Dwa obrazy piekła - dwa sposoby mówienia o nim. Analiza porównawcza fragmentów „Boskiej komedii” Dantego oraz „Gargantui i Pantagruela” Franciszka Rabelais’go.

Od zawsze piekło zastanawiało ludzi i zmuszało do przemyśleń. Na przełomie wielu wieków było różnie postrzegane. W codzienności spotykamy się z kilkoma stereotypami piekła, tematykę tę poruszyli artyści średniowiecza np. Dante w swoim dziele „Boska komedia” czy Hans Memling w obrazie „Sąd ostateczny”.
Wiedzy na temat wyobrażania sobie piekła można uzyskać z świętych ksiąg religii.
Piekło wyobrażane jest jako miejsce wiecznych cierpień, tortur i potępienia. Mitologiczne piekło znajduje się pod powierzchnią ziemi. Grecy nie uznają Hadesu jako miejsca za złe czyny w czasie życia, dla nich jest to miejsce, w którym znajduje się człowiek po śmierci.
Ogromną rolę w postrzeganiu piekła odegrały wieki średnie i motyw „danse macabre”, czyli taniec śmierci. W średniowieczu wybuchały epidemie przez co ludzie ginęli masowo
i zbiorowo. Codziennością był widok gnijących zwłok, płytkich grobów i trupów płynących rzekami. Uważano, że epidemie to wyraz gniewu Boga za grzechy świata.
Próbowano przebłagać Stwórcę licznymi pielgrzymkami i procesjami. Danse macabre ukazywał demokratyzm śmierci i jednocześnie pozwalał odreagować strach i histerię.
W ten sposób połączono komizm z tragizmem. Epoka ta była zdominowana przez Kościół.
W wczesnym średniowieczu popularne były narracje zwane „visio”, tłumaczone z łacińskiego jako „widzenie”, „wizja”. Ich treść stanowiły relacje podróżników po zaświatach.
Do takich narracji nawiązał m.in. Dante Alighieri w poemacie„Boska komedia”,
a także Franciszek Rabelais w epopei „Gargantua i Pantagruel”. W obu tekstach główni bohaterowie wędrują po świecie umarłych.
„Boska komedia” przedstawia wędrówkę narratora, którym jest Dante, po kolejnych obszarach zaświatów: od Piekła, przez Czyściec do Nieba. Przewodnikiem po Piekle
i Czyśćcu jest Wergiliusz, po Raju oprowadza go piękna Beatrycze. Wędrówka rozpoczyna się w 1300 roku, wchodzi on do ciemnego lasu, który jest alegorią grzechów ludzkich.
Tam na drodze spotyka trzy zwierzęta, które również maja alegoryczne znaczenie,
pantera- symbol zmysłowości i rozpusty, lew- duma, pycha, wilczyca- chciwość. Piekło dzieli się na dziewięć kręgów.
Pierwszy fragment pochodzi z dzieła Dantego. Akcja dzieje się w pierwszym
z zaświatów: Piekle. Jest to poemat narracyjny z elementami refleksyjnymi. Wypowiada się narrator w pierwszej osobie, opowiada o tym jak wędruje po piekle, ocenia i komentuje sytuację. Osobą mówiącą się jest Dante. Zastosowano tu epitety proste np. „płacz ogromny”, można także zauważyć porównania np. „stanąłem w jamie ciemnościami głuchej, która jak morze w huraganie ryczy”. Użyte środki stylistyczne pozwalają na lepsze wyobrażenie sytuacji.
Dante określa Piekło jako miejsce nieustającej męki i płaczu. Panuje tam ciemność, ciągle słychać jęki i krzyk. Dusze poddawane są ciągłym cierpieniom. Mieszkańcom pozwala się bluźnić, a następnie sprawiany jest im ból. Oprawcą jest wiatr. Cierpią ci, którzy za życia nie panowali nad swoimi namiętnościami. Dante porównuje ich do szpaków. W „burzy dusz” zauważa Kleopatrę, która była kochanką Juliusza Cezara. Również znajduje się tam Helena- porwana przez Parysa, co spowodowało wojnę trojańską, Achilles, Parys, a także Tristan.
Drugi fragment pochodzi z „Gargantua i Pantagruel” Franciszka Rabelais’go.
Jest to epopeja fantastyczno-satyryczna. Utwór opisuje przygody olbrzymów i ukazuje społeczeństwo w krzywym zwierciadle. Wypowiada się narrator w trzeciej osobie, nie ujawnia się i nie komentuje wydarzeń. Występuje także rozbudowana wypowiedź jednego
z bohaterów utworu. Zawartych jest wiele epitetów prostych np. „pozłociste dukaty”, które sprawiają, że obraz staje się bardziej plastyczny.
Fragment rozpoczyna się po walce, w której zginął jeden z olbrzymów. Narrator opisuje proces przywracania go do życia, gdy już się obudził opowiedział o tym, co widział.
Epistemon twierdzi, że rozmawiał z Lucyferem i bawił się z diabłami, określa ich pozytywnie. Przekonuje, iż w Piekle dusze są inaczej traktowane niż wszystkim się wydaje. Spotkał tam wielu znanych ludzi np. rycerzy Okrągłego Stołu, Parysa, Helenę, Kleopatrę, po obserwacji ich stwierdził, iż ci, którzy za życia byli kimś wielkim tam zarabiają marne grosze. Filozofowie, którzy byli biedakami, w życiu pozaziemskim są bogaci i ciągle ucztują. Można zauważyć powiązanie z słowami Jezusa z przypowieści o gospodarzu: „Tak ostatni będą pierwszymi, a pierwsi ostatnimi”.
Oba te teksty są podobne ze względu na tematykę oraz miejsce wędrówki bohatera. Mają one także ten sam gatunek, są synkretyczne, czyli posiadają cechy co najmniej dwóch
z trzech rodzajów literackich. Odmienny jest obraz Piekła jaki przedstawiają poszczególni bohaterowie. Dante uważa, że jest to miejsce ciągłego cierpienia i bólu. Epistemon twierdzi, że w Piekle nie jest tak jak wyobrażają sobie ludzie, życie tam jest takie jak na ziemi jedynie zmienia się pozycja w społeczeństwie.
Według religii chrześcijańskiej piekło to miejsce gdzie dusze, za swoje grzechy, skazane są na wieczną pokutę i potępienie. Motyw piekła występuje w wielu religiach świata, i w większości jest on fundamentem wiary. Wizja piekła zmieniała się na przełomie wieków, zależało to od stosunku do życia i świata panującego w danej epoce.