profil

Tłumacz

poleca b/d

1. ‘ten, kto dokonuje przekładu z jednego języka na drugi’; 2. przestarzale ‘interpretator, komentator’.

Pochodzenie:

Od XV w.; ogsłow. (por. czes. tlumač, sch. tùmāč) < słow. prapostać *tlmačъ ‘ten, kto dokonuje przekładu z jednego języka na drugi, kto wyjaśnia, objaśnia, interpretuje coś’ – jest to zapożyczenie z języków turec. (por. kirg. tilmăš, turec. dilmac ‘tłumacz’), u podstawy których leży stturec. tyl ‘język, mowa’.

Pierwotna postać

W stpol. występowała również postać tołmacz oraz tułmacz.

Źródło Tłómacz. W „Dykcjonarzyku teatralnym”, wydanym w Poznaniu r. 1808, czytamy pod tym wyrazem: „W Polsce dla bardzo małej liczby dzieł oryginalnych, gdyby tłómacze nie zasilali teatru, w żaden sposób nie mógłby się on utrzymać”. „Mamy tłómaczone sztuki w różnych rodzajach, z francuskiego, włoskiego, niemieckiego, angielskiego; a dla teatrów litewskich przełożono kilka dzieł z języka rosyjskiego. Dawniej Zabłocki, Bodue, przekładali z francuskiego. Od r. 1791 utrzymywali teatr przez tłómaczenie z obcych języków Wielmożni imć panowie: Hebdowski, Gliński, Adamczewski, Pękalski. Imć pan Bogusławski od lat 30 swojem tłómaczeniem najliczniej wzbogacił repertuar polski. Przekładanie wierszem wybornych dzieł francuskich winna publiczność najbardziej p.p. Osińskiemu i Krusińskiemu; pierwszego Horacjuszów, Alzyrę, Cyda, Cynnę potomni z uwielbieniem poety polskiego odczytywać będą. Wielu porywa się do tłómaczenia sztuk nudnych i zupełnie niestosownych do gustu naszej publiczności, nie znając dobrze ani reguł teatralnych, ani języka. Tacy to tłómacze żądają usilnie, aby ich sztuki były koniecznie wystawione”.„Tłómacze, którzy zręcznie umieją w przekładaniu obcego dzieła scenę i rzecz do ojczystych przystosować obyczajów, są bardzo użyteczni i po autorach i tłómaczach poetycznych pierwsze trzymają miejsce. Dzieł takich mamy wiele, np. „Szkoła obmowy”, „Frozyna”, „Miłość i Odwaga”; a najbardziej owo sławne przekładanie „Syna Marnotrawnego” przez Trembeckiego”.
Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska, 1900-1903

poleca b/d

tłumaczyć

1. ‘wyjaśniać, interpretować, komentować’; 2. ‘przekładać z jednego języka na drugi’; 3. ‘usprawiedliwiać, uzasadniać’; 4. dawniej ‘wyrażać, wypowiadać swe myśli, mówić, porozumiewać się’; od XV w.; ogsłow. < słow. prapostać *tlmačiti ‘przekładać z jednego języka na drugi, objaśniać, wyjaśniać’– jest to czasownik odrzeczownikowy od psłow. *tlmačъ ‘ten, kto dokonuje przekładu z jednego języka na drugi, kto wyjaśnia, objaśnia, interpretuje coś’; dawniej miał też postać tłomaczyć

Podoba się? Tak Nie

Materiał opracowany przez eksperta

Spis treści