Socjologia kultury - zagadnienia

1.RÓŻNE SPOSOBY DEFINIOWANIA KULTURY:
1.) def. nominalistyczne- opisowo-wyliczające(traktują kulturę jako określony zbiór konkretnych przedmiotów)
2.)def. historyczne- kładą nacisk na czynniki tradycji kulturowej (jako pewien mechanizm przekazywania dziedzictwa kulturowego następnym pokoleniom)
3.)def. normatywne - akcentują podporządkowanie się zachowań ludzkich normom, wzorom i wartościom. Elementy konstytutywne każdej kultury.
Parsons i Kroeber
1.) def. psychologiczne – oparte są na psychicznych mechanizmach kształtowania się kultury. Uczenia się i naśladowanie.
2.) def. strukturalistyczne – świat kultury jest światem powiązanych ze sobą wzajemnie elementów
3. )def. genetyczne - kładą nacisk na zjawisko wyjaśnienia pochodzenia kultury
2 ujęcia kultury:
1. atrybutywne- jest to cecha stała.Jako całośc- kul. globalna,cywilizacyjna.
2.dystrybutywne- kul. jako zbiór cech kulturowych, określ.zbiorowości(kul. polska, czeska,…)
2. KATEGORYZACJA KULTURY
KROEBER- lata 30, wszystko co nas otacza to kultura globalna, podzielił ją na 3 kategorie:
1.)Kultura rzeczywistości- wszystko co nas otacza i ma wymiar materialny, konkretny(co możemy zobaczyć domy, krzesła)kultura ta jest usadowiona w czasie, kul. Życia codziennego, rzeczywistego).
2.)K.socjetalna- kultura społeczeństwa, interakcji, komunikacji, wzajemnych zależności ludzi między sobą, komunikowanie międzykulturowe.
3.)K.wartosci- w ujęciu naszych wartości, pewnych norm, każdy element wytworzony w kulturze mat. i niemat. Kultura symboliczna.
A.KŁOSKOWSKA- lata 70, na podstawie powyższej kategoryzacji stworzyła polską kat:
1.)Kultura bytu- kult.mat. tj. cywilizacyjna(każde społ. w obrębie ram czasowych charakteryzuje się zmianami cywilizacyjnymi)zdobycze materialne zmieniają się i każdy chce mieć coś nowego(moda), wszelkie działania i wszelkie wytwory człowieka związane z produkcją, dystrybucją i usługami, które służą do zaspokajania potrzeb bytowych.
2.)K.społeczna- komunikacja społ.- system wzajemnych zachowań komunikacyjnych między ludźmi. Komunikowanie interpersonalne(2os.), grupowe(kilka os.), komunikowanie instytucjonalne, administracyjne- rozmowy w urzędach, firmach, komunikowanie publiczne,masowe- poprzez przedstawicieli np.media.
3.)K.symboliczna- ma wymiar niematerialny, kultura duchowa- ma być dla odbiorcy sama dla siebie (przyjemnośc, zadowolenie). Jest autoteliczna tzn. jest celem samym dla siebie. Dziedziny-religia, nauka, zabawa, czas wolny.
3. 3 POZIOMY KULTURY SYMBOLICZNEJ WG KŁOSKOWSKIEJ:
1.)kultury pierwotne- kul. ludowe , funkcjonują w małych strukturach lokalnych
*więź społeczna oparta na kontroli społecznej *podobieństwo losów i doświadczeń członków *ma charakter nieformalny *komunikacja bezposrednia *są niezinstytucjonalizowane
2. )kultury ukł. Instytucjonalnej – oparte na ukł. Insty.
*sformalizowane *układ komunikacyjny jest stały(ściśle określone role) *nadawca jest „profesjonalistaą”
*realizowana tylko w obrębie instytucji
3. )ukł. kultury o styczności pośredniej
*środki pośredniego komunikowania się,np. środki masowego przekazu *treści tworzone pod określonego odbiorcę, ”prosta, lekka i przyjemna” *sformalizowany *manipulacja odbiorcy poprzez dostarczanie mu określonej – dobranej treści *masowy odbiorca, szerszy zasięg, niska wartośc.
4. POJĘCIE KULTURY MASOWEJ – WYKŁADNIKI I CECHY
Kultura masowa -ogół jednolitych form masowego uczestnictwa kulturalnego,jednolitych wytworów kultury, użytkowanych współcześnie przez wielkie, zróżnicowane masy odbiorców; w węższym znaczeniu określenie odnoszące się zwłaszcza do treści przekazywanych i odbieranych przez środki masowego przekazu.
Kultura masowa: szeroki zasięg oddziaływania (musi trafiać do największej liczby osób), masowe uczestnictwo, oparta na technicznych środkach, tworzona przez profesjonalistów, treść ma być prosta, przejrzysta, nie może być twórcza i oryginalna, ma być tworzona w celach komercyjnych i ma służyć rozrywce, jest manipulacyjna, perswazyjna- duża swoboda treści, możliwość manipulacji odbiorcy przez odpowiednio dobraną treść, kreowanie rzeczywistości i bohaterów medialnych, kultura masowa jest przekazana dla szerszego kręgu, homogenizacja kultury masowej- zniesienie dystansów na różnych osiach- homog upraszczająca (wymieszanie treści), homog imanentna, homog mechaniczna( zestawienie różnych treści), standaryzacja treści „zasada wspólnego mianownika” czyli ujednolicenie treści i odbiorców.
Elementy mediów kultury masowej:filmy, muzyka, seriale, reality show, teleturnieje, książki i akcesoria, gadżety związane z daną książką, widowiska estradowe, sportowe
Wytwory kultury masowej( zjawiska, produkty kultury popularnej):gazety, film, audycje radiowe i telewizyjne, reklamy, powieści, piosenki, gry komputerowe, komiksy. Produkty kultury popularnej są odłamkami prawdziwej kultury, jak na przykład muzyka typu pop jest wytworem przejścia cywilizacji przez próg nowego tysiąclecia. Jest tez muzyka , która jest protestem skierowanym w stronę kultury masowej np. Punk rock i inne. Niektórym ludziom trudno odnaleźć się w gąszczu mediów propagujących kulturę popularną, ponieważ oni sobie cenią cechy i wartości, które tracą na znaczeniu w dobie mediów i komputerów.
Atomizacja- społeczeństwo masowe jest zatomizowane. Relacje miedzy jednostkami- upodabniają się do atomów w związku chemicznym, układy przypadkowe, umowne, przelotne, sporadyczne, słabo zintegrowane.
5. SEKULARYZACJA W BADANIACH PETERA BERGERA: Pojecie sekularyzacji jest powiązane nie tylko z nowożytna historią zachodu, ale traktowane jest jako zjawisko globalne we współczesnych społeczeństwach. ONA: powszechnie sekularyzacja jest związana z kulturą Zachodu, ale w innych częściach świata mówimy o enklawach, wyizolowanych państwach. Wszystko zmierza do tego samego, a państwa znajdują się jedynie w rożnych punktach od momentu finalnego. Po drugie: istotne jest to że procesy sekularyzacji są uchwytne empirycznie, a na gruncie cywilizacji zachodu przejawia się w "emigracji Kościoła z terenów uprzednio podlegających jego kontroli i wpływowi - wyraża się to w rozdziale Kościoła od państwa lub wywłaszczeniu posiadłości kościelnych albo emancypacji szkolnictwa spod władzy kościelnej". ONA: wskazane jest połączenie praktyki społecznej, czyli procesy odbywające się w sposób obiektywny i rzeczywisty, empiryczny, a teoria sekularyzacji, próba wyszczególnienia pewnych aspektów z nią związanych. Po trzecie: w szerszym aspekcie było by to raczej wyzwalanie się różnych sektorów społeczeństwa i kultury spod dominacji religii. Po czwarte: proces sekularyzacji jest bezpośrednio warunkowany procesami modernizacji. W związku z tym z najbardziej zaawansowaną postacią sekularyzacji mamy do czynienia na gruncie europejskim oraz w USA. ONA: sytuacja w Europie była postrzegana jako wzorzec, jest tą którą będą powielały w swoim rozwoju państwa na innych kontynentach, ale teraz zaczyna się uważać że to my - Polska, jesteśmy ewenementem na mapie kulturowej świata. Po piąte: w miarę rozprzestrzeniania się kultury zachodu sukcesywnie rozwija się w różnym nasileniu w skali globu. ONA: rozprzestrzenianie się kultury zachodu sprawia że sekularyzacja się rozrasta na całym świecie. Po szóste: Berger skłania się ku stanowisku iż wraz z nowoczesną industrializacją pojawia się tendencja do sekularyzacji sfery politycznej co przejawia się w podziale Kościoła i państwa.

6. TEORIA BORDIEAU
Kapitał symboliczny Bourdieu dowodził, iż to taki kapitał daje ludziom możliwość sprawowania władzy symbolicznej z użyciem przemocy symbolicznej.
Kapitał kulturowy to uzewnętrzniana w kompetencjach oraz języku jednostki kumulacja idei, wiedzy, umiejętności oraz przedmiotów o wartościach kulturowych, którą nabywa się uczestnicząc w życiu społecznym. Przejawia się w trzech formach wyodrębnionych przez Bourdieu:
- uprzedmiotowionej (odnoszącej się do materialnych nośników dóbr kulturowych).
- zinstytucjonalizowanej (odnoszącej się do formalizowania kształcenia, nadawania tytułów, stopni, ról zawodowych).
- ucieleśnionej (odnoszącej do stanu ciała i umysłu, w tym - manier, gustu, itp.).
KAPITAŁ SPOŁECZNY dzieli się na: wiążący i pomostowy.
- Kapitał wiążący to ten, który dotyczy więzi pomiędzy członkami jednej grupy, a
- kapitał pomostowy odnosi się do tzw. sieci osób znajdujących się między różnymi społecznościami.
Habitus Bourdieu zakłada, że habitusem jest całe pomysłotwórcze otoczenie określonej osoby. Obejmuje to także osobiste wierzenia, skłonności oraz sposoby rozwiązywania problemów (wybór drogi, odpowiednie zachowanie). Ogromna część koncepcji habitusu zwraca uwagę na to, że istnieją nieograniczone możliwości działania, o których dana osoba nigdy by nie pomyślała. Całkowite poznanie habitusu danej osoby nie jest możliwe, ze względu na fakt, że jest on zakorzeniony w podświadomości.
Reprodukcja kulturowa jest to transmisja istniejących wartości kulturowych oraz norm z pokolenia na pokolenie. Ma wpływ na reprodukcję społeczną czy też proces przekazywania pewnych aspektów społeczeństwa (np. klasa).Reprodukcja jest procesem, w którym pewne aspekty kultury przechodzą z jednej osoby na drugą, ze społeczeństwa na drugie. Przez wieki kulturowa reprodukcja występowała, jako ukryty porządek. Bourdieu wierzył, że system edukacji jest używany w celu reprodukcji kultury klasy dominujące w porządku, w jakim klasa podtrzymuje i uwalnia władzę. Według Bourdieu nierówność społeczna jest przetwarzana, reprodukowana przez system edukacji i inne instytucje społeczne.
7. RITZIER – MAGDONALDYZACJA
Makdonaldyzacja to proces stopniowego upowszechniania się zasad działania restauracji szybkich dań we wszystkich dziedzinach życia społecznego w Stanach Zjednoczonych oraz na całym świecie. Makdonaldyzacja oddziałuje nie tylko na gastronomię, ale również na sposób, w jaki zdobywa się wykształcenie, pracuje, podróżuje, spędza czas wolny, odzywia, uprawia politykę, traktuje rodzinę, czyli praktycznie na każdą dziedzinę życia społecznego.
O sukcesie makdonaldyzacji zdecydowały cztery wyznaczniki.
1.)Efektywność, czyli optymalna metodz przejścia od jednego punktu do następnego. Dla klienta oznacza to, że McDonald’s zapewnia najlepszy możliwy sposób zaspokojenia głodu.Wysoką efektywność pracowników pozwalają utrzymać obowiązujące w pracy przepisy i regulaminy.
2.)Kalkulacyjność – McDonald’s akcentuje kwantytatywne cechy sprzedawanych potraw(wielkość porcji, cena) i świadczonych usług (ile czasu potrzeba,abypotrawę otrzymać). Ilość stała się równoznaczna jakości, czyli dobre jest to, co dostajemy prędko i w dużej ilości. Ostatnio kusi się ludzi nazwami ,,podwójny” lub ,,potrójny”, by klient odniósł wrażenie, że za niewielkie pieniądze dostaje masę jedzenia.Ludzie często obliczają, ile czasu zajmie im dojazd do McDonald’sa, oczekiwanie na otrzymanie posiłku, spożycie go i powrót do domu, po czym wynik tych obliczeń porównują z czasem niezbędnym do samodzielnego wykonania posiłku w domu.Te kalkulacje natchnęły firmy dostarczające jedzenie do domu do akcentowania oszczędności czasu. ,,Domino” obiecuje przywieźć pizzę w pół godziny, a jeśli nie zdąży, klient dostaje ją za darmo. Personel McDonald’sa skupia się na możliwie najszybszym wykonywaniu swych czynności.
3.) Przewidywalność – McDonald’s gwarantuje, że jego towary i usługi będą zawsze i wszędzie takie same. Ludzie wolą na ogół świat bez niespodzianek. Klienci idąc do McDonald’sa mają świadomość, że ten ich niczym nie zaskoczy. Każdy następny posiłek będzie taki sam jak wszystkie, które zjedli do tej pory. Pracownicy w systemach zmakdonaldyzowanych też zachowują się w sposób przewidywalny. Postępują zgodnie z przepisami firmy i poleceniami menedżerów. W wielu przypadkach można bez trudu zgadnąć nie tylko co zrobią, ale i co powiedzą. Organizacje zmakdonaldyzowane dysponują scenariuszami, których personel musi się nauczyć na pamięć, żeby w odpowiednich sytuacjach wiedzieć, jak się zachować. McDonald’s utorował drogę zrutynizowaniu pracy w usługach i do dziś jest najlepszym przykładem skrajnej standaryzacji.
4.)Możliwość manipulacji – zastąpiwszy technologię ludzką technologią nie wymagającą udziału człowieka McDonald’s manipulujetymi, którzy wkraczają w jego świat. Manipulując klientami stara się robić to subtelnie i nie wprost. Kolejki, ograniczone menu, mały wybór, niewygodne krzesła służą temu, aby klienci zachowywali się zgodnie z życzeniami kierownictwa firmy – jedli szybko i opuszczali lokal. Pracownicy są poddawani manipulacji daleko posuniętej i bardziej bezpośredniej. Wykonują oni kilka podstawowych czynności, ale dokładnie tak, jak ich nauczono. Stosowanie nowych technologii umożliwia zastępowanie ludzi maszynami, bowiem nawet najlepiej wyszkoleni ludzie mogą zaburzyć funkcjonowanie systemu. Ślamazarny pracownik zużyje za dużo czasu na przygotowanie BigMaca, inny pracownik, który nie stosuje się ściśle do reguł, zapomni o ogórku konserwowym lub o keczupie, i w rezultacie wyda ,,nieprzewidywalnego” hamburgera, a jeszcze inny przez roztargnienie wsypie za mało frytek do pudełeczka, co sprawi wrażenie, że firma jest skąpa. McDonald’s zastepuje ludzi maszynami – automatami do nalewania napojów, wyłączającymi się samoczynnie po napełnieniu kubka; frytkownicami,które dzwonią i wyciągają koszyk oleju, kiedy frytki osiągną wymaganą chrupkość; kasami zaprogramowanymi w taki sposób, aby kasjerzy nie musieli pamiętać cen.
Pozytywne zmiany do jakich doprowadziła makdonaldyzacja:
* Towary i usługi są znacznie dostępniejsze, obecnie mniej zależą od czasu i miejsca. * Szerszy wachlarz towarów i usług jest dostępny większej liczbie ludzi. * Człowiek prawie natychmiast może zaspokoić zachcianki i pilne potrzeby. * Towary i usługi odznaczają się bardziej ujednoliconą jakością; część ludzi obecnie otrzymuje lepsze towary i usługi niż przed makdonaldyzacją. * Obok drogich towarów i usług, przeznaczonych dla dobrze sytuowanych klientów, istnieje duży wybór tańszych odpowiedników; ludzi obecnie stać na rzeczy, na które wczesniej nie mogli sobie pozwolić. * Ludzie pracujący dłużej, zatem mający mniej czasu, mogą liczyć na łatwy dostęp do towarów i efektywne usługi. * W czasach szybkich zmian stabilne, bezpieczne i znajome środowisko systemów zmakdonaldyzowanych działa na ludzi uspokajająco. * Kwantyfikacja umożliwia ludziom porównywanie cen towarów w konkurencyjnych firmach. * Wszystkich traktuje się podobnie bez względu na rasę, płeć i przynależność do klasy społecznej.

8. RACJONALIZACJA I BIUROKRACJA - KONCEPCJE MAXA WEBERA
Z założenia przyjętego przez Maxa Webera żyjącego w okresie szczytowym pruskiego totalitaryzmu, biurokracja miała być idealną i bezbłędną formą organizacji, jednakże wraz z jej rozrostem staje się ona jako system organizacyjny coraz bardziej dysfunkcjonalna.
Typy prawomocnego panowania
Trzy czyste typy prawomocnego panowania (legitymizacji władzy):
1.) racjonalnej (legalnej) - opartej na przekonaniu o "legalności" zasad i normatywnych reguł sprawowania władzy oraz prawie tych, którzy zgodnie z nimi sprawują władzę do wykonania poleceń.
2.) tradycjonalnej - związanej silnie z przekonaniem o świętości nieprzemijającej tradycji i legitymizacji statusu tych, którzy sprawują zgodnie z nią władzę.
3.) charyzmatycznej - opartej na pewnych specyficznych i wyjątkowych cechach charakteru, heroizmie, świętości danej jednostki, a także na normatywnych wzorach postępowania i wynikającego z nich ładu jaki ona objawiła lub ustanowiła.
Według Webera biurokracja jako typ idealny powinna charakteryzować się przede wszystkim: precyzją działania, szybkością , elastycznością, jednoznacznością, efektywnością, ciągłością pracy, dyskrecją, subordynacją, bezosobowością , przepisorządnością, racjonalnością, zmniejszeniem do minimum tarć, oszczędnością na kosztach, dostosowaniem do potrzeb, przewidywalnością zachowań
Racjonalizacja
Pojęcie działania racjonalnego jest kluczem do zrozumienia procesu racjonalizacji, charakterystycznego dla kultury zachodniej. Nastawienie na racjonalność jest tym, co wyróżnia etykę protestancką rozwijaną przez wywodzący się z kalwinizmu purytanizm. Weber stawia tezę, że kierunkiem rozwoju społeczeństwa zachodniego jest odchodzenie od tradycji i rozszerzenie obszarów, w których dominuje myślenie i działanie o charakterze racjonalnym. Proces ten Weber określał jako odczarowywanie świata - niszczenie świata opartego na magii.
Weber traktował proces racjonalizacji jako zjawisko typowo „okcydentalne", tj. zachodnie. Nie odmawiając „Orientowi" pewnego poziomu racjonalności, był zdania, że tylko Zachód był w stanie wytworzyć sformalizowaną naukę, skodyfikowany system prawny oraz upowszechnić kapitalistyczną organizację gospodarki na tyle, by można było mówić o procesie racjonalizacji sensu stiricte. Genezę takiego stanu
upatrywał przede wszystkim w odmienności zachodniej religii Jakkolwiek bez wątpienia nauka stanowiła niepodważalny fundament nowego ładu, to jednak dopiero dzięki kapitalizmowi racjonalność upowszechniła się na tyle, by zyskać miano uniwersalnej zasady porządkującej byt społeczny. Wiązało się to nie tylko z dość ograniczonym zasięgiem oddziaływania samej nauki, ale wynikało przede wszystkim z istoty kapitalizmu.
Zgodnie bowiem z logiką systemu kapitalistycznego zysk — cel działalności przedsiębiorstwa — zależy przede wszystkim od racjonalnej organizacji pracy. Racjonalność zatem jest cnotą, ponieważ prowadzi do zysku. To jednak nie wszystko. Taki układ rzeczy istniał bowiem także wcześniej w innych systemach gospodarczych. To dopiero powstałe w nowożytności rozdzielenie gospodarstwa domowego od zwykłego zakładu pracy pozwoliło na ekspansję kapitalizmu, a wraz z nim rozkwit racjonalności. Nie mniejsze znaczenie miało także pojawienie
się stabilnych struktur prawa i administracji. Dzięki nim świat stał się bardziej przewidywalny, a planowanie — sedno racjonalnego myślenia, uzyskało należytą wartość

9. TEORIA DETERMINIZMU TECHNOLOGICZNEGO MCLUHANA
To teoria, która mówi że jesteśmy zdeterminowani/uzależnieni od wynalazków każdej kolejnej następującej po sobie epoki kulturowej. Środki wynalezione przez nas zaczynają nas od siebie uzależniać. Wynalazki technologiczne stanowią punkty zwrotne w historii kultury.
McLuhan podzielił całą historię kultury na 4 epoki(w tych epokach w zależności od wynalazków technologicznych był określony system komunikacyjny) :
1) epoka plemienna
 interakcje bezpośrednie
 słuch jest dominującym zmysłem (świat jest akustyczny)
 jednostka jest uwarunkowana byciem w danej społeczności/grupie , od przebywania w
grupie zależy jej przetrwanie (przystosowanie do grupy było regułą)
 jednostka była uzależniona interakcyjnie od bycia z innymi
2) epoka pisma (wynalezienie alfabetu fonetycznego 2000/ 1500 p. n. e)
 to epoka perspektywy wizualnej;
 jednostka przestaje być uwarunkowana od grupy; umiejętność
pisania czy czytania wyrywa jednostkę z zaangażowania w zbiorowość plemienną;
 „prywatna osobność” – możliwe jest opuszczenie grupy bez utraty dostępu do źródła
informacji;
 alfabet fonetyczny stał się podstawą organizacji życia społecznego (alfabet wprowadza
pewną organizację życia, wprowadza w strukturę społeczną pewną linearność, która
staje się podstawą porządku)
 od czasu wynalezienia pisma fonetycznego człowiek zaczyna działać według określonych zasad organizacyjnych;
 jednostka staje się „niezależnym myślicielem”
3) epoka druku ( 1450 r wynalezienie druku)
 według McLuhana to początek epoki przemysłowej jako takiej; początek czegoś
produkowanego na szeroką skalę
 wiek druku to prototyp rewolucji przemysłowej;
 dzięki prasie drukarskiej doszło do upowszechnienia uzależnienia jednostki od doznań
wizualnych
 powtarzalność jako najważniejsza cecha tej epoki (powtarzalność pewnych zachowań
czy choćby powtarzalność procesu produkcji)
 początek propagandy ( początek propagandy/manipulacji społecznej na szeroką skalę)
 zmysł dominujący: wzrok
4) epoka elektroniczna (1850 r wynalezienie telegrafu )
 wynalezienie telefonu (1876 r)
 wynalezienie radia , wynalezienie projektora filmowego
 epoka elektroniczna to epoka „globalnej wioski” (jesteśmy szybko w stanie przekazać i odebrać informacje z całego świata)
 pierwsza postpiśmienna generacja
 prywatność staje się luksusem
 jesteśmy zdeterminowani technologicznie (uzależnieni)
 świat stał się „wielkim jarmarkiem”
 zaciera się kultura narodowa
 zmysły dominujące wzrok, dotyk i słuch,
5) ? ? ?
Przejście z jednej epoki do drugiej odbywało się na zasadzie ewolucji

Teoria jest jedną z klasycznych teorii oddziaływania mediów na odbiorcę.
 w przekazie medialnym sam środek jest przekazem (nie sama treść); dużą uwagę zwraca się na dobieranie środków do przekazywania informacji;
 to my kształtujemy/wytwarzamy pewne narzędzia np. w mediach,
a one z czasem zaczynają nas kształtować czyli nami manipulować;
Media wg McLuhana dzielą się na:
1) media zimne (im więcej zmysłów uruchomionych do odbioru , tym odbiór jest prostszy , „zimniejszy” ) np. TV
2) media gorące (przedłużają funkcję jakiegoś jednego zmysłu w kierunku pełnego określenia jakiegoś zjawiska) np. książka, gazeta
 cała rzeczywistość medialna jest przekazywana w specyficzny sposób , nie ma sfery życia społecznego , która nie jest medialna
 „otulająca kołdra mediów zimnych” (media stwarzają rzeczywistość bajeczną, mentalnie nieskomplikowaną, piękną , kolorową )
10. TEORIA KODÓW JĘZYKOWYCH B.BERNSTEIN’A
Dzieci o różnym pochodzeniu społ. w pierwszych latach życia (socjalizacji) poznają różne kody językowe(kod- pewna specyficzna odmiana mowy). To zróżnicowanie ma daleko idące konsekwencje, wpływa na naukę szkolną dzieci. Mowa dzieci z rodzin klasy robotniczej opiera się na kodzie ograniczonym-
kod ograniczony charakteryzuje się: krótkimi, prostymi zdaniami z ubogą konstrukcja składniową i wieloma powtarzającymi się spójnikami, ubogie i ograniczone użycie przymiotników i przysłówków wiążące się z prostym konkretnym i nie rozwlekłym oddawaniem zjawisk, używanie krótkich, nieuargumentowywanych rozkazów, opartych raczej na autorytecie nadawcy, częste posługiwanie się konstrukcjami oznajmującopytającymi. Nastawianie na używanie zaimków osobowych opisujących doświadczenia konkretnych podmiotów, przy jednoczesnym nie używaniu zaimków nieosobowych i innych form opisujących abstrakcyjny poziom rozumowania. .Wychowanie opiera się tu na autorytecie i prostym bezpośrednim wyrażaniu emocji. Powoduje to, że „poznawcze i emocjonalne zróżnicowanie świata jest znacznie słabiej rozwinięte. Uczucia przekazywane są bardziej bezpośrednio. Ważna jest siła głosu, ton, gesty i mimika twarzy. Nie jest podkreślana indywidualność jednostki p odkreślana jest wspólność, jednolitość. Istnieje tu swoiste założenie, że uczestnicy tego typu relacji postrzegają, rozumieją i interpretują rzeczywistość w podobny Inaczej kształtuje się mowa u dzieci z rodzin klasy średniej. Dzieci te posługują się kodem rozwiniętym-
kod rozwinięty charakteryzuje: ścisły porządek składniowy, bogactwo i różnorodność określeń, używanie skomplikowanych konstrukcji gramatycznych i konstruowanie długich logicznych ciągów zdań, a także chętne posługiwanie się formami bezosobowymi, ogólnymi i abstrakcyjnymi. wywodzi. Dzieciom posługującym się takim kodem nauka nie sprawia większych trudności. Bernstein zauważył też, że dzieci pochodzące z klasy średniej potrafiły się posługiwać obydwoma rodzajami kodu, dzieci zaś z klasy robotniczej tylko jednym z nich – kodem ograniczonym, doszedł do wniosku, że przyczyną tego, iż dzieci z klasy robotniczej doznawały niepowodzeń w szkole i często kończyły swoją edukację na najniższym szczeblu był fakt, że instytucja szkoły uznawała za akceptowalny i prawomocny tylko sposób wypowiadania się (a zatem i postrzegania świata) za pomocą kodu rozwiniętego.
11. KONWERGENCJA I DYFUZJA KULTUROWA
Konwergencja kul.- teoria uznająca możliwość powstawania analogicznych wytworów kulturowych niezależnie od siebie w różnych regionach świata, w podobnych warunkach geogr.; A. Bastian.
\Niekiedy wyróżnia się 3 kategorie konwergencji
*Konwergencja prawdziwa – wynika z podobieństwa natury ludzkiej
*Konwergencja pozorna – wynika ze sztucznej lub nieuzasadnionej klasyfikacji wytworów kultury (np.: na podstawie początkowych podobieństw wyciągamy wniosek o konwergencji, a tymczasem badane przez nas kultury są na zupełnie różnym poziomie zaawansowania ,czyli konwergencja nie zachodzi)
*Konwergencja pochodna – wytwory kultury są podobne do siebie nie tyle na skutek podobieństw nat. ludzkiej co podobnych warunków środowiskowych i konieczności adaptacji do nich przez społeczności.

DYFUZJA KULTUROWA – przenoszenie wytworów kulturowych(albo wzorów ,ideii, pomysłów) Z jednego społeczeństwa do innego .Pojęcie wprowadził E. B. Tyrol ,lecz nie był zwolennikiem tej teorii.
Podstawowe założenia dyfuzji
*Rozwój kultury o0dbywa się przez powielanie ,zapożyczenia .Innowacje są rzadkością.
*O rozwoju decydują kontakty między grupami(niezależnie od ich rodzajów i przyczyn) ,a izolowane grupy czy kultury są skazane na stagnację lub nawet wymarcie
*Badając rozwój kultury należy badać „wędrówki elementów kultury” ,kierunki tych wędrówek ich intensywność, skutki.
*Ewentualne podobieństwa między kulturami wynikają nie z podobieństwa natury ludzkiej – jak w konwergencji ,lecz ze wzajemnych kontaktów i ich częstości pomiędzy społecznościami .
*Kultura nie jest zamkniętym systemem – w każdej chwili do zbioru jej elementów może wejść nowy element lub, ulec zapomnieniu jakiś inny już w niej będący.
Etaty dyfuzji
1. przedstawienie nowego elementu
2. przyjęcie go przez społeczeństwo
3. zespolenie z własną kulturą
Zasady i mechanizmy dyfuzji kulturowej
*jeśli nie działają inne warunki to elementy kultury będą najpierw przejmowane przez te społeczeństwa które stykają z miejscami ich powstania ,a potem przez inne (ta zasada nie działa dziś ze względu na istnienie środków masowego przekazu )
*Długo po tym jak dany element został wyparty z głównego nurtu kultury może funkcjonować na jej obrzeżach (ta zasada nie ma dziś większego zastosowania ze względu na istnienie środków masowego przekazu )
*Najczęściej wędrują wzory powiązane ze sobą funkcjonalnie (np. architektura wraz z materiałami i sposobem ich obróbki)
*Dyfuzja ma różne tempo ,zwykle następuje(1) powolny początek procesu dyfuzji (2) szybka środkowa faza (3) wolny ostatni etap.
*Najłatwiej przyswoić łatwe do demonstracji wytwory kultury (ubranie ,technologie) trudniej wzory zachowań ,a praktycznie nieprzekazywalne są postawy i wartości podświadome .
*są różne warunki zaistnienia dyfuzji ważny jest prestiż kultury przekazującej element ,jak i tych kultur które w tym przekazaniu pośredniczą ,zgodność z dotychczasową kulturą ,ale też czy dany element nie jest wprowadzany na siłę poprzez przymus gospodarczy czy polityczny
*dyfuzja to proces wielokierunkowy
*im więcej jest zapożyczeń ,tym łatwiej przyjąć dalsze zapożyczenia .
*dyfuzja ma różne skutki ,nawet akulturację ( gdy zapożyczonych elementów jest mało)
*dyfuzja może zachodzić w jednym społeczeństwie pomiędzy kategoriami społecznymi (miasto-wieś ,kobiety-mężczyźni)
*dyfuzja to proces złożony ,selektywny i twórczy
Dyfuzja może przebiegać w różnych warunkach może być powolna i długotrwała ,ale też gwałtowna i narzucona przemocą przez jej nosicieli .W tym 2 przypadku zdominowana kultura może niemal zupełnie zaniknąć. Po drugie w realnych procesach społecznych konwergencja i dyfuzja współwystępują np. zmiany językowe wynikają zarówno pierwotnych podobieństw międzyjęzykowych jak i przenoszenia się pewnych elementów języka.

12. RELATYWIZM KULTUROWY –
pogląd głoszący, iż żadna praktyka kulturowa nie jest dobra ani zła sama w sobie, ale musi być oceniona w kontekście w jakim funkcjonuje. Takie spojrzenie doprowadziło obserwatorów do powstrzymania się od ocen oraz sądów wartościujących obce praktyki z punktu widzenia własnej kultury. Relatywizm kulturowy odrzuca więc możliwość wartościowania obcej kultury przez pryzmat własnych wartości, prowadząc do większego obiektywizmu w postrzeganiu "swojej" i "obcej" kultury. Z punktu widzenia metodologicznego przyjęcie relatywizmu kulturowego przez badacza kultury oznacza odrzucenie wartości własnej kultury jako miernika kultury obcej. Badacz powinien wyjść poza kulturę, aby móc obiektywnie porównać dwa różne systemy kulturowe. Całkowite odrzucenie wartości kulturowych, przyjętych w toku socjalizacji w obrębie własnego kręgu kulturowego nie wydaje się możliwe, a wobec tego nie wydaje się też możliwe całkowicie obiektywne podejście przy ocenianiu dwóch różnych kultur, w szczególności wówczas, gdy jedna z nich jest kulturą oceniającego. Relatywizm kulturowy jest jednak w chwili obecnej powszechnie przyjętą podstawą metodologii badań wśród antropologów kulturowych. Oprócz metody badawczej termin "relatywizm kulturowy" bywa używany potocznie jako pojęcie z zakresu moralności. W środowiskach konserwatywnych panuje pogląd, że relatywizm kulturowy wiąże się z relatywizmem wartości, a więc brakiem silnego związania człowieka z wartościami kulturowymi. Relatywizm kulturowy jest więc piętnowany gdyż w opinii tych środowisk przyczynia się do zrywania więzów z własną kulturą i zubożeniem moralnym. Relatywizm kulturowy bywa mylony z relatywizmem moralnym, który głosi że moralność może być jednakowa tylko wewnątrz grupy mającej ten sam zestaw norm i kod moralny, a także podejmującej wspólne działania (jaskrawym przykładem rozmijania się norm dwóch kultur bywają zachowania członków mniejszości etnicznej znajdującej się w niesprzyjających warunkach). Za prekursorską pracę wobec ujęcia relatywizmu kulturowego uznaje się Próby Montaigne'a z 1580 roku. Epoka nowożytnych odkryć geograficznych, zapoczątkowana przez Krzysztofa Kolumba, otworzyła drogę do badania i porównywania różnych kultur, minęło jednak wiele czasu zanim europejscy badacze odeszli od wartościowania innych kultur poprzez porównywanie ich do własnej, uważanej przez nich samych za najwyżej rozwiniętą i wobec tego najlepszą.
RELATYWIZM KULTUROWY – stosunek do świata umożliwiający harmonijne współżycie z innymi, w którym szanuje się odmienność innych i traktuje się ją jako wartość wzbogacającą nas samych.

Relatywizm kulturowy:
a.)POZNAWCZY – wiąże się z tezą, że za każdym razem gdy poznajemy inne kultury powinniśmy starać się je zrozumieć za pomocą ich własnych kategorii i nie nakłaniać na nie naszych pojęć o świecie (każdą kulturę należy mierzyć jej własną miarą).
b.)ETYCZNY – dotyczy tego by myśląc i mówiąc o kulturach innych niż nasza starać się powstrzymać od formułowania sądów wartościujących. Nie ma kultur lepszych lub gorszych, są tylko kultury różne.
POWSZECHNIKI KULTUROWE – normy i wartości uznawane przez wszystkich ludzi niezależnie od przynależności kulturowej, np. obowiązek grzebania zmarłych.
Etnocentryzm- zespół przekonań, w którym własna grupa etniczna jest uznawana za centrum wszystkiego oraz za miarę i skalę dla innych grup i zjawisk społecznych. Jest emocjonalnym i intelektualnym uzasadnieniem wyższości własnej kultury grupy i niższości innych grup.Powszechność porównywania kultur i ich ocen: ocenianie jest tu rozumiane jako swoisty mechanizm selekcyjny, jako ogólne zaakceptowanie, dystans lub odrzucenie ocenianego obiektu czy jakiegoś jego aspektu. Ocenianie i porównywanie wyraża się tak w twierdzeniach oceniających jak i w emocjach.
Autostereotypy- przeciwieństwo uprzedzeń. Są to wyobrażenia o własnej grupie, które przyjmowane są na ogół bezrefleksyjnie i bez sprawdzenia ich wartości poznawczej, autostereotypy ujawniają zazwyczaj dobre mniemania o własnej grupie, rodzinie, klasie społ., narodzie. Przesądy biorą się z etnocentryzmu, etnocentryzm przyczynia się do odrębności od innych.
Źródła etnocentryzmu:
- siły akulturacji i niemożności oderwania się od wzorów nabytych poprzez jej oddziaływanie
-„usztywnienia” zachowań nabytych podczas socjalizacji, które później ciężko poddać rewizji
- powszechne dążenia do pozytywnej samooceny
Atomizacja społeczeństwa Wg. Strinatiego- społeczeństwo oparte na kulturze masowej.
Społeczeństwo jest zatomizowane tzn., że komunikacyjne relacje upodobniają się do atomów, kontakty przypadkowe, umowne i przelotne, jest słabo zintegrowane.
Społeczeństwo masowe to ludzie zatomizowani, pozostający w przypadkowych kontaktach. Ludzie tacy nie są oczywiście prostymi izolowanymi atomami, lecz związki między nimi można określić jako czysto umowne, przelotne i sporadyczne, a nie prawdziwie społecznie i dobrze zintegrowane.
13. HAROLD LASSWELL (1902 – 1978) – PODEJŚCIE POLITOLOGICZNE. Jest autorem pionierskiego studium propagandy, która definiował jako kształtowanie zbiorowych zachowań przez manipulowanie symbolami, półprawdami, a nawet kłamstwami, aby osiągnąć cel. Uważał, że propaganda jest bardziej racjonalna i skuteczna niż przemoc. Nie jest ani moralna, ani niemoralna. Najbardziej znana praca prezentuje model komunikacyjny. Zakłada on bierność odbiorcy, który reaguje w sposób zunifikowany, jest izolowany od innych wpływów, jest bezbronny wobec propagandy.
Harold Lasswell - jeden z twórców współczesnych nauk politycznych i teorii komunikacji - twierdził, że „przyszłość biznesu związana jest z propagandą” [16] oraz, że współczesny świat stwarza warunki, w których „więcej można zyskać tworząc iluzję niż stosując przymus” [17]. Dokonano „rewolucji w praktykach demokratycznych”, pisał mentor amerykańskiego dziennikarstwa i doradca polityczny Walter Lippmann, odkrywając, że opinią publiczną daje się dowolnie manipulować, wykorzystując techniki psychologicznej perswazji, lęki i emocje.

14. KULTURA W PIGUŁCE
ATRYBUTYWNE – kultura jest atrybutem człowieka, czymś wspólnym całemu gatunkowi ludzkiemu i wyróżnia go z pośród innych gatunków. Używając rzeczownika kultura w znaczeniu atrybutywnym można posłużyć się nim tylko w l. poj. podobnie jak słowem ludzkość.
DYSTRYBUTYWNE – kiedy mówimy o kulturze w rozumieniu dystrybutywnym mamy na myśli to, że różne zbiorowości ludzi mają różne kultury tzn. różnią się językiem, obyczajami, wierzeniami, sposobem budowania domów itp. Tak użyty rzeczownik kultura ma również liczbę mnogą,

KATEGORIE KULTURY:
- KULTURA BEZPOŚREDNIA – elementy dorobku kulturalnego ludzkości, które są pochodną potrzeb pierwotnych (fizjologicznych)
- KULTURA SYMBOLICZNA – zaspokajanie potrzeb wtórnych, a więc wyższego rzędu, wiąże się z podejmowaniem przez człowieka działań z wykorzystaniem przedmiotów lub pojęć szczególnego typu, a mianowicie symboli. SYMBOL – przedmiot lub pojęcie, które na mocy konwencji wskazuje na inny przedmiot, wyobrażenie lub idee, aby zwrócić uwagę odbiorcy na ukryte znaczenia i treści.
- KULTURA INSTRUMENTALNA – składają się na nią wszystkie te elementy, dorobku społecznego, których wartość opiera się na kryteriach utylitarnych.
- KULTURA REALIZACYJNA – tworzą ją przedmioty traktowane jako cele czyli te które mają wartość autoteliczną. AUTOTELICZNY – będący celem samym w sobie, wartością samą w sobie.
- CYWILIZACJA – pochodzi od łac. cirilis (obywatelski), a więc cywilizacja wiąże się z ogólnie pojętą ideą obywatelstwa, ta zaś zakłada istnienie jakiejś formy państwowości i stosunkowo duży stopień złożoności struktury społecznej.
- NORMY – decydują o tym, co w danej kulturze uchodzi za prawdę, a co za fałsz, co jest dobre, a co złe, co piękne co brzydkie, co jest powodem do chwały, a co może stać się przyczyną wykluczenia ze wspólnoty. Z tego punktu widzenia pozytywnie oceniani są ci członkowie wspólnoty, którzy przestrzegają obowiązujących w danej kulturze norm zachowań, a więc postępując „normalnie”, negatywnie zaś ci, którzy reguły te w mniejszym lub większym stopniu łamią.
- WZÓR KULTURY jest to właściwy konkretnej kulturze, ukształtowany historycznie, względnie trwały system norm i wartości wyznaczających granice zachowań zgodnych z oczekiwaniami danej zbiorowości.
- TRADYCJA – przekazywane z pokolenia na pokolenie treści kulturowe (obyczaje wierzenia, normy, wartości, sposoby zachowania), uznawane przez zbiorowość za najważniejsze dla jej przeszłości i teraźniejszości.
- KONFLIKT WARTOŚCI – wielu współczesnych społeczeństw nie da się w sposób jednoznaczny uznać za realizujące ten czy inny prosty wzór kultury. W otaczającym nas świecie współistnieją odmienne niejednokrotnie wzajemnie wykluczające się zespoły norm zachowań. Zdarza się że postępowanie zgodnie z pewnymi z pośród nich to równoczesne łamanie innych. Prowadzą do konfliktu wartości różnice przekonań na temat świata i ludzi oraz właściwego zachowania , ludzi przebywających obok siebie.
-- GRUPA ODNIESIENIA – grupa ludzi na której pozytywnej ocenie zależy człowiekowi najbardziej i w której realizuje się najpełniej.
DEZINTEGRACJA KULTURY – proces następujący wtedy gdy dana społeczność nie będzie mogła dłużej realizować swoich dotychczasowych wzorów i celów, jeśli na przykład w wyniku obcych podbojów jej członkom zostaną narzucone inne, nieznane dotąd normy i zachowania, i jeśli najeźdźcy będą egzekwować siłą przestrzeganie wprowadzanych przez siebie zasad.
IMPERATYW KULTUROWY – przekazywanie wzorów kultury
KULTURA DOMINUJĄCA – układ norm i wartości, które są oficjalne lub co do których zakłada się, że powinny być uznawane przez wszystkie osoby do owej kultury przynależące