Ruch organizmu jest jedną z jego podstawowych cech. Ze względu na sposób lokomocji wyróżnia się ruch ameboidalny /pełzakowaty/, ruch wiciowy /za pomocą wici lub rzęsek/ oraz ruch mięśniowy. Ruchem ameboidalnym poruszają się niektóre pierwotniaki oraz część komórek leukocytów. Ruch wiciowy jest charakterystyczny dla wiciowców, orzęsków i komórek plemnikowych. Ruch mięśniowy występuje u zwierząt tkankowych. U kręgowców układ mięśniowy wraz z układem szkieletowym tworzą układ narządów ruchu. Mięśnie połączone ścięgnami z kośćmi stanowią czynną część tego układu, a szkielet jego część bierną. Komórka mięśniowa /włókno mięśniowe/ wypełniona jest ułożonymi w pęczki włókienkami kurczliwymi /miofibrylami/, które zbudowane są z dwóch rodzajów włókienek białkowych /filamentów/ odpowiadających za skurcz mięśnia: filamentów cienkich zawierających głównie białko aktynę i filamentów grubych zawierających białko miozynę.
Regularny układ filamentów uwidacznia się w naprzemiennym układzie prążków jasnych i ciemnych wzdłuż miofibryli. W połowie każdego prążka jasnego znajduje się tzw. linia Z, do której z obu jej stron przyczepione są filamenty cienkie. Natomiast filamenty grube są częściowo wsunięte między filamenty cienkie. Obszar zawarty między dwiema liniami Z nosi nazwę sarkomeru i jest funkcjonalną jednostką miofibryli. Podczas skurczu komórki mięśniowej następuje skrócenie wszystkich sarkomerów, co spowodowane jest wsuwaniem się filamentów grubych między filamenty cienkie. Mechanizm ten nazywany jest mechanizmem ślizgowym.
Do prawidłowej pracy mięśni niezbędna jest odpowiednia ilość jonów Ca2+ i ATP /energia/.
ATP zmagazynowany w mięśniach wystarcza na ułamek sekundy. Potem otrzymywany jest on z rozkładu substancji zwanej fosfokreatyną, następnie z utleniania glukozy, która w dużej mierze powstaje z rozkładu glikogenu. Na końcu utleniane są tłuszcze. Intensywnie przebiegające procesy utleniania wymagają dostarczenia dużych ilości tlenu. Dlatego też w mięśniach tlen jest magazynowany dzięki połączeniu z mioglobiną /barwnik oddechowy/. Przy niedoborze tlenu glukoza jest rozkładana do kwasu mlekowego, co zaburza pracę włókien mięśniowych.