Poziom rozwoju społeczno-ekonomicznego państw współczesnego świata jest bardzo zróżnicowany, co jest wynikiem uwarunkowań natury przyrodniczej (np. niekorzystne warunki do rozwoju rolnictwa, brak surowców mineralnych), politycznej (np. konflikty zbrojne, niestabilne i nieudolne rządy, izolacja na arenie międzynarodowej), społecznej (np. słabo rozwinięta oświata i opieka medyczna, co wpływa na niską jakość siły roboczej), gospodarczej (np. brak rozwiniętego przemysłu i tradycji przemysłowych, słabo rozwinięta infrastruktura komunikacyjna) oraz historycznej (np.przeszłość kolonialna).
W porównaniach międzynarodowych najczęściej używanym wskaźnikiem poziomu rozwoju społeczno-ekonomicznego państw jest wielkość produktu krajowego brutto (PKB), produktu narodowego brutto (PNB) lub dochodu narodowego brutto przypadająca na jednego mieszkańca i podawana najczęściej w dolarach.Wielkości PKB w dolarach USA zniekształca jednak prawdziwe relacje cen i dochodów w państwach słabiej rozwiniętych gospodarczo.W wielu krajach rzeczywiste możliwości nabywcze walut są wyższe niż po ich przeliczeniu na dolary według oficjalnego kursu. Dlatego też w celu uzyskania rzeczywistej pozycji danego państwa w gospodarce światowej oblicza się produkt krajowy brutto, korzystając z przelicznika dolarowego według jego mocy nabywczej w danym kraju (purchasing-power parity – PPP).
Państwa o największym PKB oraz PKB wg parytetu siły nabywczej (PPP) w 2000 r.
| Państwa | PKB (w mld $) | PKB wg PPP (w mld $) | PKB w PPP (w dolarach/osobę) |
| USA | 9837,4 | 9612,7 | 34142 |
| Japonia | 4841,6 | 3394,4 | 26755 |
| Niemcy | 1873,0 | 2062,2 | 25103 |
| Wlk. Brytania | 1414,6 | 1404,4 | 23509 |
| Francja | 1294,2 | 1426,6 | 24223 |
| Chiny | 1080,0 | 5019,4 | 3976 |
| Włochy | 1074,0 | 1363,0 | 23626 |
| Kanada | 687,9 | 856,1 | 27840 |
| Brazylia | 595,5 | 1299,4 | 7625 |
| Meksyk | 574,5 | 884,0 | 9023 |
| Hiszpania | 558,6 | 768,5 | 19472 |
| Indie | 457,0 | 2395,4 | 2358 |
| Polska | 157,7 | 349,8 | 9051 |
Biorąc pod uwagę poziom rozwoju społeczno-ekonomicznego, państwa świata można podzielić na trzy główne grupy: Państwa wysoko rozwinięte – zaliczają się do nich wszystkie kraje Europy Zachodniej i Środkowej, Stany Zjednoczone, Kanada, Cypr, Izrael, Japonia, Korea Pd., Singapur, Australia i Nowa Zelandia. Charakteryzują się one:
• wysokim poziomem rozwoju wszystkich dziedzin gospodarki;
• wysokim poziomem PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca (powyżej 10 tys. dolarów);
• w strukturze zatrudnienia dominuje sektor usług (powyżej 60% ogółu zatrudnionych) przy niewielkim udziale rolnictwa (poniżej 10%);
• największy udział w tworzeniu PKB ma sektor usług (powyżej 60%) przy niewielkim udziale rolnictwa (poniżej 5%);
• wysokim poziomem oświaty (niewielki odsetek analfabetów poniżej 5%) i opieki medycznej (wysoki wskaźnik przeciętnej długości życia);
• wysokim poziomem rozwoju infrastruktury transportowej i łączności.
Państwa dynamicznie się rozwijające – należy do nich większość państw Ameryki Łacińskiej, niektóre kraje Afryki (RPA, Nigeria, Maroko, Egipt, Algieria) oraz większość państw Azji i Oceanii.Charakteryzują się one:
• stopniowym wzrostem wartości PKB (w przypadku Chin i tzw. „Azjatyckich Tygrysów” wzrost ten jest bardzo duży);
• stopniowym spadkiem znaczenia rolnictwa w gospodarce (zarówno ze względu na udział w tworzeniu PKB, jak i odsetek pracujących w nim osób);
• wzrostem znaczenia sektorów przemysłu oraz usług w tworzeniu PKB i w strukturze zatrudnienia;
• dużym zróżnicowaniem wartości PKB przypadającego na1 mieszkańca (między 1000 a 10000 dolarów).
Państwa opóźnione w rozwoju (stagnujące w rozwoju) – należą do nich głównie najbiedniejsze kraje Afryki, grupa najbiedniejszych państw Azji Południowej i Południowo-Wschodniej (Afganistan, Bangladesz, Bhutan, Jemen, Laos, Myanmar, Nepal, Kambodża) oraz najbiedniejsze kraje w Ameryce Łacińskiej (Haiti, Kuba, Salwador, Nikaragua, Honduras). Charakteryzują się one:
• niskim wskaźnikiem PKB na 1 mieszkańca (poniżej 1000dolarów);
• słabo rozwiniętymi sektorami przemysłu i usług;
• dominacją zatrudnienia w rolnictwie oraz dużym udziałem tego sektora w tworzeniu PKB;
• niskim poziomem oświaty (wysoki wskaźnik analfabetyzmu) i opieki medycznej (niski wskaźnik przeciętnej długości życia);
• dużym uzależnieniem od międzynarodowej pomocy finansowej i żywnościowej.