Afryka - suche lasy tropikalne

Pustynie i lasy deszczowe, to tajemnicze i najbardziej pociągające oblicze Afryki, ale jej prawdziwą, najbardziej typową twarzą są formacje pośrednie pomiędzy tymi skrajnościami — suche lasy i sawanny podrównikowe. Przeciętny Afrykańczyk mieszka w wiosce zbudowanej na obszarze zabranym właśnie suchemu lasowi lub sawannie. Kolejne przejścia pomiędzy lasami, sawannami drzewiastymi, sawannami trawiastymi, a półpustyniami są mało ostre. Często tworzy się mozaika zbiorowisk.

W najwilgotniejszych miejscach, w sąsiedztwie lasów deszczowych, rosną lasy monsunowe. Ich drzewostan jest niewiele niższy niż w lasach równikowych (20–35 m), podzielony na dwa piętra. Nazwa „lasy monsunowe” pochodzi stąd, że ich rytm jest odzwierciedleniem rytmu monsunów. Podczas pory deszczowej (monsun letni) lasy te przypominają wilgotną puszczę równikową. Jednak w okresie suchym liście drzew górnego piętra opadają i zostają jedynie suchoznośne, skórzaste liście niższych drzew i krzewów, a las przypomina suche zarośla. Obecnie ten typ lasu prawie nie występuje w Afryce. Te niewielkie obszary, na których występuje klimat monsunowy (ujścia Nigru i Konga, wybrzeża Oceanu Indyjskiego), zostały wylesione i przekształcone na pola, a te zaniedbane nie powracają do stanu pierwotnego, tylko przekształcają się w sawanny. Na południe od strefy wilgotnych lasów tropikalny występują lasy miombo. Najwyższą warstwę drzew budują strączkowe (Leguminosae = Fabales) z drzewem miombo (Brachystegia) na czele, a także Julbernardia i Isoberlinias. W niższym piętrze można spotkać kulczybę (Strychnos). Na wschodzie, w trochę suchszych warunkach, lasy miombo przechodzą w lasy mopane. Mopane (Colophospermum mopane) jest drzewem o pokroju niskiego dębu i, podobnie jak on, utrzymującym liście jeszcze wówczas, kiedy wszystkie inne drzewa wokół już je straciły. Jak to w Afryce, nie może w tych lasach zabraknąć akacji (np. Acacia nigrescens), a z innych drzew trzeba wymienić Terminalia, której udział zwiększa się ku północnemu wschodowi.

W najsuchszych miejscach, na których drzewa tworzą jeszcze w miarę zwarty drzewostan, nie na tyle jednak, żeby przeszkadzać rozwojowi warstwy krzewów, tworzą się lasy baobabowe. Baobab (Adansonia digitata) z rodziny wełniakowatych (Bombacaceae) jest jednym z najważniejszych drzew Afryki. Ma jadalne owoce, tzw. małpi chleb, łyko używane do powroźnictwa, a wypróchniałych pni, osiągających nawet 45 m obwodu, tubylcy używają jako grobowców. W różnych rejonach domieszką są inne gatunki drzew: Xylopia odoratissima, Grewia floribunda w Angoli, hebanowiec (Diospyros senensis), Albizzia anthelminthica w dorzeczu Zambezi, wełniak (Bombax costatum), hebanowiec (Diospyros mespiliformis) w Sudanie. Suche lasy subtropikalne znajdują się także na zachodnim Madagaskarze. Dużo tu drzew wspólnych z kontynentalną Afryką (choć często endemicznych na poziomie gatunku) takich jak: baobaby (Adansonia madagascariensis), akacje, hebanowce, kulczyby, Grewia, Albizzia. Charakterystyczne, a zwykle też endemiczne, są np.: jeden z pochutników (Pandanus edulis), czy przedstawiciele rodziny Didieraceae.

Suche lasy podrównikowe kiedyś porastały większą część Afryki. Obecnie jednak, po części przez osuszenie klimatu, ale głównie za sprawą człowieka, znaczna ich część przekształciła się w sawanny. Niemały też udział w utrzymaniu bezdrzewności mają dzicy roślinożercy, zwłaszcza słonie. Tereny pokrywane niegdyś przez te lasy dziś są często uprawami sorga albo orzeszków ziemnych, a jeszcze częściej pastwiskami. Wciąż w tych rejonach Afryki miarą bogactwa jest liczba posiadanego bydła.