Artysta i sztuka – moderniści głosili, że sztuka istnieje dla sztuki, a nie dla publiczności czy rozrywki. Artysta pragnie wolności i w sprawach ziemskich czuje się zniewolony. Potęgę poezji pokazuje Wesele Wyspiańskiego, a wiersz Evviva l’arte Tetmajera widzi w niej ucieczkę od spraw przyziemnych.
Ludomania – epoka przeżywa fascynację folklorem. Chłopi Reymonta zostali nagrodzeni Noblem jako chłopska epopeja. Jan Kasprowicz w cyklu Z chałupy pokazuje nędzę wiejską,a w Weselu Wyspiański zadaje pytanie, czy zachwyt Poety wsią jest prawdziwy, czy tylko jest powierzchownym zauroczeniem strojem i obyczajami.
Miasto – obrazowanie miasta to panorama XIX-wiecznej Warszawy w Lalce Prusa oraz mieszczaństwo i obowiązujące u nich zasady w Moralności Pani Dulskiej Zapolskiej. Ale miasto ma też swoje potworne oblicze, jak np. Łódź w chwili narodzin kapitalizmu w Ziemi obiecanej Reymonta.
Miłość – uczucie to nie istnieje w Młodej Polsce samo dla siebie: miłość Judyma i Joasi musi ustąpić miejsca jego misji społecznikowskiej (Ludzie bezdomni), w Chłopach Jagusia zachowuje się tak, jak nakazuje naturalizm. W tej epoce miłość jest tematem podporządkowanym jakiejś większej ideologii.
Natura – po raz pierwszy z taką siłą i taką fascynacją pojawiają się góry jako ukochane miejsce, do którego się tęskni (Tatry w poezji Kasprowicza i Tetmajera). Natura jest czymś, co określa cykl życia i jego ład poprzez powtarzalność (Chłopi Reymonta). Może być też tajemniczą siłą uosobioną przez Chochoła w Weselu Wyspiańskiego.
Sprawa narodowa – ten temat kontynuowali Żeromski i Wyspiański. Żeromski podjął temat zrywów narodowych, a szczególnie powstania styczniowego, natomiast Wyspiański pisał o postawie społeczeństwa wobec sprawy wyzwolenia. Zapamiętanym akcentem patriotycznym stał się też wiersz Jana Kasprowicza „Rzadko na moich wargach”.