Więzi społeczne

Co to jest środowisko lokalne?

ŚRODOWISKO LOKALNE – obok rodziny najważniejszy czynnik socjalizacji, nieodłączny i nieuchronny element otoczenia życia jednostki, cały system instytucji służących organizacji życia zbiorowego, ma sens terytorialny, demograficzny, instytucjonalny, kulturowy i regulacyjny, to gromada ludzi zamieszkujących ograniczone i względnie izolowane terytorium, posiadających i ceniących wspólną tradycje wartości i symbole, instytucje usługowe i kulturowe, świadomych jedności, odrębności i gotowości do wspólnego działania, żyjących w poczuciu przynależności i wewnętrznego bezpieczeństwa

WSPÓLNOTA – typ zbiorowości społecznej, który powstaje w sposób naturalny, spontaniczny i w którym dominują więzi osobowe, stosunki pokrewieństwa, związki rodowe, więź sąsiedzka, jest to zbiorowość pierwotna

STOWARZYSZENIE – grupa celowa powołana świadomie dla realizowania określonych zadań, jest to zbiorowość wtórna

WIĘZI LUDZKIE – podstawa współżycia społecznego, wewnętrzna spójność zapewniająca zaspokojenie potrzeb indywidualnych i zbiorowych

WIĘZI SPOŁECZNE:
a) Szczepański - zorganizowany system stosunków, instytucji, środków kontroli społecznej, skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe zbiorowości w całość zdolną do trwania i rozwoju
b) Znaniecki – intencjonalne, celowe, zamierzone współdziałanie członków grupy
c) Krzywicki – wspólne uczucia i ideały rozwijające się na tle biologicznych popędów bądź świadomości wspólnych celów
d) Turowski – układ sieci, stosunków albo zależności, jakimi członkowie grupy są powiązani i odpowiadających tym stosunkom postaw względem funkcji, wartości czy celu tej grupy społecznej lub poszczególnych jej członków

Cechy konstytucyjne środowiska lokalnego
- Tożsamość etniczna, religijna i kulturowa
- Zasada odrębności, izolacji, kontroli grupy nad jednostką i powszechnej identyfikacji członków
- Jednolitość ekonomiczna i zawodowa

Z czego wynika siła i znaczenie środowiska lokalnego

- Wierność przekazu obyczajowego i moralnego
- Psychiczne poczucie przynależności do określonego świata wartości i emocji

Typologia więzi społecznych
a) ze względu na źródło pochodzenia:
- Naturalna – dana człowiekowi przez społeczne warunki urodzenia
- Stanowiona – wynikająca ze stanowienia społecznego
- Zrzeszeniowa – powstająca w wyniki dobrowolnego zrzeszania się ludzi

b) ze względu na ujmowanie
- koncepcja psychospołeczna – więź społeczna jest czynnikiem świadomości członków grupy i wyraża ogólnie świadomość łączności społecznej
- koncepcja strukturalna – więź społeczna to ogół stosunków zachodzących między członkami jakiejś zbiorowości ludzkiej, podporządkowanych jednemu stosunkowi dominującemu
- koncepcja dwuaspektowa – połączenie poprzednich koncepcji w pełni wyraża istotę więzi społecznej

c) typy Durkheima:
- solidarność mechaniczna – wynika z homogeniczności członków społeczeństwa i jednolitości wzorów kulturowych
- solidarność organiczna – wynika z podziału pracy, współzależności i specjalizacji

STOSUNEK SPOŁECZNY – pewien układ zawierający następujące elementy: dwóch partnerów, jakiś łącznik czyli przedmiot, postawę, interes, sytuację, która stanowi platformę tego stosunku, pewien układ stosunków i powinności

STOSUNEK SĄSIEDZKI:
a) Turowski - system wzajemnych czynności czy świadczeń wykonywanych na podstawie układu uprawnień i obowiązków wynikających ze wspólnej podstawy zależności, którą jest bliskość zamieszkania
b) Frysztacki – stosunek bezpośredni, osobowy powstały i trwający w miejscu zamieszkania, których treść ograniczona jest do spraw tam mających miejsce

SĄSIEDZTWO – układ względnie trwałych powiązań między osobami, powstałych na gruncie zależności wynikających z bliskości zamieszkania, a wyrażających się na zewnątrz w postaci unormowanych czynności, na które składają się określone obowiązki i uprawnienia obu stron

Typologia więzi sąsiedzkich:
a) Typologia Turowskiego:
- sąsiedztwo znajomościowo – świadczeniowe
- sąsiedztwo znajomościowo – ceremonialne
- sąsiedztwo poinformowane

b) typologia Kryczka:
- sąsiedztwo ograniczające – polega na świadomym doświadczeniu bliskości przestrzennej z innymi ludźmi i interpretacji jej jako podstawy określonych zachowań bądź zaniechań
- sąsiedztwo poinformowane – jest skutkiem częstych kontaktów wynikających z zamieszkiwania na tej samej przestrzeni, co daje możliwość wzajemnej obserwacji i prowadzi do zgromadzenia różnego rodzaju informacji dotyczących życia współmieszkańców
- sąsiedztwo konwencjonalne - ma swe źródło w częstych mimowolnych spotkaniach wynikających z "bliskości zamieszkania, korzystania z tych samych obiektów i placówek, co prowadzi do nawiązania pewnych czynności i działań nie wychodzących poza ramy konwencjonalnych ukłonów i pozdrowień
- sąsiedztwo świadczeniowe - polega na utrzymywaniu bezpośrednich i zażytych stosunków ze współmieszkańcami, udzielaniu sobie pomocy i świadczeniu usług (charakterystyczne dla tradycyjnych społeczności lokalnych)
- sąsiedztwo solidarnościowe - cechuje się uświadamianym przez mieszkańców poczuciem jedności i wspólności interesów z uwagi na wspólną sytuację, którą stwarza bliskość zamieszkania na określonym terenie
- sąsiedztwo o charakterze towarzysko – przyjacielskim – wytwarza najwyższy stopień zaangażowania osobistego, przejawia się wzajemnymi odwiedzinami, wspólnym spędzaniem czasu, uczestnictwem w rodzinnych uroczystościach

c) typologia Sosnowskiego i Walkowiaka:
- brak sąsiedztwa – nieutrzymywanie żadnych stosunków sąsiedzkich, samoizolacja,
- sąsiedztwo utajone - polega na nieutrzymywaniu kontaktów sąsiedzkich mimo przeświadczenia o wzajemnej życzliwości, postawa ta nie wyklucza jednak możliwości nawiązania owych kontaktów w razie potrzeby
- sąsiedztwo poinformowane, ale nieodwzajemnione grzecznościowo – cechuje się posiadaniem orientacji i wiedzy o współzamieszkujących osobach, nie są nawiązywane jednak konwencjonalne ukłony i pozdrowienia
- sąsiedztwo grzecznościowe i poinformowane — charakteryzuje się orientacją i wiedzą na temat życia rodzinnego, zawodowego, a nawet osobistego współmieszkańców, dodatkowo pojawia się jednak element wymiany grzecznościowych ukłonów i pozdrowień
- sąsiedztwo polegające na wymianie poglądów informacji bez utrzymywania bliższych styczności - polega przede wszystkim na zdawkowej wymianie informacji dotyczących, funkcjonalnej strony życia społeczności, w zakres tych informacji nie wchodzą te dotyczące życia prywatnego współmieszkańców
- sąsiedztwo okazjonalno – świadczeniowe - głównie natury usługowej, bez elementu wzajemnego towarzyskiego odwiedzania się
- sąsiedztwo bliskie — osobiste i trwale, związane ze wzajemnymi odwiedzinami

d) typologia Starosty:
- sąsiedztwo świadczeniowe — oparte wyłącznie na wzajemnym świadczeniu usług
- sąsiedztwo świadczeniowo – towarzyskie - z przewagą spotkań świadczniowych
- sąsiedztwo zrównoważone — zachowujące równowagę między świadczeniem różnego typu usług a spotkaniami o charakterze towarzyskim
- sąsiedztwo towarzysko – świadczeniowe – z przewagą spotkań towarzyskich
- sąsiedztwo towarzyskie - oparte wyłącznie na spotkaniach towarzyskich

Koncepcja stopnia istnienia w spirali rozwoju i sieci zależności
a) stopień istnienia oznacza istnienie rosnącej lub malejącej więzi społecznej, rosnącej lub malejącej świadomości osobistych powiązań i zależności od otoczenia, rosnącym lub malejącym znaczeniu w formułowaniu wzorców zachowań i sprawowania kontroli nad jednostką w jej własnych odczuciach

b) Pieter obok środowiska lokalnego i domowego tworzy 3 kręgi oddziaływania wychowawczego, o malejącej sile wpływu – od największego znaczenia rodziny w socjalizacji człowieka do malejącego znaczenia kolejnych kręgów wychowawczych, czyli społeczności lokalnej, środowiska okolicznego, kultury i społeczeństwa globalnego

c) Człowiek, posuwając się po spirali rozwoju nie opuszcza obiektów swego kontaktu, posuwają się one razem z nim, jeśli nie fizycznie to jako bagaż pamięci i doświadczeń wpływając na zachowanie i postrzeganie otoczenia – w tym sensie rodzina programuje rodzinę własną człowieka, a kultura lokalna, etniczna uczy nastawienia do kultury globalnej