Dom chłopski

Nie sposób nie wspomnieć jeszcze o domach chłopskich. Przede wszystkim w narodowej epopei Chłopi Władysława Stanisława Reymonta odnajdujemy bogaty dom Macieja Boryny, w którym, zwłaszcza z okazji świąt i świniobicia, jada się sporo mięsa, kupuje kobietom korale i chustki (a nawet nocniki! – rzecz w Lipcach niespotykaną...). W powieści pokazano też biedniejsze chaty innych gospodarzy oraz nieistniejące praktycznie domy komorników, tułających się od gospodarza do gospodarza. W domach chłopskich panują surowe prawa:najważniejszy jest majątek i ziemia – ten, na kogo jest zapisana, rządzi w rodzinie. Stąd dramatyczne walki pomiędzy chcącymi już gospodarować na swoim dziećmi a pragnącymi jeszcze trzymać w rękach rodzinny ster rodzicami (taki konflikt występuje pomiędzy Maciejem Boryną a jego synem Antkiem). Rodzice i krewni, którzy przepisali ziemię na młodszych, niejednokrotnie nie dojadają i są traktowani przez rodzinę jak zbędny ciężar. Wszystko podporządkowane jest ziemi: zajęcia domowe – rytmowi przyrody i robót w polu, małżeństwa zawierane są z myślą o morgach, nie miłości. Rodzice mają bezwzględną władzę nad dziećmi, mogą im nie zapisać majątku, nie pozwolić na małżeństwo czy dyskryminować ubogą żonę (np. Hankę– żonę Antka). W chłopskich domach żyje się pobożnie,tzn. zgodnie z rytmem świąt katolickich, nie wciela się jednak często w życie podstawowych chrześcijańskich idei: miłosierdzia, miłości, współczucia. Wielu kieruje się jedynie żądzą posiadania ziemi i znęca nad chorymi, starymi, spracowanymi, wydzielając im jedzenie i zmuszając do pracy ponad siły. We współczesnych powieściach Wiesława Myśliwskiego: Kamień na kamieniu czy Widnokrąg również czytamy o chłopskich domach. Królują w nich tradycyjne wartości, niechęć do obcych, mimo iż czas nie stanął w miejscu. Ojciec jest głową rodziny. Życie podporządkowane jest pracy w polu.