profil

Kształtowanie południowej granicy Polski po I wojnie światowej

poleca 74% 90 głosów

Podobnie jak miało to miejsce w odniesieniu do granicy wschodniej i zachodniej, także południowa granica, z Czechosłowacją, kształtowana była nie tylko przez dyplomatów na międzynarodowych konferencjach, ale i drogą zbrojną.

W okresie tworzenia Polski i Czechosłowacji sporny między nimi był obszar tzw. Zaolzia, czyli części Śląska Cieszyńskiego leżącego za rzeką Olzą. Już 5 X 1918 roku polskie i czeskie organizacje (Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego i Narodni Vybor) uzgodniły między sobą podział Śląska Cieszyńskiego. Jednak 23 I 1919 roku Czesi złamali porozumienie wkraczając na Śląsk Cieszyński. Broniące go 5-tys. oddziały polskie pod dowództwem płk. Franciszka Latinika wycofały się za Skoczów. Napastnicy zajęli wówczas także Spisz i Orawę. 3 II 1919 roku wytyczono tymczasową granicę między Polską a Czechosłowacją (po stronie tej ostatniej pozostawały powiaty cieszyński i frysztacki), która miała oddzielać obie strony do czasu przeprowadzenia plebiscytu. Decyzją mocarstw sojuszniczych bowiem również na tym obszarze plebiscyt miał określić przebieg granicy. Postanowienie to było korzystne dla Polski, gdyż ludność tego pochodzenia zdecydowanie przeważała liczebnie na Śląsku Cieszyńskim. Zdawali sobie z tego sprawę również Czesi, którzy dążyli do odwołania decyzji o plebiscycie i zajęcia spornego terenu nie bacząc na wolę mieszkańców. Okazja do zrealizowania tego zamiaru pojawiła się w 1920 roku podczas wojny polsko-radzieckiej. Czechosłowacja od zgody na oddanie bez plebiscytu Zaolzia uzależniła swą neutralność w tej wojnie oraz zgodę na przepuszczenie przez swe terytorium transportów francuskiej broni do Polski. Postulat czeski zaakceptowały państwa zachodnie podczas konferencji w Spa, 10 VII 1920 roku. W obawie o los Warszawy i całej Polski na takie rozstrzygnięcie zgodził się również premier Władysław Grabski. 28 VII 1920 roku Rada Ambasadorów anulowała więc decyzję o plebiscycie i dokonała podziału Śląska Cieszyńskiego, korzystnego dla strony czeskiej. Otrzymali oni 1,3 tys. km2 i 284 tys. ludności, a Polska 1,0 tys. km2 i 143 tys. mieszkańców. Wymuszony na Polsce podział był kwestionowany przez cały okres międzywojenny. W 1938 roku, w okresie podporządkowywania Czechosłowacji hitlerowskim Niemcom, Polska odzyskała Zaolzie, a także część Spiszu i Orawy.

Wkroczenie wojsk polskich do Frysztadu
Wkroczenie wojsk polskich do Frysztadu

Warto pamiętać

Celem ataku czeskiego w 1919 roku było przekroczenie linii Wisły. Nie doszło do tego dzięki aktywnej postawie miejscowych mieszkańców i ich samoobronie.

Literatura

P. Zaremba: Historia dwudziestolecia 1918-1939. Paryż 1981.

Daty

5 X 1918 roku - porozumienie organizacji polskich i czeskich w sprawie Śląska Cieszyńskiego
23 I 1919 roku - atak wojsk czeskich na Śląsk Cieszyński
28 VII 1920 roku - ustalenie przebiegu granicy na Śląsku Cieszyńskim
2 X 1938 roku - odzyskanie Zaolzia przez Polaków

Podoba się? Tak Nie