Do 1569 roku unia polsko-litewska miała charakter personalny. Przeciwnikami zacieśnienia związku unijnego byli sami Jagiellonowie. Jednak wobec perspektywy wygaśnięcia dynastii Zygmunt August postanowił połączyć w sposób trwalszy Koronę i Litwę.
Unia lubelska, Jan Matejko
Dążenia króla zostały poparte przez szlachtę litewską, która pragnęła uzyskania takich samych przywilejów stanowych jak szlachta polska, oraz szlachtę polską, która postulat ściślejszego związku obu krajów umieściła w programie ruchu egzekucyjnego. Wobec oporu części magnatów litewskich, którzyprzeciwstawiali się unii, Zygmunt August w 1569 roku włączył do Korony tereny Wołynia, Podlasia, Bracławszczyzny i Kijowszczyzny. Wobec tego faktu magnaci zgodzili się na zawarcie aktuunijnego. Unia realna pomiędzy Polską a Litwą została zawarta 27 VI 1569 roku na sejmie w Lublinie. Oba państwa zostały połączone, tworząc Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Wspólne dla obu części kraju miały być: sejm, władca, moneta, polityka zagraniczna, oddzielne zaś pozostały: skarb, urzędy, wojsko.
Panorama Lublina, XVI wiek