Zróżnicowanie religijne ludności świata

Kolejnym czynnikiem różnicującym populację ludzką jest wyznawana religia. Głównymi religiami świata są:
Chrześcijaństwo – będące największą religią monoteistyczną (wiara w jednego boga) świata skupiającą we wszystkich odłamach ok. 2 mld wyznawców. Powstało w I wieku n.e. na terenie Palestyny. Chrześcijaństwo głosi wiarę w jednego Boga w trzech osobach (Bóg Ojciec, Syn Boży i Duch Święty), czyli Trójcę Świętą. Podstawę wiary stanowi Boże Objawienie zawarte w Piśmie Świętym (Biblii), co sprawia, że korzysta ono także z tradycji judaizmu. W historii chrześcijaństwa odnotowano liczne schizmy i herezje, powodujące rozbicie pierwotnie jednolitego kościoła. Najważniejsze odłamy to:
• Katolicyzm (ponad 1 mld wyznawców) rozpowszechniony głównie w Europie Południowej i Środkowej oraz Ameryce Łacińskiej;
• Protestantyzm (ok. 400 mln wyznawców) – tą nazwą obejmuje się wszystkie kościoły ewangelickie powstałe po zapoczątkowanym w XVI w. ruchu religijnym – reformacji. Protestanci koncentrują się głównie w północno-zachodniej Europie, USA, Kanadzie, Australii, Nowej Zelandii i RPA;
• Prawosławie (ok. 240 mln wyznawców) powstało po schizmie w 1054 r. i oddzieleniu się kościoła bizantyjskiego od chrześcijaństwa zachodniego. Wyznawcy prawosławia dominują w Rosji, Ukrainie, Białorusi, Grecji, Bułgarii, Rumunii, Serbii, Macedonii oraz na Bliskim Wschodzie;
• Anglikanizm (ok. 74 mln wyznawców), kościół państwowy w Anglii, powstały w XVI w. na podstawie edyktu parlamentu (Akt Supremacji – 1534 r.) oraz działalności króla Henryka VIII. Działania te doprowadziły do uniezależnienia się od papieża. W anglikanizmie widoczne są teologiczne wpływy reformacji, głównie kalwinizmu.
Islam – druga wielka religia monoteistyczna założona w VII w.przez proroka Mahometa. W roku 622 Mahomet uciekł z Mekki do Medyny (hidżra), obawiając się prześladowań za głoszone poglądy.Datę tę uważa się za początek ery islamskiej i początek kalendarza muzułmańskiego: 1 rok A.H. (anno hidżra). Islam opiera się na wierze w jednego Boga – Allaha, objawiającego się prorokom, z których ostatnim i największym był Mahomet. Świętą księgą islamu jest spisany przez Mahometa Koran, zawierający przekazane mu przez Boga Objawienie. Praktyka życia religijnego muzułmanina opiera się na przestrzeganiu pięciu obowiązków, zwanych filarami wiary:
1. Publiczne wyznanie wiary w jednego Boga (szahada).
2. Obowiązkowa modlitwa pięć razy dziennie (salat).
3. Post w miesiącu ramadan (saum).
4. Płacenie jałmużny (zakat).
5. Pielgrzymka do Mekki, raz w życiu, w miarę możliwości (hadżdż).
Zasady religii i kultury islamskiej ukształtowały się na bazie przepisów zawartych w Koranie oraz Sunnie (tradycji Proroka) obejmującej zbiór opowieści dotyczących jego postępowania oraz wypowiedzi na temat wiary i zachowania się muzułmanów. Na podstawie Koranu i Sunny powstało prawo muzułmańskie – szariat. Wyznawcy islamu dominują głównie w północnej Afryce, na Bliskim Wschodzie, w Azji Centralneji Południowo-Wschodniej. Islam również nie ustrzegł się podziałów, dwa jego główne odłamy to sunnici ok. 90% wyznawców, i szyiciok. 10% (np. południowy Irak i Iran).
Judaizm – najstarsza religia monoteistyczna, która dała początek chrześcijaństwu i islamowi. Początki jej sięgają Abrahama, który ok. 2000 roku p.n.e. wyruszył z Ur w Mezopotamii do Kanaan. Święta księga judaizmu to Tora (Pięcioksiąg Mojżeszowy, wg tradycji przekazany mu na górze Synaj), będąca najważniejszą częścią Starego Testamentu. Drugą ważną księgą jest Talmud będący rodzajem kodeksu prawnego i religijnego oraz komentarzem do Tory. Judaizm jest religią narodu żydowskiego, liczbę jego wyznawców szacuje się na mniej więcej 18 mln.
Hinduizm – religia politeistyczna rozwinięta w Indiach. Cechuje ją brak jednolitej doktryny religijnej. Spośród licznych początkowo bóstw obecnie najważniejsze są Wisznu i Siwa. Hinduizm zakłada,że trwanie świata opiera się na jego odnawianiu się w kolejno następujących cyklach. Człowiek w swoich kolejnych wcieleniach może stopniowo się doskonalić, aby uwolnić się od złych uczynków i uzyskać zbawienie. Liczba wyznawców sięga 790 mln i skupiają się głównie w Indiach.
Buddyzm – religia powstała w Indiach w V w. p.n.e. skąd rozpowszechniła się na tereny Azji Południowo-Wschodniej i Wschodniej. Jej założyciel to książę Siddartha Gautama, zwany Buddą (Przebudzony, Oświecony, zrezygnował z dostatniego życia i został wędrownym ascetą i mędrcem). Buddyzm jest z założenia systemem ateistycznym, gdyż uznaje, że bogowie nie mają żadnego znaczenia wobec samodzielnej drogi człowieka do doskonalenia się, wyzwolenia z cyklu kolejnych wcieleń (reinkarnacji) i osiągnięcia całkowitego spokoju, czyli stanu nirwany (wygaśnięcia wszelkich pragnień). Liczbę buddystów szacuje się obecnie na mniej więcej 354 mln.
Konfucjanizm – jest doktryną religijno-filozoficzną i etyczno-społeczną głoszoną przez Konfucjusza (551-479 p.n.e.) oraz jego uczniów. Jest religią bez naczelnego boga, zakłada natomiast, że wszystko co się dzieje musi być zgodne z „ładem nieba”, czyli najwyższą zasadą regulującą porządek i harmonię wszystkich zjawisk zachodzących w świecie. Konfucjanizm określa miejsce ludzi w hierarchii społecznej oraz zasady regulujące współżycie ludzi, wychowanie, doskonalenie osobowości i mentalności człowieka. Był on dominującą filozofią w feudalnych Chinach aż do XX w. Obecnie liczbę jego wyznawców szacuje się na mniej więcej 6 mln. Oprócz wymienionych głównych religii duża liczba wyznawców wyznaje także tzw. religie pierwotne. Skupiają się oni głównie w słabo rozwiniętych regionach Afryki, Azji oraz Amazonii czy Nowej Gwinei. Istnieją również religie i ruchy religijne łączące i modyfikujące różne elementy już istniejących religii (np. sikhizmw Indiach, bahaizm w Iranie).