Zwierzęta | Układ oddechowy | Układ nerwowy | Układ wydalniczy | Układ krwionośny | Układ pokarmowy | Układ rozrodczy |
|---|---|---|---|---|---|---|
JAMOCHŁONY | Oddychają całą powierzchnią ciała. Odbywa się to na drodze dyfuzji. | U jamochłonów występują prymitywne komórki nerwowe pochodzenia ektodermalnego. Leżą one pod nabłonkiem. | Zbędne produkty metabolizmu usuwane są przez powłoki ciała bezpośrednio na zewnątrz. | Nie wykształciły układu krwionośnego. | Posiadają jamę gastralną. W endodermie znajdują się komórki nabłonkowo-mięśniowe. To dzięki nim następuje trawienie i wchłanianie pokarmu. Trawienie rozpoczyna się od wydzielania do jamy gastralnej enzymów trawiennych | Pączkowanie |
PŁAZIŃCE | Wymiana gazowa odbywa się przez powierzchnię ciała. W ten sposób oddychają wirki natomiast pasożyty wewnętrzne ze względu na warunki, w których żyją oddychają beztlenowo. | Mają układ nerwowy złożony z części ośrodkowej, jest to parzysty zwój mózgowy i części obwodowej, są to podłużne pnie nerwowe. U form lepiej rozwiniętych występuje tendencja do zmniejszania ilości pni podłużnych do jednej lub dwóch par. wszystkie pnie połączone są ze sobą poprzecznymi spoidłami. Budowa tego układu przypomina drabinkę. Płazińce mają też prymitywne narządy zmysłów. Płazińce mają również oczka typu inwertowanego zbudowane z komórek światłoczułych. | Posiadają układ wydalniczy typu protonefrydialnego. Zadaniem tego układu nie jest usuwanie zbędnych metabolitów, ale osmoregulacja Głównym zbędnym produktem przemian metabolicznych jest amoniak. | Nie wykształciły układu krwionośnego. | Mają niedrożny układ pokarmowy. Składa się on z otworu gębowego i jelita środkowego. Czasami jelito jest rozgałęzione i mamy do czynienia np. z "trójjelitowcami" u pasożytów wewnętrznych może dojść do redukcji przewodu pokarmowego. Przykładem są tasiemce, które chłoną pokarm przez powłoki ciała. | - układ narządów rozrodczych jest obojnaczy, gonady męskie i żeńskie znajdują się w jednym osobniku. Rozwój jest prosty lub złożony (z licznymi stadiami larwalnymi) u pasożytów często związany ze zmianą żywiciela. |
OBLEŃCE | oddychają tlenowo całą powierzchnia ciała. | Zwierzęta te mają słabo rozwinięte narządy zmysłów. Układ nerwowy zbudowany jest ze zwojów nerwowych bocznych. Dwa biegną w wałkach hypodermalnych. Wyróżniają się od pozostałych tym, że są grubsze. Centrum nerwowe utworzone jest przez pierścień nerwowy w przedniej części ciała. | Mają również układ wydalniczy typu protonefrydialnego. Jest on znacznie uproszczony w stosunku do płazińców. Obleńce mają zredukowane komórki płomykowe. Są to dwa główne kanały połączone kanałem poprzecznym. Tworzą literę "H". | Nie wykształciły układu krwionośnego. | Są to zwierzęta, które mają już drożny układ pokarmowy. Składa się on z jelita przedniego i tylnego zakończonego odbytem. Otwór gębowy położony jest w przednim odcinku ciała a odbytowy w tylnym. | przeważają formy rozdzielnopłciowe tzn występuje zróżnicowanie osobników na samce i samice |
PIERŚCIENICE | oddychają całą powierzchnią ciała. Wieloszczety natomiast posiadają wyrostki skrzelowe na pranóżach, które pełnią funkcje oddechowe. | Zbudowany jest z parzystych zwojów nadgardzielowych, tworzą "mózg" i zwojów podgardzielowych. Oba typy zwojów połączone są ze sobą obrączką okołogardzielową. | W każdym segmencie znajduje się Metanefrydium, które swoje ujście na zewnątrz na w sąsiednim segmencie. Metanefrydium zbudowane jest z urzęsionego lejka otwierającego się do wtórnej jamy ciała. Główną funkcją tego układu jest usuwanie zbędnych produktów przemiany materii. | Jest układem zamkniętym. Zbudowany z dwóch głównych naczyń: grzbietowego i brzusznego. Naczynia główne połączone są naczyniami okrężnymi. Nie ma wyodrębnionego serca. Układ pełni funkcje w wymianie tlenu i dwutlenku węgla w ciele. Cząsteczki tlenu transportowane są z barwnikami, hemoglobiną lub chlorokruoryną. Barwniki rozpuszczone są w osoczu, czyli hemolimfie. | podobnie jak u obleńców składa się z trzech części. Zaczyna się otworem gębowym, kończy się otworem odbytowym. | wieloszczety są rozdzielnopłciowe, skąposzczety i pijawki są obojnakami. Większość skąposzczetów i pijawek charakteryzuje rozwój prosty u wieloszczetów częste są stadia larwalne |
STAWONOGI | Stawonogi wodne w okolicy odnóży krocznych posiadają skrzela. Są one cienkościenne, blaszkowate, dobrze unaczynione, o dużej powierzchni. U lądowych stawonogów mogą występować płucotchawki jak u pajęczaków lub tchawki. System tchawkowy składa się z rurek rozmieszczonych po całym ciele. Dzięki takiemu rozwiązaniu hemolimfa u tych zwierząt nie transportuje tlenu. Małe stawonogi, które mają bardzo cienką kutikulę mogą oddychać całą powierzchnią ciała. | Mają układ zbudowany ze zwojów nadprzełykowych i podprzełykowych. Druga część układu nerwowego to brzuszny łańcuszek nerwowy. Stawonogi mają bardzo dobrze rozwinięte narządy zmysłów. Wrażenia słuchowe odbierają dzięki narządom tympanalnym Większość stawonogów może rozpoznawać zapachy. Niektóre stawonogi mogą wydawać dźwięki. Stawonogi posiadają oczy złożone. Są to narządy zbudowane z wielu omatidiów, czyli oczek prostych ciasno poukładanych koło siebie. | Te które żyją w wodzie wydalają amoniak. Funkcje narządów wydalniczych pełnią dwie pary przekształconych nefrydiów. Stawonogi lądowe wydalają głównie kwas moczowy i guaninę. Funkcje narządów wydalniczych pełnią cewki Malpighiego. Zebrane metabolity wędrują do jelita, stamtąd zostają wydalone na zewnątrz wraz z resztkami pokarmu. | Posiadają otwarty układ krwionośny. Ogólnie stawonogi posiadają rurkowate serce. Położone jest ono po grzbietowej stronie ciała. Serce otoczone jest workiem osierdziowym. Układ ten jest charakterystyczny dla stawonogach. Główną funkcją krwi jest rozprowadzanie tlenu do komórek i odprowadzanie dwutlenku węgla. Dodatkowo z krwią rozprowadzane są po organizmie substancje odżywcze pobierane z jelita środkowego. | mają układ pokarmowy zbudowany jak pierścienice. Jelito przednie i tylne jest schitynizowane. Żołądek składa się z dwóch części: żującej i cedzącej. | stawonogi rozmnażają się płciowo a niekiedy partenogenetycznie tzn. rozwija się z nie zapłodnionej komórki jajowej. Większość z nich jest rozdzielnopłciowa. Rozwój pozazarodkowy jest prosty(bez stadium larwy)albo złożony. |
MIĘCZAKI | U mięczaków u form pierwotnie wodnych występują skrzela - a u ślimaków lądowych tą rolę spełnia jama płaszczowa. | U form prymitywnych składa się z okołogardzielowego pierścienia, od którego odchodzą dwie pary pnie nerwowych. U wyżej uorganizowanych występuje proces zwany ganglionizacją - wytworzenie na pniach nerwowych kilku zwojów. Wyróżniamy pary zwojów głowowych, trzewiowych i nożnych. U głowonogów mózg chroniony jest przez chrzęstną puszkę mózgową. Głowonogi posiadają oczy, budową zbliżone do oczu kręgowców wodnych . | U mięczaków występuje nerka (nieparzysta) – przekształcone metanefrydium. U form wodnych usuwany jest – amoniak, mocznik. U lądowych – kryształki kwasu moczowego. Podstawowa rola nerki to utrzymywanie właściwego ciśnienia osmotycznego w całym ciele mięczaka. | U mięczaków otwarty. Posiadają serce zbudowane z przedsionka i komory umieszczonego w worku osierdziowym. U głowonogów prawie zamknięty i jakby dwuobiegowy. Występują serca skrzelowe podtrzymujące ciśnienie w krwioobiegu. U pierwotnych zwierząt wtórnoustych otwarty i brak serca. | U ślimaków rozpoczyna się otworem gębowym w którym u form drapieżnych występuje gruczoł jadowy. W jamie gębowej występuje język z tarka do zdzierania części roślin i rozdrabniania ich. Za jamą znajduje się : gardziel, przełyk, żołądek, jelito cienkie i grube, oraz otwór odbytowy. ◦u małży pobieranie pokarmu odbywa sie przez syfon wpustowy, są one filtratorami – pobierają zawieszone w wodzie substancje pokarmowe. ◦u głowonogów otwór gębowy otoczony jest chwytnymi ramionami, występuje też para szczęk | Mięczaki są zwierzętami rozdzielnopłciowymi lub obojnaczymi. Rozwój może być prosty lub złożony. |
SZKARŁUPNIE | Słabo wykształcone narządy oddechowe przybierają postać albo wyrostków skórnych <jak u jeżowców> albo specyficznych worków połączonych z końcową częścią jelita <tzw. płuca wodne, u strzykw>. Wiele szkarłupni nie ma w ogóle narządów oddechowych. | Decentralizowany układ nerwowy składa się z centralnego pierścienia otaczającego jelito i promieniście odchodzących od niego nerwów. Szkarłupnie nie mają mózgu ani wyspecjalizowanych narządów zmysłów. | W przypadku szkarłupni układ wodny, czyli wydalniczy oraz komórkowy (amebocyty) – uzupełniają się wydalinami. Nie mają problemów z osmoregulacją (morza o pełnym zasoleniu). | Bardzo uproszczony układ krwionośny, zwany układem hemalnym, składa się z systemu zatok i kurczliwego naczynia zastępującego serce. Układ hemalny jest zdublowany przez układ wodny (ambulakralny) i parahemalny. | Układ pokarmowy rozpoczyna się po stronie oralnej otworem gębowym. U jeżowców w początkowym odcinku przewodu pokarmowego znajduje się latarnia Arystotelesa. Za jamą gębową szkarłupni położony jest przełyk, żołądek i jelito, którego odbyt znajduje się po aboralnej stronie ciała. | Rozgwiazdy i wężowidła rozmnażają się wegetatywnie lub płciowo. U lilowców, jeżowców, kołonic i strzykw występuje tylko rozmnażanie płciowe. Niektóre strzykwy i kołonice są żyworodne, reszta jest jajorodna. Są zwierzętami rozdzielnopłciowymi, bez zaznaczonego dymorfizmu płciowego. Zapłodnienie zawsze jest zewnętrzne, a rozwój złożony. |
