1. ‘warstwa piasku, gliny, próchnicy itp. tworząca powierzchnię lądu’; 2. ‘powierzchnia, po której poruszają się ludzie’; 3. ‘teren będący czyjąś własnością’; 4. potocznie ‘podłoga’; 5. ‘obszar stanowiący pewną całość, np. etnograficzną, geograficzną’; 6. ‘ląd’; 7. ‘kraj, ojczyzna’; 8. ‘trzecia planeta Układu Słonecznego’; 9. w dawnej Polsce ‘jednostka administracyjna mniejsza od województwa’.
Pochodzenie:
Od XIV w.; ogsłow. (por. czes. země, ros. zemljá) < psłow. *zem’a (< *zem-ja)‘ziemia’ – dokładnie odpowiada wyrazom bałt. (np. łot. zeme ‘ts.’), dalej też jest pokrewne np. z łac. humus ‘ziemia, grunt’, gr. khthō'n ‘ziemia’, stpers. zam‘ts.’ – podstawą dla tych wyrazów jest pie. *dhéģhōm ‘ziemia’.
Pierwotna postać
Gwarowo słowo występowało też w postaciach ziem i ziom
Źródło
Ziemek tegoż miasta, tegoż kraju, narodu.
Grzegorz Knapski (1564-1638)
Na tego ziemka ziemkowie skarżyli.
Kancjonał Gdański, 1628 r.
poleca
b/d
poleca
b/d
poleca
100%
3 głosy
poleca
b/d
poleca
75%
16 głosów
ziomek
‘rodak, krajanin’; wyraz utworzony z prapostaci *zemъkъ ‘ts.’; w stpol. (XV w.) występował w postaci ziemek.
poleca
b/d
naziemny
Od wyrażeń przyimkowych
poleca
b/d
podziemie
Od wyrażeń przyimkowych ‘miejsce pod powierzchnią ziemi’; od XVI w.
poleca
b/d
poziom
Od wyrażeń przyimkowych 1. ‘położenie, wysokość płaszczyzny prostopadłej w stosunku do pionu w danym miejscu’; 2. wtórnie ‘stopień wykształcenia, kultury, faza rozwoju’; od XVIII w.; utworzone od wyrażenia przyimkowego po ziemi; dawniej też występował w postaci poziem; stosowany jest także przymiotnik poziomy
poleca
b/d
poziomka
Od wyrażeń przyimkowych od XVI w; utworzone od wyrażenia przyimkowego po ziemi; wcześniej od XV w. używano form poziemki oraz pozimki
poleca
b/d
przyziemny
Od wyrażeń przyimkowych
poleca
100%
2 głosy
żmija
Od wyrażeń przyimkowych 1. ‘mały, jadowity wąż o płaskiej, sercowatej głowie’; 2. ‘o człowieku złym i podstępnym’; od XIV w.; ogsłow. < psłow. *zmьja ‘żmija, wąż’ – forma rodzaju żeńskiego od psłow. *zmьjь ‘ts., mityczny stwór w postaci skrzydlatego węża’ – oba te psłow. wyrazy zostały utworzone od tego samego pierwiastka, od którego pochodzi pol. ziemia – psłow. *zem’a ‘ziemia’; pierwotnie miało znaczenie ‘gad ziemny, gad pełzający po ziemi’; w stpol. w XV-XVI w. nazwa ta występowała...
poleca
54%
13 głosów
ziemniak
Od wyrażeń przyimkowych 1. ‘roślina uprawna Solanum tuberosum’; 2. ‘jej jadalna bulwa, kartofel’; od XVIII w.; słowo utworzone na wzór jego niem. nazwy Erdapfelo dosłownym znaczeniu ‘ziemne jabłko’.
Podobne teksty:
Materiał opracowany przez eksperta