Dopełnienie jest częścią zdania, która określa orzeczenie (czyli czasownik) i odpowiada na pytania przypadków zależnych (wszystkich z wyjątkiem mianownika – przypomnijmy więc: kogo? czego?, komu? czemu?, kogo? co?, z kim? z czym?, o kim? o czym?).
Jak zauważyłeś, w rozpoznawaniu dopełnień pomocne jest odpowiednie pytanie postawione od orzeczenia. Odpowiedzią na nie jest właśnie najczęściej dopełnienie.
A oto dwa typy dopełnień:
• bliższe – to takie, które po odpowiednim przekształceniu zdania (strona czynna -> strona bierna) przejmuje rolę podmiotu;
Pilna uczennica rozwiązuje test. (strona czynna)
Test jest rozwiązywany przez pilną uczennicę. (strona bierna)
• dalsze – jego nie da się przekształcić i wykorzystać w funkcji podmiotu, nadal jest dopełnieniem;
Pływak wytarł się ręcznikiem. (tu nie da się nic przekształcić)
A oto jeszcze inny wariant z dwoma dopełnieniami (bliższym i dalszym).
Kobieta myje włosy szamponem.
Włosy są myte przez kobietę szamponem.
(podmiot -> dopełnienie bliższe)
(dopełnienie bliższe -> podmiot)
(dopełnienie dalsze -> dopełnienie dalsze)
(strona czynna ->strona bierna)
W roli dopełnienia może wystąpić wiele części mowy:
– rzeczownik;
Wczoraj pomagałem ojcu w warsztacie. (pomagałem komu? ojcu)
Moja sąsiadka urodziła śliczne bliźnięta. (urodziła kogo? bliźnięta)
– zaimek rzeczowny;
Chętnie zwierzyłbym się komuś. (komu? komuś)
Mogłeś powiedzieć to mnie. (co? to), (komu? mnie)
– wyrażenie przyimkowe;
Wyjechałem na obóz z moim kolegą. (wyjechałem z kim? z kolegą).
Wiersz młodego poety mówił o nieszczęśliwej miłości. (mówił o czym? o miłości).
– liczebnik;
Zegar na wieży wybił pierwszą. (którą? pierwszą)
Jeden jest wart drugiego. (kogo? drugiego)
– przymiotnik;
Trener wybrał najlepszego. (kogo? najlepszego)
Antek zawsze ustępuje młodszemu. (komu? młodszemu)
– bezokolicznik;
Lubię czytać. (co robić? czytać)
Mogę opowiedzieć ci o moim życiu. (co zrobić? opowiedzieć)
Liczebnik, przymiotnik, bezokolicznik występują w charakterze dopełnienia, jeśli używamy ich w znaczeniu rzeczowników.