Blok p
Zastosowanie wybranych związków siarki
związek zastosowanie H 2 SO 4 kwas siarkowy(VI) używany przy produkcji nawozów sztucznych; stosowany do wypełniania akumulatorów ołowiowych; w przemyśle chemicznym jest używany do syntez organicznych (reakcje sulfonowania); ponadto stosowany do wyrobu środków czystości, leków, materiałów wybuchowych, sztucznych włókien Na 2 SO 4 siarczan(VI) sodu (sól glauberska) ma zastosowanie do produkcji papieru, proszków do prania, szkła, farb; używany jest...
Zastosowanie i właściwości wybranych związków azotu
Azot ma zastosowanie w przemyśle i technice jako środek chłodzący. Ciekły azot pozwala na uzyskiwanie temperatur poniżej –200 o C. Używany jest też do przemysłowej syntezy amoniaku. Związki azotu mają szerokie zastosowanie w przemyśle. Do produkcji nawozów sztucznych stosowane są głównie sole kwasów azotowych – azotany(V) sodu, potasu, amonu. Ważne zastosowanie w przemyśle ma także amoniak. Używany jest do produkcji mocznika, hydrazyny, amin, a także do produkcji nawozów sztucznych....
Siarka i jej związki
Siarka jest niemetalem, występującym w przyrodzie w stanie wolnym (siarka rodzima), jak i w postaci różnych związków chemicznych budujących organizmy żywe i materię nieożywioną. minerał skład chemiczny blenda cynkowa ZnS galena ołowiowa PbS piryt FeS 2 anhydryt CaSO 4 Konfiguracja elektronowa atomu siarki: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4 . Stopnie utlenienia siarki w związkach: –II, IV, VI. Siarka jest kruchą...
Układ okresowy pierwiastków
Współczesny układ okresowy zawiera 118 pierwiastków, a pierwiastek 110 jeszcze do niedawna zapisywany symbolem Uun uzyskał nazwę „Darmstadt” i symbol Ds. Pierwiastki ułożone w kolejności rosnącej liczby atomowej tworzą siedem poziomych okresów oraz 18 kolumn (grup) o numerach od 1 do 18. Lantanowce i aktynowce zajmują odrębne miejsce w układzie okresowym. Atomy pierwiastków należących do określonej grupy mają jednakową liczbę elektronów walencyjnych . Każda grupa obejmuje...
Zastosowanie wybranych związków krzemu
Związki krzemu, zwłaszcza SiO2, są stosowane do produkcji różnych rodzajów szkła. Szkło jest bezbarwnym bezpostaciowym ciałem stałym, powstaje w wyniku stapiania tlenku krzemu(IV) z innymi substancjami. rodzaj szkła skład zastosowanie sodowo-wapniowe SiO 2 , Na 2 O, CaO zwykłe szkło, o stosunkowo niskiej temperaturze topnienia, używane do wyrobu przedmiotów codziennego użytku, np. szklanek potasowo-wapniowe SiO 2 , K 2 O, CaO...
Właściwości fizyczne fluorowców
fluor – jasnożółty gaz o ostrym zapachu, trujący; chlor – żółtozielony gaz o ostrym zapachu, trujący; brom – ciemnobrunatna ciecz (z racji niskiej temperatury wrzenia nad cieczą gromadzi się czerwonobrunatna para) o ostrej, duszącej woni, trująca, wywołująca oparzenia; jod – szaroczarna substancja krystaliczna o metalicznym połysku; astat – nietrwały, promieniotwórczy pierwiastek.
Azot i jego związki
Azot jest pierwiastkiem, który w stanie wolnym stanowi główny składnik atmosfery ziemskiej, a w formie związanej występuje w postaci licznych minerałów (np. NaNO 3 – saletra chilijska, KNO 3 – saletra indyjska). Występuje też w organizmach żywych, będąc składnikiem białek i kwasów nukleinowych. Konfiguracja elektronowa atomu azotu: 1s 2 2s 2 2p 3 . Stopnie utlenienia azotu w związkach: – III, I, II, III, IV, V. Azot jest bezbarwnym, bezwonnym gazem. Jest nieco lżejszy od...
Węgiel i jego związki
Węgiel – jako podstawowy składnik przyrody ożywionej – występuje zarówno w stanie wolnym (grafit, diament, węgle kopalne), jak i w związkach chemicznych (np. CO 2 , węglany, gaz ziemny,ropa naftowa). Konfiguracja elektronowa atomu węgla: 1s 2 2s 2 2p 2 . Stopnie utlenienia węgla w związkach: II, IV. Znane są trzy odmiany alotropowe węgla: diament , grafit oraz fulereny . Diament i grafit mają budowę krystaliczną, a fulereny – cząsteczkową. Alotropia to zjawisko...
Blok p:
- należą do niego pierwiastki grup 13–18 - stan elektronów walencyjnych w atomach tych pierwiastków opisywany jest orbitalami typu ns i np
Krzem i jego związki
Krzem jest pierwiastkiem występującym w postaci wielu różnych związków chemicznych, a najpopularniejszym z nich jest tlenek krzemu(IV), będący głównym składnikiem piasku. Kwarc jest najczęściej spotykaną odmianą krystaliczną SiO 2 , ale występują też inne: kryształ górski (bezbarwny), opal (biały lub wielobarwny), agat (różne barwy), ametyst (fioletowy). Konfiguracja elektronowa atomu krzemu: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 2 . Stopnie utlenienia krzemu w związkach: II, IV. Krzem jest...
Wykrywanie jonów Cl–
Reakcją charakterystyczną dla wykrycia jonów Cl – w roztworze jest reakcja z jonami Ag + . Aktywność chemiczna fluorowców maleje ze wzrostem liczby atomowej. Im mniejszy jest promień atomowy fluorowca, tym silniej elektrony są przyciągane przez jądro i tym łatwiej tworzy się anion X – . Aktywność chemiczna fluorowców zmienia się więc w szeregu. Fluorowiec bardziej aktywny wypiera fluorowiec mniej aktywny z jego soli. W grupie fluorowców ze wzrostem liczby atomowej...
Glin i jego związki
Glin jest srebrzystobiałym metalem. Jest kowalny i ciągliwy, daje się łatwo rozwalcowywać. Należy do najbardziej rozpowszechnionych metali. W przyrodzie występuje w postaci różnorodnych związków chemicznych: minerał skład chemiczny korund Al 2 O 3 kriolit Na 3 AlF 6 glinokrzemiany, np. natrolit Na 2 (Al 2 Si 3 O 10 ) · 2 H 2 O Konfiguracja elektronowa atomu glinu: 1s 2 2s 2 2p6 3 s2 3 p 1 . Stopień utlenienia glinu w...
Tlen
Tlen należy do najbardziej rozpowszechnionych pierwiastków na Ziemi. Występuje w stanie wolnym w powietrzu, a w stanie związanym w hydrosferze, licznych minerałach i organizmach żywych. Konfiguracja elektronowa atomu tlenu: 1s 2 2s 2 2p 4 . Stopnie utlenienia tlenu w związkach: –II, –I, –½ , II. Tlen jest bezwonnym, bezbarwnym gazem, bardzo słabo rozpuszczalnym w wodzie, podtrzymującym palenie. Należy do bardzo reaktywnych pierwiastków – reaguje bezpośrednio prawie ze...
Właściwości wybranych pierwiastków i ich związków - Blok P
Do bloku p zaliczamy pierwiastki z grup: 13 – borowce (konfiguracja elektronów walencyjnych ns 2 np 1 ) 14 – węglowce (konfiguracja elektronów walencyjnych ns 2 np 2 ) 15 – azotowce (konfiguracja elektronów walencyjnych ns 2 np 3 ) 16 – tlenowce (konfiguracja elektronów walencyjnych ns 2 np 4 ) 17 – fluorowce (konfiguracja elektronów walencyjnych ns 2 np 5 ) 18 – helowce (konfiguracja elektronów walencyjnych ns 2 np 6 )
Zastosowanie i właściwości wybranych związków glinu
związek właściwości fizyczne zastosowanie Al 2 O 3 tlenek glinu biała, higroskopijna substancja stała, nierozpuszczalna w wodzie służy do otrzymywania sztucznych rubinów i szafirów, używany jest także jako środek suszący Al(OH) 3 wodorotlenek glinu biała substancja stała(proszek), nierozpuszczalna w wodzie stosowany w przemyśle kosmetycznym,np. do produkcji past do zębów, w przemyśle farmaceutycznym stosowany do produkcji leków...
Glin
Glin jest srebrzystobiałym metalem. Jest kowalny i ciągliwy, daje się łatwo rozwalcowywać. Glin należy do najbardziej rozpowszechnionych metali w przyrodzie w postaci różnorodnych związków chemicznych. Konfiguracja elektronowa atomu glinu: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 1 . Stopień utlenienia glinu w związkach: III. Glin w temperaturze pokojowej nie reaguje z tlenem, dopiero ogrzany do wysokiej temperatury spala się tworząc tlenek glinu: 4 Al + 3 O 2 → 2 Al 2 O 3 Glin w podwyższonej...
Tlen
Tlen należy do najbardziej rozpowszechnionych pierwiastków na Ziemi. Występuje w stanie wolnym w powietrzu, a w stanie związanym– w hydrosferze, licznych minerałach i organizmach żywych. Konfiguracja elektronowa atomu tlenu: 1s 2 2s 2 2p 4 . Stopnie utlenienia tlenu w związkach: –II, –I, –1/2, II. Tlen jest bezwonnym, bezbarwnym gazem, bardzo słabo rozpuszczalnym w wodzie, podtrzymującym palenie. Należy do bardzo reaktywnych pierwiastków – reaguje bezpośrednio prawie ze...
Fosfor i jego związki
Fosfor występuje w przyrodzie w postaci minerałów takich jak fosforyt Ca 3 (PO 4 ) 2 lub apatyt fluorowy 3 Ca 3 (PO 4 ) 2 · CaF 2 . Jest także składnikiem żywych organizmów (m.in. wchodzi w skład kwasów nukleinowych oraz niektórych białek). Konfiguracja elektronowa atomu fosforu: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 3 . Stopnie utlenienia fosforu w związkach: –III, III, V. Fosfor tworzy cztery odmiany alotropowe o różnych właściwościach i zastosowaniu: odmiana...
Azot
Azot jest pierwiastkiem, który w stanie wolnym stanowi główny składnik atmosfery ziemskiej, a w formie związanej występuje w postaci licznych minerałów (np. NaNO 3 – saletra chilijska,KNO 3 – saletra indyjska). Występuje też w organizmach żywych, będąc głównym składnikiem białka zwierzęcego i roślinnego. Konfiguracja elektronowa atomu azotu: 1s 2 2s 2 2p 3 . Stopnie utlenienia azotu w związkach: –III, I, II, III, IV, V. Otrzymywanie: na skalę przemysłową – frakcjonowana...
Właściwości chemiczne oraz metody otrzymywania
Fluor w związkach występuje wyłącznie na –I stopniu utlenienia; jest najaktywniejszym niemetalem. Pozostałe fluorowce mogą występować również na dodatnich stopniach utlenienia. Fluor gwałtownie reaguje z wodą. Powstaje wtedy HF i wydziela się tlen. Chlor otrzymuje się w laboratorium w następujących reakcjach chemicznych: Na skalę przemysłową chlor otrzymywany jest w wyniku elektrolizy roztworu wodnego NaCl lub jego formy stopionej. Chlor i brom dobrze...
Fluorowce
Fluorowce – pierwiastki grupy 17: fluor, chlor,brom, jod i astat. Fluorowce nie występują w stanie wolnym w przyrodzie, a w formie związanej najczęściej występuje chlor oraz fluor. minerał skład chemiczny halit NaCl sylwin KCl kainit KCl · MgSO 4 · 3 H 2 O karnalit KCl · MgCl 2 · 6 H 2 O fluoryt CaF 2 kriolit Na 3 AlF 6
Siarka
Siarka jest niemetalem występującym w przyrodzie w stanie wolnym (siarka rodzima), jaki w postaci różnych związków chemicznych (minerały: ZnS – blenda cynkowa, PbS – galena, FeS 2 – piryt, CaSO 4 – anhydryt). Konfiguracja elektronowa atomu siarki: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4 . Stopnie utlenienia siarki w związkach: –II, IV, VI. Siarka jest kruchą substancją krystaliczną o żółtej barwie. Siarka w temperaturze pokojowej występuje w dwóch odmianach alotropowych: siarka rombowa i...
Helowce
Konfiguracja elektronowa wybranych gazów szlachetnych: hel 1s 2 , neon 1s 2 2s 2 2p 6 , argon 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 . Helowce , czyli gazy szlachetne, są pierwiastkami bardzo rozpowszechnionymi we wszechświecie, chociaż na Ziemi występują w niewielkich ilościach, głównie w atmosferze. Helowce (poza radonem) otrzymywane są ze skroplonego powietrza w procesie frakcjonowanej destylacji. Hel można otrzymywać też z gazu ziemnego. Helowce są bezbarwnymi gazami, nie mają...
Metody otrzymywania azotu
a) na skalę przemysłową – frakcjonowana destylacja skroplonego powietrza, b) na skalę laboratoryjną – np. poprzez rozkład azotanu(III) amonu:
Właściwości chemiczne
W temperaturze pokojowej azot jest bardzo mało reaktywny. Jego reaktywność można zwiększyć, ogrzewając go lub poddając wyładowaniom elektrycznym w warunkach niskiego ciśnienia. Jeden z najbardziej znanych związków azotu to amoniak. Amoniak jest lekkim, bezbarwnym gazem o charakterystycznym zapachu, drażniącym błony śluzowe. Rozpuszcza się w wodzie, a powstały roztwór ma odczyn zasadowy: Amoniak można otrzymać, działając mocną zasadą na sole amonowe w podwyższonej temperaturze:...
Właściwości chemiczne
W wyniku spalania węgla przy niedostatecznej ilości tlenu powstaje tlenek węgla(II): Ten bezbarwny, bezwonny, bardzo słabo rozpuszczalny w wodzie gaz jest toksyczny (nazwa zwyczajowa – czad). Jest gazem palnym, z tlenem tworzy mieszaninę wybuchową. Z chemicznego punktu widzenia jest tlenkiem obojętnym. Czad jest trujący dla człowieka, gdyż łączy się trwale z hemoglobiną. Trwałe połączenie hemoglobiny z CO uniemożliwia wiązanie tlenu do hemoglobiny, co może powodować...
Fluorowce
Pierwiastki grupy 17: fluor, chlor, brom, jod i astat. Fluorowce nie występują w stanie wolnym w przyrodzie, a w formie związanej najczęściej występuje chlor (halit – NaCl, sylwin – KCl, kainit – KCl·MgSO 4 ·3 H 2 O, karnalit – KCl·MgCl 2 ·6 H 2 O) oraz fluor (fluoryt – CaF 2 , apatyt – CaF 2 · 3 Ca 3 (PO 4 ) 2 , kriolit AlF 3 · 3 NaF) Właściwości fizyczne: fluor – jasnożółty gaz o ostrym zapachu, chlor – żółtozielony gaz o ostrym zapachu, brom – ciemnobrunatna ciecz (z...
Węgiel
Węgiel – jako podstawowy składnik przyrody ożywionej – występuje zarówno w stanie wolnym (grafit, diament, węgle kopalne), jaki w związkach chemicznych (np. CO 2 , węglany, gaz ziemny, ropa naftowa). Konfiguracja elektronowa atomu węgla: 1s 2 2s 2 2p 2 . Stopnie utlenienia węgla w związkach: II, IV, –IV. Znane są trzy odmiany alotropowe węgla: diament, grafit oraz fulereny. Diament i grafit posiadają budowę krystaliczną, a fulereny cząsteczkową. Diament Grafit...
Metody otrzymywania tlenu
W laboratorium – poprzez termiczny rozkład różnych związków, np.: Do celów specjalnych można tlen otrzymać w wyniku elektrolizy wody. W przemyśle – dzięki frakcjonowanej destylacji skroplonego powietrza. Tlen występuje w dwóch odmianach alotropowych: O 2 – cząsteczka dwuatomowa (ditlen, tlen), O 3 – cząsteczka trójatomowa (tritlen, ozon). Ozon jest gazem o specyficznym, ostrym zapachu. Występuje głównie w górnych warstwach atmosfery, tworząc warstwę zwaną...
Zastosowanie gazów szlachetnych
Hel, neon, argon, krypton i ksenon stosowane są do wypełniania żarówek i świetlówek, ponadto mają zastosowanie w technice oświetleniowej do wytwarzania neonów i reklam. Prąd, który przepuszczany jest przez wypełnione gazami szlachetnymi elementy oświetleniowe, powoduje, że gazy te zaczynają świecić, dając różnokolorowe światło, np. hel – żółte, neon, argon – czerwone, krypton – żółtozielone, ksenon – fioletowe, mieszanina helu z rtęcią – niebieskie. Hel stosowany jest do...
Charakterystyka diamentu, grafitu i fulerenów
diament grafit fulereny przezroczysta substancja krystaliczna, bardzo twarda, co zadecydowało o jej zastosowaniu, np. doszlifowania metali, wyrobu noży do cięcia szkła;oszlifowany diament to brylant używany w jubilerstwie w kryształach diamentu każdy atom węgla jest otoczony tetraedrycznie czterema innymi atomami; atomy połączone są silnymi wiązaniami kowalencyjnymi jednakowej długości (orbitale walencyjne atomów węgla są w stanie hybrydyzacji sp 3 , wszystkie...
Właściwości chemiczne
Glin w temperaturze pokojowej nie reaguje z tlenem, dopiero ogrzany do wysokiej temperatury spala się, tworząc tlenek glinu. Glin reaguje z rozcieńczonym kwasem solnym i kwasem siarkowym(VI). Z rozcieńczonym kwasem azotowym(V) tworzy: Pod wpływem stężonych kwasów ulega pasywacji, czyli pokrywa się warstewką tlenku glinu. Pasywacja to zjawisko polegające na pokrywaniu się metali cienką warstwą ich związków (głównie tlenków), pod wpływem działania różnych...
Właściwości wybranych pierwiastków i ich związków – blok p
Do bloku p zaliczamy pierwiastki z grup: 13 – borowce (konfiguracja elektronów walencyjnych ns 2 np 1 ) 14 – węglowce (konfiguracja elektronów walencyjnych ns 2 np 2 ) 15 – azotowce (konfiguracja elektronów walencyjnych ns 2 np 3 ) 16 – tlenowce (konfiguracja elektronów walencyjnych ns 2 np 4 ) 17 – fluorowce (konfiguracja elektronów walencyjnych ns 2 np 5 ) 18 – helowce (konfiguracja elektronów walencyjnych ns 2 np 6 ) Pierwiastki te reprezentują zróżnicowany charakter – od metali (np....