Rozwój zarodkowy i płodowy człowieka

Zapłodnienie zachodzi w jajowodzie, gdy jeden z plemników wnika do komórki jajowej. Po połączeniu się jąder powstaje zygota. Posiada ona pełny zestaw genów, które determinują płeć i wszystkie inne cechy człowieka.
Bruzdkowanie zaczyna się w jajowodzie. Rozwój zarodka w jajowodzie trwa około 6 dni od zapłodnienia. Podziały zapłodnionej komórki jajowej zapoczątkowują bruzdkowanie. W jego wyniku zarodek przybiera postać moruli i w tym stadium dociera do macicy.
Implantacja zarodka polega na zagnieżdżeniu się zarodka w macicy. Rozwój w macicy rozpoczyna się 6 – 7 dnia od zapłodnienia. W wyniku dalszych podziałów zarodek przybiera wówczas postać blastocysty, która składa się z dwóch grup komórek. Jedna tworzy węzeł zarodkowy,druga trofoblast. Z węzła zarodkowego rozwija się właściwy zarodek, z trofoblastu błony płodowe, głównie kosmówka.
Blastocysta wydziela gonadotropinę kosmówkową, która wzmaga wydzielanie progesteronu przez ciałko żółte. Progesteron wpływa na macicę, hamując wystąpienie menstruacji.
Około 12 dnia zaczyna tworzyć się łożysko. Powstaje z części kosmówki i z błony śluzowej macicy. Jest silnie unaczynione, ale krew matki nie miesza się z krwią płodu. Umożliwia wymianę gazową, dostarczanie substancji odżywczych i ciał odpornościowych oraz usuwanie przez płód mocznika. W 4 miesiącu ciąży łożysko zaczyna wytwarzać hormony.
Gastrulacja zachodzi w 2 i 3 tygodniu od zapłodnienia. Powstaje wówczas owodnia i omocznia. Płyn owodni chroni rozwijający się płód przed wstrząsami, a omocznia uczestniczy w tworzeniu pępowiny. Tworzy się też pęcherzyk żółtkowy, pełniący funkcję pierwotnego narządu krwiotwórczego. Z powstającej mezodermy stopniowo formują się pierwotne narządy: struna grzbietowa, cewa nerwowa, prajelito, serce, somity. Około 4 tygodnia ustala się symetria ciała. Zarodek przyjmuje kształt wydłużony, z zawiązkiem głowy, kończyn, łuków skrzelowych, gruczołów układu pokarmowego, nerek, oczu i uszu. W 6 tygodniu funkcjonuje mózg i układ nerwowy.
Organogeneza polega na wykształceniu się narządów ostatecznych, które biorą swój początek z trzech listków zarodkowych: ektodermy, endodermy i mezodermy. W drugim miesiącu narządy znajdują się już we właściwym dla nich położeniu. Dalszy rozwój polega na intensywnym wzroście płodu i ostatecznym kształtowaniu się jego budowy. W 30 tygodniu rozwoju płód jest całkowicie rozwinięty. Na krótko przed porodem ustawia się głową w dół.
Rozwój postembrionalny /postnatalny/ człowieka obejmuje okres noworodkowy, niemowlęcy, dzieciństwa, okres młodzieńczy, kiedy to następuje dojrzewanie, a następnie okres dojrzałości, okres wieku średniego kończący się menopauzą u kobiet i andropauzą u mężczyzn oraz okres starości.