem, ze realizacja jej zasad musi być dostosowana do okoliczności, potrzeb, specyfiki każdego z krajów.
29 IX – 1 X 1941 w Moskwie odbyła się konferencja przedstawicieli ZSRR, Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Rezultatem było pierwsze trójstronne porozumienie. Wysunięto program koalicji antyhitlerowskiej. Wskazano, że zadaniem narodów jest jak najszybsze pokonanie Niemiec i jej sojuszników, nowy ład, aby w przyszłości nie groził im faszyzm. W 1943 roku odniesiono zwycięstwa na froncie wschodnim i w Afryce.
Konferencja w Teheranie od 28 listopada do 01 grudnia 1943 roku. Spotkali się tam Roosevelt, Churchill i Stalin. Mówiono o powojennym świecie, kwestii niemieckiej. Dyskutowano przyszłości Niemiec po wojnie. Każda strona miała inną koncepcję. Stany Zjednoczono zaproponowały, aby Niemcy były okupowane przez wojska Trzech Mocarstw, poddane kontroli, aby doprowadzić do decentralizacji Niemiec. USA proponowały „rozczłonkowanie” Niemiec na pięć państw:
1. Prusy
2. Hanower i północno zachodni okręg Niemiec
3. Saksonia
4. Prowincja Heska, Darmstadt, Kasel i okręgi położone na południe od Renu
5. Bawaria, Badenia i Wittenbergia.
Zagłębie Ruhry, Saary, Hamburg oraz obszar Kanału Kilońskiego miano poddać kontroli międzynarodowej. Sprawa przyszłej organizacji rządów Niemiec, podział Niemiec, trzy etapy:
- pierwszy etap: pozbawienie Niemiec ziem zagarniętych po 1938 roku
- drugi etap: zmiany terytorialne pod względem bezpieczeństwa
- trzeci etap: podzielenie Niemiec na kilka państw.
Winston Churchill godził się na podzielenie Niemiec według separatystycznych tendencji. Stalin chciał stworzenie gwarancji trwałości przyjętych rozwiązań. Chciano utworzyć bazy wojskowe w rozmaitych częściach świata, które by w przyszłości udaremniły rozpętanie nowej wojny przez Niemcy. Chciano zabezpieczyć pokój na pięćdziesiąt lat.
Rezultaty konferencji:
- potwierdzenie współdziałania Trzech Mocarstw
- podziałem Niemiec miała zająć się w przyszłości Europejska Komisja Doradcza. Przedstawiciele USA, Wielkiej Brytanii i ZSRR mieli składać do komisji wnioski co do sprawy Niemiec.
W październiku 1944 roku Winston Churchill spotkał się w Moskwie ze Stalinem. Brytyjski premier zaproponował następujący podział wpływów w powojennym świecie:
- Rumunia, 90% wpływów ZSRR, pozostałe 10% innym państwom demokracji zachodniej
- Grecja 90% wpływów Wielkiej Brytanii, ewentualnie USA, 10% ZSRR
- Jugosławia po 50% wpływów
- Węgry po 50% wpływów
- Bułgaria 75% wpływów dla ZSRR, 25% innym państwom demokracji zachodniej
Ustalono drobne zmiany na terytorium Bułgarii i Rumunii. W obu tych państwach 80% wpływów miał mieć ZSRR, 20% państwa demokracji zachodniej. Postanowienia te były niewystarczające dla Stalina.
W październiku 1944 roku Maksim Litwinow przewodniczący sowieckiej komisji ds. układów i porządku powojennego złożył raport kreślący perspektywy powojenne stref bezpieczeństwa ZSRR i Wielkiej Brytanii. Strefą ZSRR miały być tereny Finlandii, Szwecji, Polski, Węgier, Czechosłowacji, Rumunii, Bałkany (państwa słowiańskie) oraz Turcja. ZSRR pragnął zmian granic z Japonią, pewnych gwarancji dla siebie w Iranie. Jako brytyjską strefę proponował: Holandię, Belgię, Francję, Hiszpanię, Portugalię i Grecję. Analiza raportu Litwinowa pozwala na stwierdzenie, że strefa bezpieczeństwa to strefa interesów, wpływów. W obliczu pokonania Niemiec zaistniała konieczność nowego spotkania na szczycie. Drugie spotkanie odbyło się w Jałcie.
Konferencja w Jałcie. Trwała ona od 04 do 11 lutego 1945 roku. Udział brali Stalin, Roosevelt i Churchill. Problem stanowiła koordynacja rozgromienia Niemiec. Sprawa podziału Niemiec na dwa państwa Prusy i Bawarię. Ostatecznie dokonano początkowo na trzy strefy, a w konsekwencji na cztery strefy, dodając strefę francuską. Podział ten oparty był na granicach z 31 grudnia 1931 roku z wyłączeniem ziem zajętych przez Polskę i ZSRR.
Podział na strefy:
- I strefa, brytyjska. Obejmowała obszar ponad 97 tysięcy km² , zamieszkały przez 22 mln Niemców. Niemcy północne.
- II strefa, amerykańska. Obejmowała obszar ponad 107 tysięcy km² , zamieszkały przez 17 mln Niemców. Niemcy południowe.
- III strefa, radziecka. Obejmowała obszar ponad 107 tysięcy km² , zamieszkały przez 18 mln Niemców. Niemcy północn0-wschodnie.
- IV strefa, francuska. Obejmowała obszar ponad 42 tysięcy km² , zamieszkały przez 6 mln Niemców. Niemcy południowo-zachodnie.
Berlin jako stolica Niemiec został podzielony pomiędzy cztery mocarstwa. Zgodnie z projektem kapitulacji Niemiec okres całkowitej okupacji Niemiec nie może być określony datą. Projekty USA i Wielkiej Brytanii zezwalały na istnienie w Niemczech różnych organizacji przydatnych do funkcji społecznych i gospodarczych. Omówiono reperacje wojenne. ZSRR proponował, że Niemcy miały spłacić odszkodowania w postaci przekazania części majątku, poprzez dostawę różnych towarów. Plan ZSRR zakładał konfiskatę 80% urządzeń przemysłu ciężkiego oraz wszystkich fabryk produkujących na potrzeby zbrojeniowe. Okres spłat miał trwać dziesięć lat. Ostatecznie zgodzono się z ogólną sumą odszkodowań 20 miliardów dolarów, połowa dla ZSRR (sumę podał ZSRR). Poruszono problem kary dla zbrodniarzy wojennych. Wielki Berlin wchodził do strefy ZSRR. Berlin wybrano na siedzibę Komisji Kontroli. Wszystkie cztery mocarstwa okupowały Berlin. Rozwinięto decyzje z Teheranu. Kompromisowe rozwiązanie w kwestii Niemiec.
Konferencja w Poczdamie. Odbyła się od 17 lipca do 02 sierpnia 1945 roku. W konferencji udział brali: Stalin, prezydent USA. H. Trumann, Winston Churchill (od 28 lipca 1945 roku) nowy premier Wielkiej Brytanii C. Atlle. W stosunku do Niemiec przyjęto zasadę „4xD” demilitaryzacja, demokratyzacja, decentralizacja (dekartelizacja przemysłu), denazyfikacja. Decyzje poczdamskie w sprawie Niemiec zostały poprzedzone dwoma aktami prawnymi:
- kapitulacja Niemiec
- czerwiec 1945 deklaracja dotycząca przejęcia władzy w Niemczech przez ZSRR, Wielka Brytanię, USA i Francję. Na podstawie tego dokumentu powołano Sojuszniczą Rade Kontroli. Po raz pierwszy Rada zebrała się 30 lipca 1945 roku.
Oprócz podziału i przyszłości Niemiec została omówiona sprawa reparacji wojennych. Stany Zjednoczone były przeciwko sprecyzowaniu kwot reparacji i proponowały, aby każde państwo odebrało reparacje w swojej strefie. Oprócz reparacji z własnych stref ZSRR ze stref zachodnich otrzymać miał 15% sprzętu przemysłowego, hutnictwa i budowy maszyn oraz 10% podstawowego sprzętu przemysłowego podlegającego konfiskacie w zachodnich strefach. Niemcy w okresie okupacji traktowane być powinny jako jednolity organizm gospodarczy. Poczdam to uznanie nowego stosunku sił w Europie, nienaruszalność granic europejskich, zwycięstwo sił pokoju nad siłami wojny.
Decyzje Poczdamskie zostały poprzedzone Deklaracją
W Poczdamie strona amerykańska wypowiedziała się przeciwko sprecyzowaniu kwoty reparacji, zaproponowała ona aby każde państwo odebrało reparacje we własnej strefie okupacyjnej, niezależnie od uzyskanych reparacji we własnej strefie Związek Radziecki miał dostać ze stref zachodnich 15 % sprzętu podstawowego z lotnictwa, chemii i budowy maszyn oraz 10 % sprzętu podlegającego konfiskacie. Konsekwencją II wojny światowej jest podział Niemiec na 4 strefy okupacyjne.
Konsekwencją zimnej wojny jest podział Niemiec na dwa państwa
Zjednoczenie Niemiec 1945 – 1990
W styczniu 1947 roku powstaje Bizonia. W kwietniu 1948 roku przyłącza się do niej strefa francuska, powstaje Trizonia. W maju 1948 roku dochodzi do pierwszego kryzysu berlińskiego. W Trizonii jedyna waluta staje się marka niemiecka. Dochodzi do blokady Berlina przez ZSRR. W konsekwencji „bitwę o Berlin” przegrywa Stalin. Utworzono most powietrzny, droga lotnicza zaopatrywano Berlin. We wrześniu 1949 roku powstaje Republika Federalna Niemiec, prezydentem zostaje Teodor HEUS, a kanclerzem zostaje Konrad ADENAUER. W październiku 1949 roku ze strefy radzieckiej powstaje Niemiecka Republika Demokratyczna, prezydentem zostaje Wilhelm PIECK, na czele rządu staje GROTEWOCHL.
Marzec 1950 RFN została zaproszona przez Komitet Ministrów Rady Europy do wstąpienia do tej rady w charakterze członka stowarzyszonego .
19.09.1950 Ministrowie Spraw Zagranicznych Wielkiej Brytanii, Francji, Stanów Zjednoczonych zebrani w Nowym Jorku postanowili podjąć kroki aby ich parlamenty uchwaliły deklarację o formalnym zakończeniu wojny z Niemcami. W odpowiedzi kanclerz Niemiec Adenauer
W maju 1951 roku oświadczył że RFN przyjmuje odpowiedzialność za przedwojenne długi rzeszy niemieckiej. Wówczas to 18 państw umniejszyło roszczenia finansowe wobec Niemiec z 23 mld marek do 13 mld marek. W 5 rocznicę zwycięstwa nad Niemcami w maju 1950 roku francuski minister Robert Szuman wysunął projekt utworzenia Wspólnoty Europejskiej Węgla i Stali . Celem Francji było związanie gospodarki RFN z gospodarką innych państw tak aby nie mogła się w przyszłości stać samoistną potęgą militarną.
18.04.1951 rok podpisano traktat paryski powołujący Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS) co otworzyło drogę do równouprawnienia RFN na arenie politycznej.
W maju 1952 roku ministrowie spraw zagranicznych Belgii, Francji, Włoch, Luksemburgu, Holandii i RFN w Paryżu podpisali układ o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Obronnej układ o unii zachodnioeuropejskiej został przyjęty 30.12.1954 roku
27.02.1954 rok Bundestag ratyfikował układ o przystąpieniu RFN do paktu Brukselskiego i Atlantyckiego.
Marzec 1957 roku traktaty rzymskie o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej ( 6 państw Belgia, Holandia, Włochy, Luksemburg, RFN i Francja, Dzieje EWG przyniosły przykre doświadczenia RFN integracja ograniczała się do sfer gospodarczych , Adenauer chciał integracji również politycznej,
Styczeń 1963 roku Francja i Niemcy zawarły traktat elizejski przewidujący silną współpracę obu państw. Francja dążyła poprzez porozumienie Niemcami do obniżenia przewagi anglo amerykańskiej na kontynencie europejskim
I Kryzys Berliński w latach 1948–1949 spowodowany był zawieszeniem spotkań w ramach Sojuszniczej Rady Kontroli (1948), w związku z konfliktem między zachodnimi mocarstwami a ZSRR. Było to przyczyną wprowadzenia przez administrację radziecką nakazu kontroli ruchu międzystrefowego, dotyczącego także wojskowych transportów; objęcia zachodnich sektorów Berlina, wbrew ZSRR, reformą walutową zarządzoną przez aliantów w ich strefie okupacyjnej (1948). W efekcie ZSRR wprowadził blokadę w ruchu naziemnym między Berlinem Zachodnim a strefami okupacyjnymi zachodnich mocarstw. Odpowiedzią na to było utworzenie przez aliantów “mostu powietrznego” i zaopatrywanie Berlina Zachodniego w niezbędne towary drogą lotniczą, aż do 1949.
II Kryzys berliński wrzesień 1960 roku rząd NRD wydał zakaz opuszczania przez obywateli w swojej części Berlina bez zezwolenia.
W sierpniu 1961 roku rząd NRD założył zasieki pomiędzy Berlinem zachodnim a wschodnim
1969 rok Willy Brandt zostaje kanclerzem i rozpoczyna politykę porozumienia z państwami obozu socjalistycznego
Sierpień 1970 roku RFN i ZSRR podpisują w Moskwie układ że wyrzekają się stosowania siły
Grudzień 1970 nroku RFN podpisuje układ z Polską
Grudzień 1972 roku NRD pospisuje z RFN
Relacje między RFN a NRD, kwestie wewnętrzne tych państw i relacje międzynarodowe. Zjednoczenie było następstwem wielu czynników. Duże znaczenie miała polityka RFN w latach osiemdziesiątych, między innymi poprzez korzyści gospodarcze. Pozycja NRD słabła, nie chciano reform, potęgowało się napięcie wewnętrzne w tym kraju. RFN przekonywała sojuszników, że zjednoczenie Niemiec nie spowoduje zmian niekorzystnych dla Europy. Kanclerzem Niemiec był Helmuth KOHL. Do jesieni 1989 roku uznawano, że podział Niemiec stabilizuje Europę. Francja uważała, że ZSRR nie pozwoli na zjednoczenie Niemiec. Czesi i Polacy popierali zjednoczenie Niemiec. W ZSRR do czasu objęcia władzy przez Michaiła Gorbaczowa nie godzono się na zjednoczenie Niemiec. Po dojściu M. Gorbaczowa do władzy w 1988 roku wypowiedział się on w swojej książce w sposób pozytywny o RFN. Doszło do zacieśnienia stosunków pomiędzy państwami niemieckimi. RFN chciało zbliżenia między obywatelami obydwu państw niemieckich. W 1984 roku Erich Honecker złożył dwukrotnie wizytę w RFN. Do spotkania przywódców niemieckich doszło w Moskwie na pogrzebach przywódców ZSRR. Przywódcy niemieccy chcieli dialogu między Niemcami, zawarto porozumienie w telekomunikacji, podróże, handlu wewnętrznym i współpracy kulturalnej. W dniu 07.09.1987 roku Erich Honecker udał się do RFN. Przyjęto go jako głowę obcego państwa, ze wszystkimi honorami. Rozszerzono wzajemne powiązanie między państwami niemieckimi w sferze gospodarczej. RFN wspomagała gospodarkę NRD. RFN wychodziło naprzeciw NRD z różnego rodzaju propozycjami. RFN zjednoczenie Niemiec traktowała jako swoją misję. W końcu lat osiemdziesiątych w NRD zaczęła dawać znać o sobie opozycja. W latach 1987 – 88 pojawiają się nieliczne, pewne grupy opozycyjne. W styczniu 1989 roku stanowisko prezydenta USA obejmuje George BUSCH. Podjął on próbę osłabienia ZSRR w Europie. Postawiono na RFN. Prasa amerykańska pisała o odbudowie jednolitego państwa niemieckiego. Zjednoczenie nie stanowiłoby zagrożenia dla Europy. W dniu 31.05.1989 roku prezydent Busch przybył do Europy. Przemówił w Moguncji, krytykując „zimną wojnę” w postaci muru berlińskiego. Zapowiedział, że mur ten dzielący Niemców i Europę powinien być zburzony. Rozpoczęła się kampania wymierzona przeciwko NRD. Od maja 1989 roku doszło do synchronizacji polityki Buscha i Kochla. RFN zajęła priorytetowa pozycję w polityce Stanów Zjednoczonych. Stosunki Wschód-Zachód uległy odprężeniu. Zaczęto poszukiwać nowych modeli ustrojowych i gospodarczych w Europie Wschodniej. Szczególnie w Polsce i na Węgrzech. W dniu 07.07.1989 roku w Bukareszcie Układ Warszawski zrezygnował z doktryny ograniczonej suwerenności państw socjalistycznych. Była to doktryna Leonida Breżniewa z 1968 roku. Pozwalała ona ZSRR i jego sojusznikom na interwencję w krajach bloku wschodniego w wypadku zmian wewnętrznych. W krajach socjalistycznych ujawniła się opozycja, pretendująca do przejęcia władzy. W przede dniu 02.05.1989 roku rząd Węgier ogłosił otwarcie granicy z Austrią. 27.06.1989 roku doszło do symbolicznego usuwania zasieków. Latem 1989 roku obywatele NRD wyjeżdżali na urlopy na Węgry. 19.08.1989 roku na granicy Austrii i Węgier ogłoszono piknik dla Niemców z NRD. Masowo uciekano do RFN przez te granicę. 07.10.1989 roku agencja prasowa NRD stwierdziła, że po uciekających nie należy ronić łez. W biurze politycznym NRD zmianie ulegała sytuacja. 14.08.1989 roku po powrocie z urlopu E. Honecker nie ustosunkował się do ucieczek Niemców z NRD i kryzysu. W NRD zaczęto demonstrować. 04.09.1989 roku do pierwszych demonstracji doszło w Lipsku. 07.09.1989 roku do Berlina zjechały delegacje zagraniczne na obchody jubileuszu NRD. Przyjechał przywódca ZSRR Michaił Gorbaczow, który spotkał się z Honeckerem w dniu 06.10.1989 roku. Doszło do dalszych demonstracji w Berlinie i innych miastach. Rozmowy Gorbaczowa z Honeckerem były bezowocne. Już wtedy Gorbaczow zdecydował o nie interwencji ZSRR w sprawy NRD, było to powolne przyzwolenie na zjednoczenie. Jubileusz NRD stał się początkiem dalszych demonstracji. W październiku 1989 roku premier NRD Stoph po konsultacji z Egonem Krenzem zgłosił wniosek o ustąpienie Honeckera. Następcą Honeckera został Egon Krenz. Nowy sekretarz Krenz zapowiedział reformę socjalistycznego społeczeństwa, amnestie i swobody dla obywateli. Demonstranci żądali likwidacji monopolu władzy, wolności obywatelskich. 07.11.1989 roku Stoph podał do dymisji rząd, a Krenz całe biuro polityczne. Nowym pierwszym sekretarzem został Hans MODROW z Drezna. Stopniowe załamywanie starych struktur władzy. 09.11.1989 roku podjęto decyzję o otwarciu granicy w Berlinie między częścią wschodnią, a zachodnią miasta. 10.11.1989 roku zaczęto burzyć mur berliński przez samych Niemców. Zjednoczenie Niemiec to również zjednoczenie ekonomiczne. Kanclerz Kochl 08.11.1989 roku przedstawił w Bundestagu 10 punktowy plan zjednoczenia niemiec, zapowiadając pomoc finansową na wyrównanie różnic w obu państwach niemieckich. Postulował wolne wybory. 13.11.1989 roku premierem NRD został Modrow. Przestawił oświadczenie rządowe, zobowiązując się do daleko idących reform wewnętrznych, wspólnotę traktatową z RFN,. Wykluczał jednak zjednoczenie Niemiec. 27.11.1989 roku podczas demonstracji w Lipsku zaczęto domagać się zjednoczenia Niemiec. W RFN krytykowano Kochla. 28.11.1989 roku Helmuth Kochl zdecydował się ogłosić dziesięciopunktowy plan stopniowego przezwyciężenia podziału Niemiec. Pomoc udzielana NRD, infrastruktura, telekomunikacja, ochrona środowiska, reformy, później konfederacja, dalej zjednoczenie. Niemcy zjednoczenie państw niemieckich stawiali po zjednoczeniu Europy, teraz było odwrotnie, najpierw zjednoczenie Niemiec. Skrytykowano Kochla w samych Niemczech i na forum międzynarodowym. Stany Zjednoczone zaangażowały się na rzecz tego planu. Natomiast rząd brytyjski wyczekiwał a Francja i ZSRR próbowały hamować poczynania Kochla. Prezydent Francji F. Mitterand na początku grudnia 1989 roku udał się do Moskwy. Przekonywał M. Gorbaczowa o negatywnym stosunku do zjednoczenia Niemiec. W NRD postępował proces współpracy z RFN na wielu płaszczyznach. W ciągu dwóch miesięcy 1989/1990 RFN wydała sześć miliardów marek na NRD. W dniach 19-20.12.1989 roku doszło do spotkania w Dreźnie Kochla i Modrowa. Uzgodniono wspólny plan działania. Amnestia dla więźniów politycznych, otwarcie Bramy Brandenburskiej. W dniu 01.02.1990 roku premier NRD Modrow przedstawił czteropunktowy plan zjednoczenia Niemiec. Najważniejsze było stanowisko czterech państw odpowiedzialnych za Niemcy (USA, ZSRR, Wielka Brytania i Francja). ZSRR był zaskoczony tempem wydarzeń. 30.01.1990 roku Modrow udał się do Moskwy na rozmowy z M. Gorbaczowem. M. Gorbaczow oświadczył, że ZSRR nie wyklucza zjednoczenia państw niemieckich, z zastrzeżeniem, że Niemcy zagwarantują granice, wystąpią z bloków militarnych, demilitaryzacja Niemiec i przyjęcie neutralności. W RFN pozytywnie przyjęto to oświadczenie, natomiast sceptycznie we Francji. Francja i Wielka Brytania uważała, że proces zjednoczenia przebiega zbyt szybko. Przeciwko zjednoczeniu była brytyjska premier M. Thatcher, która obawiała się wzrostu potęgi Niemiec w Europie kosztem Wielkiej Brytanii. Prezydent Francji. F. Mitterrand miał pretensje do H. Kochla o nie informowanie o planach zjednoczenia Niemiec. Po konsultacjach niemiecko – francuskich, Francuzi zgodzili się na ten proces zjednoczenia. W styczniu, lutym 1990 roku mocarstwa uznały prawo Niemiec do zjednoczenia. Jaki obszar miało mieć zjednoczone państwo niemieckie? Uważano, że granice powinny odpowiadać tym sprzed 1937 roku. Dyskutowano o odszkodowaniach za pracę niewolniczą podczas wojny. RFN i NRD zaproponowały konferencję czterech mocarstw i dwóch państw niemieckich w celu uzgodnienia wspólnego stanowiska. 12.02.1990 roku na spotkaniu KBWE w Ottawie (w Kanadzie) ustalono program konferencji 2+4. W sumie odbyły się trzy tury rozmów, konferencji. Pierwsza 05.05.1990 roku w Bonn, 22.06.1990 roku w Berlinie i 17.07.1990 roku w Paryżu.
15-17 lipca 1990 roku Kohl wybrał się do Moskwy i na spotkani z Gorbaczowem uzyskał zgodę na połączenie Niemiec
12.09.1990 roku w Moskwie podpisano układ o ostatecznym uregulowaniu sprawy Niemiec. Na mocy tego układu zjednoczone Niemcy odzyskały pełna suwerenność państwową, obce wojska miały opuścić teren Niemiec, armia niemiecka miała liczyć 370 tysięcy żołnierzy. Niemcy mogły należeć do bloków i sojuszy politycznych. Nie mogły posiadać broni atomowej, chemicznej i biologicznej. Granice państwa obejmowały zjednoczone Niemcy. Zobowiązano się do dobro sąsiedzkich stosunków z sąsiadami, prowadzenie pokojowej polityki zagranicznej. Opozycja w ZSRR krytykowała politykę swojego przywództwa. Od lutego do października 1990 roku odbyło się traktatowe zjednoczenie Niemiec, 01.10.1990 roku do RFN przystąpiło pięć krajów związkowych (NRD). Jest to oficjalna data zjednoczenia Niemiec.
Chiny
W 1937 Japonia dokonała agresji na Chiny. Komuniści i Chaing-Kai-Shek utworzyli wspólny front narodowy przeciwko Japonii. Po 1945 roku północna część Chin wyzwoliły armia radziecka. W latach 1946 – 1949 wybuchła trzecia rewolucja, zakończono zwycięstwem komunistów. W dniu 01.10.1949 roku Mao Tse Tung proklamował utworzenie Chińskiej Republiki Ludowej.
Rewolucja Kulturalna przeprowadzona w Chinach miała katastrofalne konsekwencje – liczbę jej ofiar szacuje się na minimum 400 tysięcy, a niektórzy historycy twierdzą, iż mogło ich być nawet około miliona. Rewolucja ta, nazywana potocznie kulturalną, toczyły się w chińskich miastach i objęła przede wszystkim środowiska polityczne i intelektualne.
Przyczyną przeprowadzenia rewolucji kulturalnej była słabnąca pozycja wodza komunistycznych Chin – Mao Tse-tunga. Miał on jednak w rękach potężną broń – odpowiednio wychowywaną młodzież. To właśnie młodzi ludzie, skupieni w grupach Czerwonej Gwardii, stali się narzędziem w rękach Mao. Początkiem terroru było wystąpienie radiowe (czerwiec 1966), w którym demonizowano przeciwników maoizmu, co skutecznie ożywiło niechęć do inteligencji.
Na początku rewolucji kulturalnej studenci i uczniowie otrzymywali wybory tekstów Mao, w których potępiał on władzę profesorów. Wódz Chińskiej Republiki Ludowej opowiadał się za skróceniem okresu kształcenia. Opór intelektualistów był słaby. W sierpniu ogłoszona została kampania przeciwko czterem starym elementom. Były to:
- stare myślenie,
-stara kultura,
-stare tradycje,
-stare przyzwyczajenia.
Kategorie represji rewolucji kulturalnej:
-przemoc wobec intelektualistów i kadry politycznej
-porachunki frakcyjne w Czerwonej Gwardii
Przebieg rewolucji:
-wiele wyznań zostało objętych prześladowaniami,
-kawałki Wielkiego Muru rozebrano i wykorzystano do budowy chlewów,
-zabroniono obchodzenia chińskiego Nowego Roku,
-zniszczono około 60 świątyń,
-zamordowano wielu pisarzy, intelektualistów itp.,
-przeprowadzano częste rewizje – Czerwona Gwardia często fabrykowała dowody przestępstw.
Wielki skok W 1958 roku KPCh z inicjatywy Mao ogłosiła program Wielkiego Skoku, czyli błyskawicznego przejścia Chin od socjalizmu do komunizmu. Społeczeństwo miało zostać zorganizowane w samowystarczalne komuny ludowe, dzięki czemu w ciągu 5 lat planowano osiągnąć 6-krotny wzrost produkcji przemysłowej i dwukrotny wzrost produkcji rolnej. Na przykład przyrost produkcji stali postanowiono osiągnąć poprzez skierowanie chłopów, w czasie żniw, do wytopu stali w prymitywnych piecach.
Polityka Wielkiego Skoku doprowadziła do gigantycznego marnotrawstwa i chaosu. Stal uzyskana w prymitywnych urządzeniach była tak niskiej jakości, że praktycznie nie nadawała się do użytku. Masowe roboty publiczne spowodowały, że ziemia leżała odłogiem, co wraz z licznymi klęskami żywiołowymi, takimi jak susze i powodzie, doprowadziło do straszliwej klęski głodu - zmarło wtedy kilkanaście milionów osób.
Zawieszenie współpracy z ZSRR i wstrzymanie radzieckiej pomocy technologicznej spowodowało przerwanie wielu chińskich przedsięwzięć przemysłowych. Ostatecznie Wielki Skok zakończył się klęską i w 1961 roku oficjalnie zakończono jego kontynuację. Na jakiś czas Mao musiał usunąć się w cień i podzielić władzę ze swoimi przeciwnikami partyjnymi, nadal jednak cieszył się dużym autorytetem i posiadał silne poparcie armii, na czele której stał Lin Biao. W 1966 roku Mao Tse-tung postanowił rozpocząć kolejną wielką kampanię, mającą na celu podtrzymanie żywotności rewolucji.
Treść zweryfikowana i sprawdzona
Zgodnie z misją, Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby dostarczać rzetelne i sprawdzone treści edukacyjne.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.